Vijftig
Marcellus Emants
2 exemplaren
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Muntinga, 2006 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 4209 |
Magazijn |
Prometheus, 1994 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 2325 |
31/12/2006
Reeds op de eerste pagina van deze ik-roman uit 1894 wordt de lezer verrast door de openhartige mededeling van de hoofdpersoon -- de ongeveer 35-jarige Willem Termeer -- dat hij zijn zopas begraven vrouw vermoord heeft. In de rest van de monoloog gaat hij samen met Termeer op zoek naar diens drijfveren. Door te wijzen op nefaste erfelijke invloeden die hem maakten tot wat hij is -- een gedegenereerde, zwakke neuroticus -- tracht die zich eerst op een ingenieuze manier te rechtvaardigen. Langzaam aan echter word je meegetrokken en subtiel overtuigd van het feit dat de grens tussen het buitengewone of abnormale en het normale moeilijk vast te leggen is.
Juist omdat de scherpe psychologische zelfanalyse ook zoveel herkenbaars en algemeen menselijks bevat, overstijgt deze onvergetelijke roman de doorsnee productie uit de naturalistische literatuurtraditie. Het relaas van Termeer werkt ook nu nog zeer suggestief en overtuigend. Deze knap opgebouwde roman wordt dan ook volkomen terecht beschouwd als een van de indrukwekkendste uit de Nederlandse literatuur. Het is meteen ook de populairste titel uit Emants oeuvre.
Deze titel uit de 'Rainbow klassiek'-reeks is verzorgd uitgegeven. De spelling is gemoderniseerd, maar een verantwoording van de uitgave of contextualiserende bijdragen ontbreken. [Mario Baeck]
Redactie
Toen 'Een nagelaten bekentenis' in 1894 verscheen waren er wel wat enthousiaste critici, maar waren er weinig kopers voor deze roman. In de loop van de jaren, en vooral na de Tweede Wereldoorlog, heeft het boek zich ontpopt als een van de weinige echt klassieke romans uit de Nederlandse letterkunde. In het boek analyseert de 'dégéneré' Willem Termeer hoe hij ertoe gekomen is zijn vrouw te vermoorden. Emants' psychologisch inzicht en zijn kale, maar effectieve stijl maken dat dit werk steeds weer nieuwe lezers weet te overtuigen. Gebonden uitgave op pocketformaat in de reeks 'Salamander Klassiek', helaas zonder het voor de reeks gebruikelijke informatieve nawoord; kleine druk.
Rob Schouten
rt/aa/13 m
Het huwelijk van Willem Termeer met zijn Anna moet wel een van de meest heilloze verbintenissen zijn ooit in de Nederlandse literatuur beschreven. A match made in hell. Marcellus Emants, de bedenker ervan in zijn beroemde roman Een nagelaten bekentenis, windt er geen doekjes om. De lezer weet vanaf de eerste pagina's dat Willem zijn vrouw op laffe wijze ombrengt, omdat hij haar niet langer verdraagt. En dat terwijl Anna een inschikkelijke vrouw blijkt, vol plichtsbesef, die haar miserabele man niet eens het huwelijksbed ontzegt, althans in het begin niet.
Maar wat een vreselijk sujet is Willem Termeer, echt een van de ergste mannen uit de literaire canon. In De geschiedenis van de Nederlandse literatuur wordt hij een 'loser' genoemd, en dat is nog een milde kwalificatie, je kunt hem evengoed een cynisch mispunt noemen, of een onversneden egoïst.
Nu leert de lezer hem vooral kennen door zijn eigen getuigenis en dat moet gezegd, Termeer heeft ook bepaald geen hoge dunk van zichzelf. Integendeel, hij ziet met analytische precisie waar het in zijn karakter allemaal aan schort, alleen is hij niet in staat er iets aan te doen. Hij lijkt een willoze prooi van het lot. Het is immers erfelijk bepaald dat hij zo'n rotzak is geworden, het was het liefdeloze huwelijk van zijn ouders dat hem zo gemaakt heeft.
Zijn buurman, ex-dominee De Kantere plakt er nog een schappelijk etiket op en noemt Termeer 'cerebraal', om aan te geven dat hij geen gevoelsmens is. Maar dat is hij, ondanks zijn liefdeloosheid, misschien wel degelijk: bang voor van alles, vol irrationele afkeer voor de grijsheid en voorspelbaarheid van het burgerlijk bestaan, een mislukt kunstenaar ook nog, maar je bent geneigd zijn eigen weergave van zijn stuitende karakter zo serieus te nemen dat je hem meer gelooft dan de buitenwereld die hem nog wel enig krediet wil geven.
Zelfverklaard misbaksel Willem Termeer is na een aanloop waarin hij zich als 'mefistofelische Don Juan' aanstelde door bijvoorbeeld, van zichzelf walgend, 'ín een publiek huis een genot te kopen', blijven plakken aan een hoogstaand schepsel dat ondanks alles het huwelijk probeert te redden, want scheiden wil Anna niet. Haar vertrouwensman De Kantere ziet nog wel mogelijkheden voor dit faliekant mislukte huwelijk: 'Het zijn niet altijd de slechtste huwelijken, waar man en vrouw zich weinig met elkander schijnen te bemoeien.' Hij gelooft, met de filosoof Von Feuchtersleben, dat je als je maar wilt jezelf kunt verbeteren, maar aan Termeer is dat soort idealisme niet besteed. Zijn kolossale minderwaardigheidscomplex annex betrekkingswaan bezorgen hem een gloeiende jaloezie jegens de zalvende ex-dominee en diens vermeende flirt met zijn vrouw, die hem tenslotte ingeeft Anna te vergiftigen. Vandaar deze bekentenis, nagelaten, dus je kunt als lezer vermoeden dat hij inmiddels dood is, en dat is maar goed ook, denk je.
Emants' bekendste werk is vooral een borende studie naar de diepste en troebelste zielenroerselen van een mens maar en passant krijg je toch ook een kijkje in de huwelijksmoraal van zijn tijd, de maatschappelijke druk om de schijn hoog te houden, de schande van het scheiden (tegen beter weten in), Termeer die er dan maar een betaalde maintenée naast neemt. Je wordt er allemaal niet vrolijk van. In onze tijden zou dit stel allang netjes uit elkaar zijn gevallen wegens onverenigbaarheid van karakter, een heel hygiënische oplossing, en zou de noodzaak van deze onthutsende bekentenis zijn vervallen. Maar nu ze er toch is proef je genadeloos wat voor bittere verschrikking het huwelijk ook kan zijn.
Auteursdomein; 239 blz. € 17,49.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.