Muziek in Theresienstadt 1941-1945
Joza Karas
Theodore Van Houten (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Van Gruting, 2006 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 784 SJOSTAKOVITSJ |
31/12/2006
Dat Mozart dit jaar in de bloemetjes wordt gezet, zal weinigen zijn ontgaan, maar op 25 september was het ook precies honderd jaar geleden dat Dmitri Sjostakovitsj werd geboren. Iets eerder dit jaar verscheen het eerste origineel-Nederlandstalige boek over deze Russische componist. Een leven in angst. Deze monografie van Theodore Van Houten geeft een overzicht van Sjostakvitsj' belangrijkste biografische en muzikale wapenfeiten.
Als grondlaag voor zijn portret maakt Van Houten een historische schets van de oude Russische staat, de overgang naar het communisme en de algemene sovjetcultuur. Dat was de achtergrond waartegen Sjostakovitsj' leven zich afspeelde, de wereld waarin hij zijn persoonlijkheid en zijn werk een plaats moest geven. Hoe hij dat deed, kom je te weten in het tweede deel van de monografie, opgevat als een muzikale reis door Sjostakovitsj' leven. Op tienjarige leeftijd kreeg Dmitri zijn eerste pianolessen, op zijn dertiende ging hij naar het conservatorium, en niet lang daarna begon de zondvloed aan muziek die hij tot op het einde van zijn leven zou blijven componeren. Sjostakovitsj beoefende bijna alle muzikale genres en vormen, van piano- en kamermuziek tot symfonieën, concerti, opera's en filmmuziek. Van Houten bespreekt de belangrijkste werken en plaatst ze in het licht van de buitenmuzikale context. Zo zie je hoe het aanvankelijk vrije sovjetklimaat vanaf de jaren '30 steeds minder ruimte liet voor artistieke expressie die afweek van het zogenaamde sociaal-realisme. Kunstwerken die het communisme niet verheerlijkten, werden afgedaan als uitingen van burgerlijk formalisme. Sjostakovitsj' opera 'Lady Macbeth van Mtsensk' bv., werd aanvankelijk bejubeld, maar algauw verguisd na een venijnige tekst van Stalin in het partijblad 'Pravda'.
Onvermijdelijk leidde deze combinatie van een turbulent tijdperk en een complex genie tot conflicten en tegenstrijdigheden. Sjostakovitsj bleef zijn hele carrière lang pendelen tussen de genade en ongenade van de communisten. Dat wankele evenwicht heeft hem nauwelijks belet om de muziek te schrijven die hij zelf wilde, al vergde het soms enige vindingrijkheid om als vooruitstrevend kunstenaar toch een illusie van conformisme uit te dragen. Bovendien droeg het gespannen klimaat waarin Sjostakovitsj zich moest handhaven in grote mate bij tot de angsten waaraan hij op gezette tijden ten prooi viel. Het persoonlijke leven van de componist liep niet altijd over rozen. Hij had een nerveuze inborst en was vatbaar voor alcoholisme en zelfmoordgedachten. Ook dat persoonlijke aspect van Sjostakovitsj' leven komt aan bod in de monografie, zij het alleen met informatie die een waardevolle aanvulling vormt op zijn muziek.
Van Houten vult zijn tekst aan met een aantal interessante bijlagen. Zo stelt hij een lijst op van Sjostakovitsj' composities, waarbij hij van elk opusnummer de belangrijkste gegevens vermeldt. Daarna geeft hij wat meer uitleg bij enkele opera's, symfonieën, concerti en strijkkwartetten. Een discografie en een selectieve literatuurlijst besluiten de monografie. Dit boek is een goede inleiding tot het leven en werk van Sjostakovitsj, en vereist geen musicologische kennis. Dat de diepgang hier nu en dan onder lijdt, is onvermijdelijk en hangt samen met de opzet van het boek. In het voorwoord zegt Van Houten te hebben gestreefd naar een "beknopt, algemeen, informatief en biografisch boek", en daarin is hij met brille geslaagd. [Katherina Lindekens]
Wout Strootman
Een goed gedocumenteerde en zeer lezenswaardige biografie over de componist, wiens oeuvre onlosmakelijk verbonden is met de vele ingrijpende gebeurtenissen in de recente Russische geschiedenis. Als beginnend kunstenaar kreeg hij te maken met de inperking van zijn geestelijke vrijheid. Het vroege, avant-gardistische werk moest plaats maken voor een realistische kunst met Sovjet-dienende taak. De groots opgezette symfonieën voldeden aan dit criterium. Ze liggen goed in het ‘gehoor’ en hebben een programmatische inhoud (wat hier wil zeggen, ze vertellen een verhaal of gebeurtenis van de Sovjet-Unie). Het levensverhaal van Sjostakovitsj is dan ook in belangrijke mate het verhaal van de Sovjet-Unie. De auteur van het boek (een Nederlandse musicoloog die zich veel met de componist heeft beziggehouden) besteedt in inleidende hoofdstukken aandacht aan de historische achtergronden. Ook geeft hij een volledig oeuvre-overzicht, waarvan hij een deel van de werken beknopt bespreekt. De biografie is het eerste origineel Nederlandse boek over de componist, t.g.v. zijn 100-ste geboortejaar.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.