Ziek zijn en God : de spiritualiteit van het niet meer beter worden
Dick Stap
Dick Stap (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Lannoo, 2006 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 232.46 STAP |
31/12/2009
Om de confrontatie die leeft in "de ervaring van de aanwezigheid van God en de ervaring dat alles wijkt en niets blijft" zinvol te beleven is er een eigentijdse ars moriendi nodig, een spirituele levenskunst, waarvan gemoedsrust de kern is. Het thema van Loslaten en vasthouden benadert de vraag hoe de mens zich "persoonlijk in Godsnaam" kan voorbereiden op de dood. In een tijd dat vroegere sociale conventies die de omgang met de dood regelden grotendeels zijn weggevallen, gaat de aandacht in dit boek uit naar een persoonlijke voorbereiding op het sterven, op de dood.
Dick Stap stelt dat een levenshouding die niet wegloopt van de dood, die niet ontsnappen wil in een dagelijkse oppervlakkigheid, gemoedsrust kan meebrengen. De nooit wijkende wil om te leven vereist een stervenskunst die in alle gemoedsrust voorbereidt op de dood. De auteur richt zich op de innerlijke rust en kalmte die wordt verworven als het onderscheid tussen tijd en eeuwigheid wegvalt. In vier delen maakt hij een rondgang door aspecten van de westerse cultuur "met het oog op een spiritualiteit van de gemoedsrust". In het nawoord worden de inzichten van die rondgang in een onderlinge samenhang op elkaar betrokken.
In het eerste deel gaat Stap in op spanningen die ervaringen van spiritualiteit, gemoedsrust en vergankelijkheid meebrengen. Om dat te duiden benadert hij genuanceerd overdacht Michelangelo's fresco van de zondvloed in de Sixtijnse kapel in Rome. Daarna biedt hij enkele filosofische inzichten die gemoedsrust benaderen: de visie op de dood van Diogenes van Sinope en Epicurus (4e eeuw voor Chr.) en van hun 16e-eeuwse leerling Michel de Montaigne. Eerst dus de eerder duistere dreiging van de vergankelijkheid, daarna de visie "als ik er ben, is de dood er niet en als de dood er is, dan ben ik er niet".
Deel twee gaat over teksten die bij muziekstukken horen, "een staalkaart van het christelijke denken over de dood". Bachs 'Gottes Zeit ist die allerbeste Zeit', het spirituele kader van tijd en eeuwigheid en het 'Quattuor pour le fin du temps' van de Franse componist Olivier Messiaen, de tijdsstructuur van begin, midden en einde, vanuit een christelijke inspiratie, schepping, de betekenis van Christus en het laatste oordeel. Bij Messiaen ook een ritme dat nadrukkelijk verbonden is met de spirituele ervaring: "een ritmiek die diep ingrijpt in het hele menselijke leven, omdat het fysieke, psychische, sociale en culturele processen structureert en organiseert". Beide muziekstukken wijzen erop dat vergankelijkheid en dood een sterk tijdsbesef teweegbrengen.
In het derde deel onderzoekt de auteur de betekenis van Christus voor de gemoedsrust. In het eerste hoofdstuk met woorden van Paulus over loslaten en vasthouden uit de brief aan zijn gemeente in Filippi, met een verder toelichtende beschouwing bij het tableau 'De bekering van Paulus' van Caravaggio. In het tweede vanuit eenzelfde bekommernis met de christuspsalm uit de brief aan de Filippenzen. Het gaat Paulus daar om God die wezenlijk - blijkbaar paradoxaal - mysterie blijft: "de ongekende Gekende". In de praktijk vergt dat geloof een "sterven aan zichzelf". In het vierde deel wordt spiritualiteit geduid aan de hand van de 'Kruisafneming' van Rubens met het accent op de armoede van geest voor de spiritualiteit van de gemoedsrust, met sporen van loslaten en vasthouden, maar anders geduid dan bv. bij Rubens. Vervolgens aan de hand van het gedicht 'De Waterlelie' van Van Eeden: het "loslaten van heel de eigenheid als je 'ik' zegt", een beeld gekenmerkt door een beweging van opstanding. De twee hoofdstukken van de drie eerste delen worden telkens onderbroken door een narratief boeiend gesteld vervolgverhaal. Het vierde deel door een verhaal naar aanleiding van een bijbelverhaal: 'De weduwe uit Naïn vertelt'.
Loslaten en vasthouden is een boek dat tot de essentie doordringt en daardoor uiteraard aandachtige lectuur vergt. De visuele kunstuitingen worden geïllustreerd met foto's die een volgen en doordenken van de tekst kunnen verduidelijken en verruimen. Ze hadden echter scherper en nauwkeurig mogen zijn, zeker omdat in de tekst vaak wordt gewezen op kleine details die moeilijk te zien zijn. In bijlagen de teksten van Bach en van de Christuspsalm van Paulus en een overzicht van de compositie van Messiaen. [Guido Goedem]
Redactie Vlabin-VBC
Predikant Dick Stap bepleit een eigentijdse, persoonlijke ars moriendi. Hij stelt dat een levenshouding die niet wegloopt van de dood, die niet ontsnappen wil in een dagelijkse oppervlakkigheid, gemoedsrust kan meebrengen. In vier delen maakt hij een rondgang door spirituele aspecten van de westerse cultuur, waarbij hij uitgaat van de bijbel (bijvoorbeeld de Brief aan de Filippenzen), filosofische teksten (bijvoorbeeld van Epicurus en Montaigne), christelijk geïnspireerde schilderijen en muziekcomposities (bijvoorbeeld van Michelangelo, Rubens, Bach en Messiaen). Deze verkenningen worden telkens onderbroken door een fictief vervolgverhaal. In het nawoord worden de verworven inzichten op elkaar betrokken in een 'praktische spiritualiteit van de gemoedsrust'. Een boek dat tot de essentie van het gestelde thema doordringt en daarom aandachtige lectuur vergt. Met nogal onscherpe illustraties van de besproken schilderijen en in een bijlage details van de besproken muziekwerken en de Christuspalm van Paulus. Het boek eindigt met bibliografische noten.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.