Meerminnen en meermannen : van Duinkerke tot Sylt
Bert Sliggers
Bert Sliggers (Redacteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Thoth, cop. 2006 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : GESCHIEDENIS : 908.4 SLIG |
31/12/2006
Het beeld dat wij vandaag hebben van dinosauriërs wordt hoe langer hoe realistischer. Dat heeft enerzijds te maken met steeds meer en completere opgegraven fossielen, anderzijds zijn er de computertechnieken die de dino's tot leven wekken op tv of in de bioscoop. Dat is natuurlijk niet altijd zo geweest, al hebben dinosaurusbeenderen en andere fossielen wel altijd tot de verbeelding gesproken. Daarom stelden enkele wetenschappers een boek samen over hoe de mensen vroeger fossiele vondsten interpreteerden en dit naar aanleiding van een tentoonstelling in het Teylers Museum te Haarlem (28 januari t/m 28 mei 2006).
Adrienne Mayor bespreekt de interpretatie van fossiele beenderen in de periode voor de evolutietheorie werd geformuleerd. In het Middellandse-Zeegebied en het Nabije Oosten vindt men vandaag nog talrijke fossielen. Ook in de oudheid doken hier fossielen op, wat leidde tot het ontstaan van talrijke legenden. Zo is de legendarische griffioen terug te voeren op vroege vondsten van het skelet van Proceratops, een dinosaurus met vier poten en een snavelachtige bek. Schedels van mammoeten hebben wellicht geleid tot verhalen over cyclopen. De legenden van de 'Great Plains'-indianen verhalen over dondervogels, die waarschijnlijk gebaseerd zijn op vondsten van Pteranodons, de vervaarlijke gevleugelde dinosauriërs. Interessant bij al deze voorbeelden is dat niet alle fossielen werden toegeschreven aan mythische monsters. Nog voor de evolutieleer legde men al verbanden tussen gevonden fossielen en nog bestaande diersoorten. Toch werden aan een groot aantal fossielen magische krachten toegeschreven in het volksgeloof. Hierover gaat het tweede luik van het boek, geschreven door Charissa van Kooten en Bert Sliggers. Fossiele ammonieten werden bv. beschouwd als hoorns van de Egyptische god Amun, of als opgerolde slangen. Ammonieten zouden helpen tegen een slangenbeet. In Noord-Amerika werden de ammonieten dan weer gebruikt als geluksbrengers bij de jacht. Het duurde nog lang vooraleer fossielen algemeen werden beschouwd als de uitgestorven voorouders van huidige diersoorten. Dat kwam uiteraard door het christelijke geloof, dat stelde dat God de wereld had geschapen. Een tussenoplossing werd gevonden in het verhaal van de zondvloed; fossielen zouden dan dieren zijn die waren omgekomen in de zondvloed. Pas aan het eind van de 18e eeuw zorgde de Franse natuurvorser Cuvier ervoor dat de idee van uitstervende soorten algemeen aanvaard werd. Dit boek is aangenaam geschreven, mooi geïllustreerd en nergens zwaar theoretisch. [Jeroen Stevens]
Redactie
Fossielen, botten van dinosauriërs, mammoeten en andere uitgestorven dieren spraken mensen in het verleden evenveel tot de verbeelding als tegenwoordig. Over de hele wereld leidden zulke vondsten tot fabels, mythen, legenden en volksgeloof. Zo dacht men dat de hunebedbouwers enorme reuzen waren, hun gevonden botten zijn echter van mammoeten, zo ontdekte men later. Dinosaurusbotten werden in China aangezien voor drakenbotten en tot poeder vermalen tot medicijnen. De schedel van de wolharige mammoet werd door de oude Grieken aangezien voor de schedel van een eenogige cycloop (in de Odyssee van Homerus wordt de cycloop Polyphemos beschreven). Aan fossielen werd soms een magische werking toegekend, ze werden gezien als tekenen van goden of duivels. Fossielen van de Gryphaca schelp werden gebruikt tegen gewrichtspijn. In de achttiende eeuw namen de discussies over fossielen toe en natuuronderzoekers raakten ervan overtuigd dat fossielen versteende resten zijn van uitgestorven planten en dieren. De mythologie maakte plaats voor de wetenschap van de paleontologie. Boeiende uitgave, rijk geïllustreerd met kleuren- en zwart-witafbeeldingen. Verschijnt naar aanleiding van de gelijknamige tentoonstelling in het Teylersmuseum te Haarlem van 28 januari-28 mei 2006.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.