Het boek van alle dingen
Guus Kuijer
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Querido, 2006 |
MAGAZIJN : SCHOOLCOLLECTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : KUIJ |
31/12/2006
Als titel had hier ook kunnen staan: 'Florians geheime gedachten' of 'Hoe Florian oma redde', of nog 'Florians eerste verliefdheid' en bij uitbreiding 'Het simpele geheim van Guus Kuijer'. Geen enkele titel is goed genoeg om dit nieuwe, schitterende boek, Florian Knol, van Guus Kuijer te vatten.
Florian is een knap, 'denkend' kind van tien. Hij woont bij zijn ouders, de nuchtere Mieke en Jelle, die het midden houdt tussen een ironische filosoof en een levende encyclopedie. Dat is soms knap vervelend voor Florian, want met zo'n ouders kun je niet ophouden met denken. Zoals bij Madelief, Polleke of Thomas, de hoofdpersonages van Kuijers bekroonde boeken, gaat Florians leven plots met hem op de loop. Op een mooie dag komt er een mus in zijn haar nestelen. Geen wonder, denkt Florian, eerder logisch, want "op de een of andere manier wist deze mus dat Florian ook diepe gedachten had en daarom was hij op zijn hoofd gaan zitten". Maar het blijkt dat de mus enkel afkwam op zijn rode krullenbol. Eigenlijk hoort hij bij een wat verwarde oude vrouw, een lieve 'oma' voor wie Florian zich al na de eerste kennismaking ongewild verantwoordelijk voelt. Florian slaagt er niet in het onvermijdelijke te ontlopen. "Hij liep koppig door. Hij was pas tien en hij hoefde heus niet bij vreemde oma's de gordijnen open te doen". Maar: "Hij had zichzelf niet in de hand, want zijn hand ging vanzelf naar de bel". Ook de verliefde 'Katja' kan hij niet ontlopen. Zij is een forse meid uit een hogere klas, die valt voor de mus in zijn haar en ondertussen ontdekt hoe lief 'Florrie' eigenlijk is. Katja -- en de prille verliefdheid -- kan hij nog niet aan: "Katja was lief, maar te groot. Katja was zo groot dat hij naast haar niet kon denken en ging stofzuigen bij een gekke mevrouw". Zij dringt hem in een rol waartegen Kuijer hem met een ironische knipoog 'Neen!' laat brullen, want: "wat was er van hem geworden? Een mooi jongetje dat lief moest zijn en Florrie heette. Een jongetje dat geduldig stond te wachten op een meisje, met een vogeltje op zijn hoofd. Wilde hij zo'n jongetje zijn?" Neen dus, maar in een stoere versie scoort hij evenmin. Voor het eerst van zijn leven krijgt hij ruzie met zijn juf. Hoewel, veel verder dan innerlijk verbaal protest en een dag spijbelen brengt hij het niet. Op het ogenblik dat hij niets meer ziet zitten, oma niet, Katja niet en de school niet, op het ogenblik dat hij "verdwaalt in zijn eigen leven", komt de kentering. Daarna schiet zijn leven opnieuw "enorm op"; zo enorm dat hij zelfs een ander verdwaald jongetje de weg kan wijzen. "De wereld zat (weer) glashelder in elkaar", want uitzichtloos laat de doorgewinterde kinderboekenauteur het voor Florian en de lezer niet worden.
Blijft nog Kuijers simpele geheim. Simpel staat voor 'helder'. Kuijer volgt zo intens het ritme en het denkpatroon van zijn hoofdpersoon, dat een lezer van tien geen moeite heeft om te volgen. Florian is een filosoof op kindermaat. Het ene moment voeren zijn diepe gedachten hem mijlenver weg, en anderhalve zin later staat hij met een theedoek voor zijn neus een stinkende koelkast schoon te maken. "Je moest de juiste vraag stellen," weet Florian, "want dan vond je vanzelf iets uit". De redeneringen blijven ontwapenend kinderlijk: "Meneer Alzheimer had uitgevonden dat sommige oude mensen gaten in hun hersenen krijgen waar van alles in verdwijnt. Het kon ook de gekkekoeienziekte zijn, dat wist Florian niet meer. Als hij mocht kiezen dan had oma de gekkekoeienziekte, want een koe kon je gemakkelijk onthouden en meneer Alzheimer had geeneens een straat." Belangrijk, want ook de straatnamen zijn een bron van zijn denken.
Kuijer is vertrouwd met de ziel en de handelingen van een tien-, elf-, twaalfjarige en zet die helder op papier. Kinderlijke associaties vervangen oeverloos getheoretiseer. En als Kuijer tussendoor toch uithaalt naar volwassenen, dan leent hij Jelles ironische blik: "Daar moesten ze nou es een mooi boek over schrijven. Over een jongen die uit zichzelf een oude dame gaat helpen in het huishouden. Daar hoor je de dames en heren kinderboekenschrijvers niet over. Het moet altijd over narigheid gaan."
Net als in Het boek van alle dingen speelt de taal een hoofdrol in Florian Knol. Ook die taal stemt Kuijer af op kinderen, zonder kinderlijk te worden. Bij Kuijer begrijpt een kind van tien hoe Charles Darwin ervoor zorgde dat een konijn een haas werd en hoe geniaal Newton was toen hij de zwaartekracht uitvond. In zijn obsessie voor taal lijkt Florian het eigentijdse broertje van Thomas wel. Thomas interpreteerde de bijbelse taal van zijn vader persoonlijk, Florian gebruikt uitspraken van volwassenen in een eigen context. Het levert een taalhumor van de bovenste plank op. Wanneer Florian merkt dat 'oma' de begrippen vork en sleutel door elkaar haalt, vraagt hij Jelle waarom de dingen heten zoals ze heten. Bij de oeverloze discussie die daarop tussen zijn naast elkaar pratende ouders dreigt te ontstaan, knoopt Florian één en twee associatief, en ogenschijnlijk diepzinnig aan elkaar: "We sleutelen, maar we vorken elkaar niet". Die geheimtaal vat de kern van het voortkabbelende leven rondom Florian perfect samen en laat zich door tienjarige lezers gemakkelijk decoderen in dit prachtige en grappige boek. [Jet Marchau]
W. van der Pennen-Schleicher
Er landt niet iedere dag een mus op je hoofd, maar bij Florian (10) gebeurt dat wel. En door die mus komt hij in contact met de oude mevrouw Raaphorst en wekt hij de vertedering op van zijn schoolgenootje Katja. Samen bekommeren ze zich om de oude dame, die verward is en niet meer voor zichzelf kan zorgen. Natuurlijk is die situatie onhoudbaar en grijpen Florians ouders uiteindelijk in. Katja's lijfelijke omvang en haar meer dan grote hart benauwen Florian. Vrienden wil hij wel zijn, verkering moet nog even wachten. Florian is een denkertje: hij is slim voor zijn leeftijd, maar tegelijk op bepaalde fronten nog onbevangen; hij is, zoals hij zegt, 'verdwaald in zijn eigen leven'. Zijn overpeinzingen kleuren het verhaal, dat verteld wordt in levensechte dialogen en met flink wat (onderkoelde) humor. In dit verhaal is de toon opnieuw licht, als in de 'Madelief'- en 'Tin Toeval'-boeken. En hoewel het verhaal wat magertjes is, maakt zijn stijl dat de lezer tot het einde geboeid en geamuseerd zal zijn. Met natuurgetrouwe, zwart-witte potloodillustraties. De auteur won met zijn vorige titel 'Het boek van alle dingen'* de Gouden Uil 2005 en de Gouden Griffel 2005. Vanaf ca. 10 jaar.
Annie Beullens
ua/an/22 j
Florian (tien jaar) is enig kind. Hij heeft ouders die hem op een volwassen manier bij alles betrekken. Op een dag zit er plots een mus op zijn hoofd, Nico. Door Nico verandert er heel wat in Florians leven. Katja (elf jaar) wordt zowaar verliefd op hem. Florian, die nogal filosofisch ingesteld is, weet zich er geen raad mee. Nico blijkt ook nog aan een ander hoofd de voorkeur te geven, namelijk dat van mevrouw Raaphorst. Mevrouw Raaphorst, die ze oma gaan noemen, is vergeetachtig. 'Theezakjes,' mompelde mevrouw Raaphorst. 'Theezakjes.' Ze zag eruit als een kind dat plotseling een beurt krijgt in de klas. Ze is bang, dacht Florian.... Ze was bang in haar eigen huis. Dat leek Florian zo'n beetje het ergste wat er bestond. (p.36) En vanaf dat moment gaat Florian elke dag bij mevrouw Raaphorst langs. Hij komt er ook achter dat Katja het thuis moeilijk heeft. De kinderen hebben zich voorgenomen om te beletten dat mevrouw Raaphorst naar een bejaardentehuis moet. In korte hoofdstukken wordt niet alleen een raak beeld geschetst van wat dementie is, een heleboel andere actuele problemen worden zijdelings aangeraakt. Kuijers rake manier van verwoorden komt tot uiting in de filosofisch ingestelde Florian. Een voorbeeld: de stiefvader van Katja drinkt al om vijf over acht 's morgens bier omdat hij durft te leven. (p.79) En op p.97-98 denkt Florian na over vergeten: Florian begon, of hij wilde of niet, te denken aan meneer Alzheimer. Dat kwam doordat Jelle had gevraagd waar het vergeten zat. Je had twee soorten vergetens: 1.het gewone vergeten, als je bijvoorbeeld vergeten bent waar je je sokken hebt gelaten en het dus aan je moeder moet vragen 2. het rare vergeten, als je bijvoorbeeld vergeten bent waar je woont, hoe je vader en moeder heten of waar je geboren bent. Meneer Alzheimer had uitgevonden dat sommige oude mensen gaten in hun hersenen krijgen waar alles in verdwijnt. Het kon ook de gekkekoeienziekte zijn, dat wist Florian niet meer. Als hij mocht kiezen had oma de gekkekoeienziekte, want een koe kon je gemakkelijk onthouden en meneer Alzheimer had geeneens een straat. Dit citaat is tevens een voorbeeld van de grillige gedachtesprongen in het boek. Aan het eind valt alles in de plooi: oma blijft thuis maar krijgt professionele hulp, Katja is akkoord om het bij vriendschap en geen verkering te houden en Florian krijgt een konijn. Het is een ontroerend en charmant verhaal maar soms had ik de indruk dat de auteur er iets te veel heeft willen instoppen. Dat geeft een van-de-hak-op-de-takgevoel. Maar Kuijer blijft één van de beste in ons taalgebied.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.