Panorama van de klassieke wereld
Nigel Spivey
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Ludion, 2006 |
VOLW. : NON FICTIE : 700.7 SPIV |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Ludion, 2006 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 700.7 SPIV |
31/12/2006
Kunst staat niet gelijk aan ambacht -- het vermogen prachtig uitgebalanceerde werktuigen te maken, zoals de 'homo habilis' dat meer dan een miljoen jaar geleden bezat. Het staat ook niet gelijk aan verfraaiing -- het gevoel van schoonheid in kleur en vorm waarvan de prieelvogel blijk geeft. Kunstuitingen van de mens mogen ambacht vergen en het doel hebben te verfraaien, maar bovenal en ontegenzeglijk bestaat de kunst van mensen in ons uitzonderlijk vermogen om verbeelding te gebruiken." Dat zijn de inleidende woorden (eerste hoofdstuk) van Nigel Spivey, auteur van deze gelaagde bestseller en presentator van de daarbijhorende televisieserie 'Hoe kunst de wereld maakt' die eerder op BBC en Canvas is uitgezonden. Als docent klassieke talen en archeologie neemt Spivey ons mee op een kunstzinnig verhaal doorheen vijf continenten en 30.000 jaar menselijke creativiteit.
In zijn tweede hoofdstuk gaat Spivey op zoek naar de geboorte van de verbeelding. Die blijkt zich in een ver verleden te situeren, o.a. in de ca. 30.000 jaar oude rotsschilderingen van Chauvet in Frankrijk. Zijn visie sluit enigszins aan bij die van David Lewis-Williams die, vertrekkend van een analyse van grotschilderingen van de Bosjesmensen, een nog steeds levende stam in Afrika, tot het besluit komt dat de eerste kunstuitingen van de mens een sjamanistische inslag hadden: het waren geen pogingen om de natuur zo getrouw mogelijk weer te geven, maar verschijningen die voor het geestesoog van de in trance verkerende sjamanen opdoemden.
Spivey verklaart de vondsten in Göbekli Tepe vanuit een vergelijkbaar perspectief. In Göbekli Tepe, een plaatsje dicht bij de Koerdisch-Turksche stad Oerfa, zijn ommuurde ruimtes gevonden waarvan er ongeveer twintig zijn gebouwd rond enorme stenen pilaren die in cirkels zijn geplaatst (te dateren ca. 11.000 v.C.). Het raadselachtige monument had allicht, net als Stonehenge in Engeland en de menhirs in Frankrijk, een rituele betekenis. Maar -- en daarin verschilt het helemaal van de andere prehistorische monumenten -- de antropomorfe pilaren zijn ook versierd met dieren. Die kunstuitingen zijn volgens Spivey niet, zoals meestal is beweerd, het resultaat van decoratiezucht of optionele luxe. Integendeel. Zij liggen aan de basis van de intensivering van de landbouw en de veeteelt, van demografische verschuivingen en het ontstaan van gevestigde gemeenschappen. 'Hoe kunst de wereld maakt' dus. Het is een verrassende, controversiële stelling, die de kunst tot de kern van het leven verheft.
In 'Menselijker dan de mens' en 'Tweede natuur' (respectievelijk de hoofdstukken drie en vijf) verklaart Spivey waarom kunst altijd meer is dan een letterlijke 'afbeelding' van de natuur. De mens heeft de neiging om het lichaam en de natuur op een vertekende manier weer te geven en dat is volgens Spivey terug te voeren tot de diepe, inherente drang van de mens om de werkelijkheid in eigen handen te houden/te hebben en zelf vorm te geven.
Kunst maakt de wereld echter ook op een heel andere manier. In hoofdstuk zes belicht Spivey het belang van kunst voor de positionering van de machthebber. Kunstwerken benadrukken zijn superioriteit, versterken zijn gezag en kunnen op allerlei manieren als propagandamiddel worden ingezet. Daarnaast speelt kunst ook een uitzonderlijke rol in het zichtbaar maken van het onzichtbare (hoofdstuk zeven). Mensen zijn niet enkel gericht op het hier en nu, ook het Jenseits, de 'andere' wereld, de metafysische orde trekt aan. Dat andere kunnen ze onmogelijk op wetenschappelijke wijze beschrijven en leren kennen. Toch proberen mensen greep te houden op het onzegbare. Ze kappen hun goden uit steen, schilderen ze op perkament of paneel, vertellen verhalen over goden en godinnen (o.a. hoofdstuk vijf) en geven zo vorm aan hun wereld. Dat de Taliban met de verpulvering van de kolossale Boedhabeelden in Bamian in 2001 een symbolische daad stelden, was voor iedereen meteen duidelijk. Kunst ten slotte speelt ook een bijzondere rol bij het denken over de dood. Van oudsher is de dood het volstrekt onbekende. Kunstwerken gaan op een symbolische manier in dialoog met de dood en zorgen ervoor dat de mens zijn angst voor het onvermijdelijke einde weet te beheersen.
Op uitzondering van het tweede hoofdstuk vertelt Spivey weinig nieuws. Het zijn bekende items in kunsthistorische studies. Maar de manier waarop hij het geheel samenbrengt en verbindt met de oudste geschiedenis van de mens, geeft het boek een verrassend, bij wijlen controversieel perspectief. [Brigitte Dekeyzer]
Redactie Vlabin-VBC
Als docent klassieke talen en archeologie neemt Spivey ons in deze bestseller, die hoort bij de gelijknamige BBC-serie, mee op een kunstzinnig verhaal door 30.000 jaar menselijke creativiteit. De mens heeft de neiging om het lichaam en de natuur op een vertekende manier weer te geven en dat is volgens Spivey terug te voeren tot onze diepe, inherente drang om de werkelijkheid in eigen handen te houden en zelf vorm te geven. "Hoe kunst de wereld maakt" dus. Vroege bewijzen van die stelling vindt hij terug in door sjamanen gecreëerde prehistorische kunst, alsook in de antropomorfe dierenvoorstellingen in Göbekli Tepe, die aan de basis zouden liggen van de intensivering van de landbouw en veeteelt, en het ontstaan van gevestigde gemeenschappen. Op deze verrassende interpretaties na vertelt Spivey weinig nieuws, maar de manier waarop hij het geheel samenbrengt en verbindt met de oudste geschiedenis van de mens geeft het boek een ravissant, bij wijlen controversieel perspectief. Het boek is voorzien van talrijke foto's, met uitgelichte details. Opvallend is de ruime interlinie van de tekst.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.