De vrouw en het jongetje
Geert De Kockere
Geert De Kockere (Auteur), Isabelle Vandenabeele (Illustrator)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Eenhoorn, 2007 |
VERDIEPING 2 : BABILLE : TAAL EN VERHAAL : GEDICHTEN : DEKO |
31/12/2007
Isabelle, Edgard en de anderen
Twee jaar geleden verscheen het prentenboek Dulle Griet (De Leeswelp 2005, p. 112), waarin Carll Cneut een indrukwekkende interpretatie van Pieter Bruegels gelijknamige paneel maakte. Een bijzonder boeiend concept waarin een hedendaagse kunstenaar een gesprek kan aangaan met zijn historische confrater en een universeel thema in zijn kunsthistorische context wordt opengeplooid voor kinderen vanaf een jaar of tien. Uitgeverij De Eenhoorn presenteert nu een nieuw prentenboek gebaseerd op dezelfde idee. Isabelle Vandenabeele koos voor een schilderij van Edgard Tytgat (1879-1957): 'Voorspel van een gebroken liefde' uit 1928. Geert De Kockere, die ook de tekst van Dulle Griet voor zijn rekening nam, verzon er een verhaal bij. Vandenabeele zorgde voor de illustraties met Tytgats schilderij voor ogen.
'Voorspel van een gebroken liefde' toont een surreëel beeld van een vrouw wier been wordt geamputeerd. Je ziet tegelijk het tafereel binnen (waar een verpleegster de stomp verbindt en een andere het geamputeerde been wegdraagt; onderwijl kijkt de minnaar ontsteld toe) en de scène buiten: de vrouw ligt op de operatietafel met haar hoofd door het raam naar buiten, waar de man haar met overgave liefkoost. Dat Vandenabeele voor Tytgat koos, is lang niet vreemd, want ondanks de verschillen die meteen in hun werk opvallen (Tytgats heeft een erg beheerst kleurenpalet, Vandenabeele creëert uitbundige kleurenexplosies), zie je ook meteen de belangrijke overeenkomsten in hun beeldtaal: de rudimentair, in naïeve stijl uitgetekende figuren met een vreemde dubbelheid in hun karakterisering, een vlakke beeldopbouw met weinig dieptewerking, het ontbreken van detail... Bovendien is Tytgat, net als Bruegel, een uitgesproken 'verhalend' kunstenaar en biedt zijn werk een rijk potentieel aan schrijver en illustrator.
Dit is het verhaal van een man en een vrouw die van elkaar hielden. Ze liepen samen, lachten naar elkaar, zegden niet veel, maar verzonken in hun eigen gedachten. En die gedachten, hoewel ze hetzelfde onderwerp hebben, gaan elk hun eigen weg op: "Vandaag, dacht de man, is het de grote dag. / Dat was wat hij verwachtte. / Vandaag, dacht de vrouw, is het de grote dag. / Dat was wat zij verwachten moest." [...] "Ze dachten aan hun liefde. / Hoe groot en hoe zeer en hoe diep. / Heel diep, dacht de man. / Zeer groot, dacht de vrouw. / Maar haar gedachten raakten in de war. / En ze vroeg zich af of het niet 'groot zeer' / moest zijn." En arm in arm gaan samen op weg, dachten samen aan samen en lachten, "maar geen lachen is hetzelfde."
En met de gedachte aan het samenzijn van de toekomst, komt de verwijdering: de vrouw neemt steeds meer afstand, de man houdt strakker vast. De man verdrinkt in zijn liefde voor haar, zij stikt eronder. Haar toekomstbeeld bestaat uit muren die op haar afkomen, de verplichtingen, de gevangenschap van de relatie. Alsof de man haar een been afnam. En dat betekent het einde van het voorspel, man en vrouw gaan elk hun weg, "het vervolg werd afgevoerd."
Geert De Kockere vertrekt in de meeste van zijn teksten wel van een interessante gedachte, hij produceert een paar kernachtige beelden of een pittige formulering, maar spijst het verhaal dan verder met slecht geschreven vultekst. Dat is in Voorspel van een gebroken liefde niet anders. Een geforceerd verhaal in een star, moeizaam lopend Nederlands, een slordige structuur zonder logische verhaalopbouw of interne spanning. Hij blijft doorheen het hele verhaal ter plaatse trappelen, de gedachte die hij op de eerste bladzijde lanceerde, wordt verder uitgesponnen, er wordt wat op gevarieerd, wat voor de hand liggend in het rond geassocieerd, maar de inhoud krijgt geen verdere uitdieping. Zijn teksten willen wel poëtisch zijn, maar zijn geschreven in een onwaarschijnlijk plompe stijl en spelen op gemakkelijk effect: "Er was een man. / Er was een vrouw. / De man liep naast de vrouw / en de vrouw liep naast de man. / Zij aan zij. Zij aan hij. / Arm in arm. Warm." Het is me ook een raadsel voor wie dit verhaal geschreven is; het simplisme en de doelloosheid maken het oninteressant voor oudere kinderen of volwassenen, maar nogal wat bedenkingen bij de man-vrouwrelatie lijken mij ook niet echt aan jonge kinderen besteed.
Isabelle Vandenabeele daarentegen wordt met elk boek dat ze maakt beter. 'Indrukwekkend' is een adjectief dat van meet af aan op haar werk van toepassing is geweest. Vanwege de krachtige lijnen, de grote expressiviteit, het opvallende, soms dissonante kleurgebruik en de grote innerlijke spanning van de beelden. En naarmate haar oeuvre vordert, wordt Vandenabeele steeds indrukwekkender omdat ze zo overtuigend haar mogelijkheden verder exploreert. Er lijken onder haar handen geen grenzen aan de mogelijkheden van de houtsnede te bestaan. Deze op zich toch zware techniek belet haar niet om subtiele, zacht variërende impressies weer te geven en ze toont in haar erg concrete stijl bijzonder veel zin nuance en subtiliteit.
Vandenabeele brengt afwisselend een beeld van een man en een vrouw samen op weg naar hun huwelijksdag, en een beeld van wat ze denken over hun relatie. Terwijl ze verder wandelen, evolueren ook hun gedachten en ze drijven steeds verder van elkaar weg. Je ziet hoe de vrouw zich, naarmate ze meer beklemming voelt in de relatie, tijdens hun wandeling gaandeweg van de man begint af te wenden. De kerngedachte van dit verhaal, de problematische man-vrouwrelatie, vind je terug in het schilderij 'Voorspel van een gebroken liefde', maar het is een thema dat voortdurend in Tytgats werk voorkomt; hij schilderde man en vrouw meer dan eens in een afstandelijk samenzijn en Vandenabeele inspireert zich ook op andere doeken van hem. De profilering van haar hoekige figuren bv. doet aan veel van Tytgats personages denken en soms ontleent ze ook direct concrete poses. Uit 'Voorspel van een gebroken liefde' licht ze bepaalde elementen en geeft ze een functie in de structuur van haar verhaal. Haar interpretatie van het doek is afgebeeld naar het einde van het verhaal toe, maar de bakstenen muur, die op het schilderij de grens vormt tussen twee werelden die emotief elkaars tegengestelde vormen, wordt van in het begin van het verhaal, in de beelden van hoe man en vrouw denken, gebruikt. Vandenabeele kleurt de muur gitzwart; naarmate het verhaal vordert, worden de lijnen strakker, de zwarte vlakken zwaarder en ze gaan in elke volgende prent steeds meer het beeld overheersen.
Het belang dat Vandenabeele aan de compositie van haar verhaal hecht, blijkt uit de consequente opeenvolging van de beelden. Je krijgt afwisselend een lichtvoetig en kleurrijk tafereel in een mooi natuurlijk kader en een veel dwingender beeld in soberder vormen en krachtige volumes, overwegend in geel en zwart. Die sfeerwisseling wordt erg strak volgehouden. Behalve in compositie wordt het onderscheid tussen de reële situatie en de gedachtewereld ook in de textuur van de prenten en in het kleurgebruik gemaakt. Beeld en betekenis harmoniëren hier perfect: zo bestaat de vijver waar het paar langs wandelt uit een gescheiden blauw en groen, waarin witte streepjes licht blikkeren. Vandenabeele geeft met fijne, scherpe kleurstreepjes een lichtvoetige impressie van de zon in het water in intense, oplichtende kleuren. Dat contrasteert sterk met de zware vlakken en de harde contrasten van het zwart-geel-wit op de volgende prent, die een krachtige expressie is van het doembeeld van een mogelijke toekomst. Vandenabeele kiest hier niet voor een radicale tegenstelling; ze laat de harde, zwarte lijnen en vlakken, en het zachte, overweldigende geel voortdurend met elkaar concurreren.
Bij dit alles was het heel mooi om te ontdekken hoe Vandenabeele niet alleen geïnspireerd werd door het werk van Tytgat, maar dat ze invloeden van kunstenaars uit verschillende stromingen samenbrengt. Je ziet iets van de Franse impressionisten in de manier waarop ze de natuur vormgeeft, de warreling van fijne, kleurige streepjes waarmee ze het gras en het water hun textuur geeft, doet zelfs specifiek aan de gearceerde penseelstreken denken zoals je ze bij de luministen ziet. De beeldopbouw met voorgrondfiguren die het beeld volledig domineren, met hier en daar een klein Breugeliaans figuurtje op de achtergrond, is iets dat je bij de Vlaamse expressionisten vaker ziet. En dit vind ik een bijzonder mooie (al dan niet gewilde) versmelting van invloeden: de eerste prent die de nog latente onrust van de vrouw over het toekomstig samenzijn verbeeldt, bestaat uit twee hoofden die naar elkaar toe neigen. Hoewel deze pose voor twee geliefden vrij voor de hand liggend is, deed het beeld me onmiddellijk denken aan 'Bond of union' van M.C. Escher, een portret van zijn vrouw en hemzelf: hun hoofden zweven in het ijle en bestaan uit één en dezelfde band, die hen ter hoogte van het voorhoofd met elkaar laat verstrengelen. Op Vandenabeeles prent neigen man en vrouw naar elkaar toe -- hoewel er bij de vrouw twijfel te bespeuren valt -- maar ze zullen nooit samenkomen. Dit uiterst innige beeld kan namelijk geen voltooiing krijgen in de context van Tytgats oeuvre. Vandenabeele sluit de hoofden bruusk op achter de gitzwarte stenen muur. Een bijzonder knap gecomponeerd beeld vind ik dat, eenvoudig en betekenisrijk, gedurfd en perfect in evenwicht.
Een slechte tekst kan een prentenboek met illustratiewerk van dit gehalte niet nekken en ondanks de grote reserves die ik heb bij wat De Kockere schrijft, is Voorspel van een gebroken liefde een boek van zeer hoge kwaliteit. Het lijdt dus geen twijfel dat het werk van Isabelle Vandenabeele een veel betere tekst verdient. [Jen de Groeve]
Mart Seerden
Een man en een vrouw zijn in elkaar geïnteresseerd, hoewel ze daarbij ieder hun eigen gedachten en hun eigen gevoelens hebben. Ze denken beiden aan liefde, aan dé liefde - maar wat betekent die voor de vrouw en wat betekent die voor de man? De een denkt: vlekkeloos; de ander denkt: straks. Hij denkt: wat is ze mooi; zij denkt: ik stik! De man die vraagt, die wil, die zal. Voor de vrouw voelt deze liefde alsof haar een been wordt afgenomen en ze rilt bij de gedachte de man nodig te hebben als kruk. Het thema van deze fantastische vertelling wordt ingegeven door een schilderij uit 1928 van Edgard Tytgat (1879-1957) met de titel 'Voorspel van een gebroken liefde'. Het mysterieuze schilderij staat afgebeeld op de achterzijde van dit prentenboek. Het verhaal is verteld in een korte, poëtische tekst, soms in rood, soms in groen, die veel geheimzinnigs bevat. Het taalgebruik is volwassen. Het verhaal is verbeeld en op een hoger plan getild door (van andere uitgaven herkenbare!) weerbarstige, hoekig geblokte kleurenillustraties (lino's/houtsneden). De auteur en illustratrice zijn bekend van andere prachtuitgaven. Een uitgave voornamelijk voor oudere zielen die geboeid zijn door de vreemd wrede kronkelwegen van liefde en lust.
Nele Janssen
ua/an/22 j
Met ‘Voorspel van een gebroken liefde’ leveren Geert de Kockere en Isabelle Vandenabeele een prentenboek ‘buiten categorie’ af, namelijk een prentenboek voor volwassenen. Zo dubbelzinnig als het oorspronkelijke schilderij van Tytgat waar het boek op gebaseerd is, zo dubbelzinnig is dit boek. Een dubbelzinnigheid die niet enkel in de poëtische tekst, maar ook in de prenten terug te vinden is. En toch zal het verhaal voor veel mensen herkenning oproepen, vooral door hetgeen niet geschreven of tussen de regels geschreven staat. Waar de meeste boeken over de liefde het verhaal vertellen van een groeiende liefde, valt dit boek ook hier ‘buiten categorie’: in de bloei van de liefde zit tegelijk al het verval verweven. De linosneden waarmee het boek geïllustreerd werd, sluiten qua inhoud en gevoelswaarde mooi aan bij het verhaal. Op sommige momenten vertellen ze minstens evenveel als de woorden die ze ondersteunen. In die zin vormen de illustraties ook een verhaal op zich en zou je kunnen zeggen dat de woorden het prentenverhaal ondersteunen. Een origineel liefdesverhaal dat bij de liefhebbers van woord en beeld zeker in de smaak zal vallen.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.