Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Meulenhoff/Manteau, 2005 |
Magazijn 7.IO.SO.NF[MAG] |
ARhus - De Munt magazijn
2 exemplaren
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
2 items magazijn |
Meulenhoff/Manteau, 2005 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : BOUJ |
Besprekingen
In mijn hart was ik niet getrouwd
Maaike Floor
em/ov/16 n
Antwerpse Saida Boujdaine schrijft boek over UITHUWELIJKING
Iedereen is naïef geweest door te denken dat de migratie in de jaren zestig en zeventig geen sporen zou achterlaten, schrijft Saida Boujdaine in het voorwoord. Voor haar zelf zijn die sporen diep. Haar familie was zo boos over haar strijd tegen uithuwelijking, dat twee broers haar sloegen om haar te overtuigen van hun gelijk. Toch kreeg ze diezelfde broers ook weer achter zich om haar huwelijk ongedaan te maken. "Hun dochters mogen nu alles wat wij vroeger niet mochten", vertelt Saida trots in haar huis in een steegje in Antwerpen-Noord. "Ik ben hun grote voorbeeld."
'Het boek Saida' is duidelijk jouw verhaal, met jouw foto op de cover. Ben je niet bang dat wildvreemden je straks aanspreken in de supermarkt?
Zo ver ben ik nog niet. Nu ben ik vooral bezig met de presentatie van het boek woensdagavond in Brussel. Wat daarna gebeurt, zie ik wel. Ik blijf gewoon boodschappen doen hoor, die reacties pak ik er wel bij.
Het was jouw keuze om een boek te schrijven. Maar de andere familieleden worden ook uitgebreid besproken. Wat vinden zij er eigenlijk van?
Mijn ouders en broer kunnen geen Nederlands lezen, maar ze weten dat ik goede bedoelingen heb en ze zijn trots op mij. Mijn jongere broers en zusjes hebben het boek al wel gelezen. We hebben de tekst zelfs samen verbeterd. Zij herinnerden zich sommige dingen beter dan ik. Het was wel confronterend om thuis alles wat vroeger gebeurd is weer op te rakelen, want dat heb ik gedaan. Over mijn broer Abdellah, die in 1991 zelfmoord pleegde in de Antwerpse gevangenis, spraken we bijvoorbeeld nooit. En het is niet omdat ík het verwerkt heb, dat zij er ook mee kunnen omgaan.
En dan nam je ook nog eens zo'n vreemde Belg mee om jullie familiegeschiedenis op te schrijven.
Tom Naegels is goed ontvangen in de familie. Ik had hem leren kennen op een feestje en ik had lachend gezegd dat ik ook wel een boek kon schrijven. Hij nam dat serieus, dus niet veel later zaten we samen bij de uitgever. Avonden lang heeft hij hier bij mij thuis gezeten en heb ik alles verteld. Huilend vaak, maar ook lachend. In juli zijn we naar Marokko geweest. Ik vond het belangrijk dat hij het dorpje Larache zelf leerde kennen en dat hij zelf kon zien dat er op het strand gesluierde vrouwen én meisjes in string rondlopen.
Je benadrukt in het voorwoord dat jouw verhaal uniek is, en niets zegt over de 'Marokkaanse gemeenschap'. Maar toch komen er veel herkenbare situaties in voor. De lange zomervakanties, de broer die slaat en vindt dat de Belgen zich er niet mee moeten bemoeien. Denk je niet dat het clichébeeld toch wordt bevestigd?
Ik ben geslagen en ik wil dat niet verzwijgen, maar ik schrijf ook dat de broer die me dat heeft aangedaan, inziet dat het niet goed was en zijn dochters nu anders behandelt. Mijn verhaal is niet uniek, maar ook niet algemeen. Natuurlijk zitten er herkenbare situaties in, maar ik vertel evenveel verhalen die het clichébeeld helemaal niet bevestigen.
Ben je bang voor de reacties van conservatievere Antwerpse Marokkanen?
Nee, ik heb ook niets tegen conservatieve Marokkanen. Mijn moeder is erg traditioneel, maar ze beseft nu wel dat je mensen vrij moet laten. Ik wil niemand aanvallen, niet de Marokkanen in Antwerpen en al helemaal niet de islam. Uithuwelijking heeft niets met het geloof te maken, maar met een traditie. Als we in Marokko waren gebleven, was het zelfs niet gebeurd. Mijn ouders wilden met dat huwelijk mijn leven weer vorm geven, want ik was gestopt met school. Maar voor mij was het niet meer dan een papiertje. In mijn hart was ik niet getrouwd. Mijn Marokkaanse vriendinnen waren trouwens ook verbaasd toen ik mijn verhaal vertelde.
En toch gebeurt zo'n schijnhuwelijk wel meer in Marokkaanse families. Dat mag toch ook worden gezegd?
Maar het gebeurt ook bij joden, Afrikanen, Turken en Pakistanen. Al komen zij er niet gemakkelijk mee naar buiten. Wij hebben het zelf bespreekbaar gemaakt en proberen er iets aan te veranderen.
Voel je je verwant met Marokkaanse politici als Fauzaya Talhaoui of Nahima Lanjri, die trouwens ook slachtoffer werd van zo'n huwelijk?
Dat schept natuurlijk een band, maar dat moet je ook weer niet overdrijven. Ik vind het knap dat zij Belgische politici zijn en tegelijkertijd hun roots niet vergeten. Zelf hoef ik de politiek niet in. Ik sta niet te roepen op de Grote Markt. Maar ik ben wél het grote voorbeeld van mijn nichtjes, en dat neem ik serieus.
Nu je de uithuwelijking van je af hebt geschreven is het 'tijd voor de toekomst', staat er in het voorwoord. Wat voor plannen heb je?
Dat vind ik dus een moeilijke vraag. Ik ben de laatste jaren zo druk bezig geweest met van alles te regelen dat ik daar helemaal niet over na heb kunnen denken. Mijn toekomst ligt nog open. Ik kan nu beginnen met dromen.
Het boek Saida, Saida Boujdaine en Tom Naegels, uitgeverij Meulenhoff/Manteau, 160 blz. 16,95 euro.
Mensen die hun stellingen bevestigd willen zien, zullen alleen de passages eruit halen die ze willen lezen. Ik hoop ook dat er andere mensen zijn die de nuances wél opmerken, die het boek lezen als een menselijk verhaal. Als kind gingen wij bij joden langs de deuren om driekoningen te zingen. Een traditie die zij niet kenden en wij ook niet, dus we konden er een heel jaar lang geld mee verdienen. Maar dat is iets wat alle kinderen kunnen doen. Ik ben in alles heel eerlijk geweest. Ook dat ik mijn baan op het kabinet van cultuur heb gekregen dankzij positieve discriminatie. Ik dacht eerst dat die job bij een 'schepen' over een baan in de haven ging. Maar wat dan nog?
"Uithuwelijking heeft niets met het geloof te maken."
Saida Boujdaine vertelde haar levensverhaal aan schrijver Tom Naegels
Els Maes
em/ov/16 n
'Als ik een jongen was, dan zat ik hier niet'
Weinig vrouwen van 29 kunnen terugkijken op een even woelige levensgeschiedenis als die van Saida Boujdaine. Ze was drie jaar toen ze met het gezin van Marokko naar België verhuisde, elf toen haar vader zijn gezin in de steek liet, dertien toen haar broer stierf in de gevangenis. Op haar negentiende werd Saida uitgehuwelijkt, acht jaar later slaagde ze erin om het huwelijk ongedaan te laten maken. Schrijver Tom Naegels trok een jaar met Saida op en reisde naar haar geboortedorp om haar verhaal op te tekenen.
Brussel
Eigen berichtgeving
Er zijn niet veel meisjes die op jouw leeftijd hun levensverhaal neerpennen. Hoe moeilijk was het om aan dit boek te werken?
Saida Boujdaine: "In het begin viel het me erg moeilijk. Door alle vragen die Tom op me afvuurde, werd ik gedwongen om na te denken over dingen die ik zelfs aan mijn intiemste vrienden nooit had verteld. Dat graven in het verleden was erg pijnlijk, bijvoorbeeld als het ging over de zelfmoord van mijn broer Abdellah. Hij was elf toen we in België aankwamen, en is als tiener snel verzeild geraakt in een spiraal van spijbelen, slechte vrienden, diefstallen en drugs. Toen hij 21 was, heeft hij zich opgehangen in zijn cel. Ik was nog erg jong toen en ik schrok er zelf van hoe weinig herinneringen ik aan hem heb. Toen ik aan dit boek begon, heb ik via een advocaat zijn dossier opgevraagd en zo ben ik eindelijk beginnen te verwerken wat er met hem is gebeurd."
Waren er zaken waar je liever niet over wilde praten?
"Tuurlijk, en die staan niet in het boek. Ik wil uitleggen waarom mijn jeugdjaren als migrante zo moeilijk zijn geweest, omdat mijn verhaal voor vele mensen relevant of herkenbaar zal zijn. Maar ik hoef niet mijn hele leven te grabbel te gooien. Ik heb er ook over gewaakt dat er niets in het boek voorkomt dat kwetsend kan zijn voor de betrokkenen. Mijn boek is absoluut geen afrekening met mijn familie of met mijn cultuur. Ik verwijt niemand iets."
Je gaat wel erg omzichtig om met de mensen die je pijn hebben berokkend. Na een schrijnende scène waarin je door je oudste broer wordt afgeranseld, begin je je in zijn naam te excuseren.
"Alles heeft een oorzaak. Waarom gebruikt iemand geweld tegen zijn eigen zus? Dat wilde ik graag begrijpen. Ik ken mijn broer als een erg lieve, zorgzame man en een lieve papa voor zijn kinderen. Maar tien jaar geleden was ik een opstandig meisje, dat wilde genieten van haar vrijheid. Mijn broer wist niet hoe hij daarmee moest omgaan en heeft daar fout op gereageerd. Ik kan daar begrip voor opbrengen en ik hoop dat de mensen die mijn boek lezen dat ook kunnen. Mijn broer is nu mijn beste vriend. Het is een eenvoudige keuze: ofwel laat je jezelf opvreten door wrok, ofwel leer je te vergeven en ga je verder met de mooie dingen in je leven."
Je bent de enige van je zussen die door je ouders werd uitgehuwelijkt, omdat je een rebelse puber was. Je beschrijft het alsof je daar zelf schuld aan had.
"Ik was ook geen brave, hé. Ik spijbelde, ging vaak uit. Ik snap dat mijn ouders ten einde raad waren en geloofden dat dit de beste oplossing voor me was. Vooral na de zelfmoord van mijn broer wilden ze absoluut niet nog een van hun kinderen zien ontsporen. Mijn ouders hebben me niet uitgehuwelijkt omdat de islam dat voorschrijft, maar omdat ze oprecht geloofden dat ze me zo op het rechte pad zouden helpen."
Je hebt zelf je huwelijk ongedaan kunnen maken, dankzij steun van familie en vrienden, en je eigen vechtlust. Is er niets dat de overheid kan doen om meisjes te behoeden voor de ellende die jij hebt meegemaakt?
"Ik vind dat de overheid zich niet zomaar mag mengen in familiekwesties. Ik kan alleen vertellen hoe wij in ons gezin die zaak hebben uitgepraat en opgelost. Mijn moeder zag ook wel in dat ik me niet zomaar zou laten binden aan iemand waar ik niets voor voelde. En toen bleek dat mijn 'echtgenoot' enkel aasde op een Belgisch paspoort en op de koop toe de sociale zekerheid belazerde, heeft mijn familie me 100 procent gesteund om van hem af te raken. Ik merk nu trouwens dat steeds minder meisjes nog worden uitgehuwelijkt. Ik denk dat meisjes die in België opgroeien zich niet zo snel in een keurslijf laten dwingen."
Het is ook niet allemaal kommer en kwel in je boek. Over Marokko vertel je in de meest lyrische termen en je schrijft over de warmte in jullie grote gezin.
"Marokko is prachtig. Ik hou van het eten, de zon, de mooie natuur... Het is voor mij niet meer dan een vakantieland, maar wel het mooiste vakantieland dat ik ken. Vroeger schaamde ik me voor mijn afkomst, maar door ouder te worden, werd ik er steeds trotser op. Al mijn zussen en broers wonen bij mij in de buurt en mijn broer is een verdieping in zijn huis aan het inrichten waar mijn moeder binnenkort kan gaan wonen. Geen haar op ons hoofd dat eraan denkt haar in een bejaardentehuis te stoppen. Daar kunnen Vlamingen nog wat van leren."
Het is niet moeilijk om te bedenken hoe bijvoorbeeld het Vlaams Belang garen kan spinnen bij jouw verhaal: je beschrijft hoe je als tiener spijbelt en steelt, hoe je broer aan de drugs raakt...
"Ik zou het heel erg vinden als mensen mijn verhaal misbruiken voor hun eigen belang. Ik probeer juist de oorzaken van die problemen bloot te leggen. Ik had inderdaad veel problemen op school. Dat klopt. Maar waarom heeft nooit een leerkracht of een directeur mijn ouders daarvan op de hoogte gebracht? Hoe konden mijn ouders, die zelf nooit naar school waren geweest, begrijpen hoe ons schoolsysteem in elkaar zat? Wisten zij veel dat je in België verplicht bent om van 1 september tot 30 juni aanwezig te zijn, dat je huiswerk moest maken en op vaste tijdstippen een rapport meekrijgt naar huis. Ik ondertekende mijn rapport gewoon zelf."
Als er over migrantenmeisjes wordt bericht, is dat meestal in de slachtofferrol. Als we Ayaan Hirsi Ali mogen geloven moeten jullie vooral beschermd worden voor de moslimmannen die jullie willen onderdrukken.
"Wij worden overladen met medelijden en daar erger ik me aan. Want laten we eerlijk zijn: allochtone meisjes zoals ik redden het wel. Ik heb veel minder met racisme moeten afrekenen dan mijn broers. Meisjes worden hier beter aanvaard, ook op de arbeidsmarkt. Het zijn de jongens die niet in discotheken binnen mogen, die moeilijk aan een job raken. Maar zij worden afgeschilderd als macho's en agressievelingen. Die jongens in Parijs willen ook studeren en werken, maar krijgen niet de kansen die ze verdienen. En zie mij hier zitten: ik heb werk, een huis, ik heb zelfs een boek mogen schrijven. Als ik een jongen was geweest, zat ik hier waarschijnlijk niet."
Je boek heeft een happy ending. Op het einde staat er: 'Nu is alles dus in orde', alsof het een sprookje is.
"Ik vond het erg belangrijk dat het boek eindigde met een boodschap van hoop. Ik kon ook pas aan dit boek beginnen toen ik het gevoel had dat alles goed was gekomen. Zolang je in de ellende zit en geen uitweg ziet, kun je niets afsluiten."
De toon in je boek is erg optimistisch omdat veel problemen zich vanzelf lijken op te lossen, van generatie op generatie. De broers die zo streng voor jou zijn geweest, voeden nu hun dochters in meer vrijheid op.
"Tuurlijk, dat is toch overal zo. Jouw ouders hebben toch ook een strengere opvoeding gekregen dan jijzelf?"
Dus je zegt: er zijn geen extra inspanningen nodig. Migrantenproblemen lossen zich vanzelf op.
"Dat zeg ik niet. Maar alles heeft tijd nodig. Hier maakt men zich zo druk om de hoofddoekenkwestie. Wel, in Marokko is het heel normaal om op het strand een gesluierde vrouw en een meisje in bikini samen te zien beachballen. Hier wordt alles tegenwoordig herleid tot godsdienstkwesties, maar daar stelt niemand zich daar vragen bij."
Bestaat er dan niet zoiets als radicalisering in de islam?
"Niet in Marokko. Ik ben geen islamexpert en ik weet niet wat er gebeurt in Afghanistan of in Iran. Maar in Tanger en Casablanca, twee moderne steden, leven vrouwen in even grote vrijheid als hier."
Hoe zit het eigenlijk met je politieke ambities?
"Die heb ik niet."
Door je werk op het kabinet van Philip Heylen zit je wel in het centrum van de Antwerpse politiek.
"Daar wil ik liever niets over kwijt. Ik heb me nooit met politiek beziggehouden en ik wil absoluut geen politieke lading in mijn boek. Dit is mijn persoonlijk verhaal, het heeft geen vlag of kleur."
Je schrijft wel: 'Ik ben gered door Eric Antonis.'
"Dat is ook zo. Vijf jaar geleden was ik een werkloze, allochtone vrouw zonder diploma. Eric Antonis, toen Antwerps schepen van Cultuur, is de eerste die me een kans heeft gegeven om te tonen wat ik waard ben. Hij bood me een job op zijn kabinet. Toen ik begon, wist ik niets af van de werking van het stadsbestuur, maar ik leer elke dag iets bij. Ik ben erg sociaal en dat is mijn redding geweest. Ik durf iedereen aan te spreken, of het nu een minister is of een dokwerker, ik behandel iedereen als mijn gelijke. Vroeger kende ik geen enkele naam van een Vlaamse schrijver of kunstenaar, nu hang ik met hen aan de toog. Dat er nu in de winkel een boek ligt met mijn naam op, heb ik voor een groot deel te danken aan de mensen die ik via mijn werk leerde kennen. Dit had ik vroeger nooit durven dromen."
Wat wilde je vroeger het liefst worden?
"Niets. Het is pas sinds enkele jaren dat ik besef dat ik mijn leven zelf in handen heb. Wacht maar. Het begint nog maar pas."
Saida Boujdaine en Tom Naegels, Het boek Saida, Meulenhoff, 200 p., 16,95 euro.
Allemaal Saida
Tom Naegels
em/ov/18 n
Ik hoop dat we lezers krijgen die alles willen lezen
Dat doe ik nooit meer, een boek schrijven met een Marokkaanse vrouw. Miserie dat je daarmee krijgt! Vanaf het moment dat Saida me had gezegd: ,,A propos, ik ben uitgehuwelijkt weggelopen afgeranseld met het hout van een ingebeukte deur, maar nu gaat alles perfect, ik zie mijn familie doodgraag en ik wil daar een boek over schrijven, doe je mee? - vanaf het moment dat ik had geroepen Ja! En we gaan dat genuanceerd neerschrijven. Ook al ben jij uitgehuwelijkt weggelopen afgeranseld met het hout van een ingebeukte deur, het mag niet sensationeel zijn. De mensen moeten dat begrijpen - vanaf dat moment, dus, loop ik alleen nog maar te piekeren. Kun je zo'n verhaal wel genuanceerd neerschrijven? Kom je niet automatisch terecht in het genre ,,Een schokkende getuigenis van een moedige vrouw? Hoe gaat (zucht) De Gemeenschap reageren? Gaat niet iedereen lezen wat hij/zij wil lezen, met telkens dezelfde dovemansdiscussie tot gevolg? En ben ik wel de geschikte persoon om dit te doen?
Ik denk dat Saida met dezelfde vragen worstelde. En eigenlijk was dat vreemd, want het zijn allemaal vragen uit Het Debat. Het Debat over beeldvorming, over integratie, over de onverenigbaarheid van hun cultuur met de onze. Maar dit boek heeft niets met Het Debat te maken. Saida wilde geen politiek boek schrijven, zelfs geen commentaar op haar cultuur of haar geloof. Ze wilde haar persoonlijke verhaal vertellen, en dat van haar familie. Als je Saida's verhaal in vijf woorden samenvat en meteen veralgemeent naar àlle Marokkaanse meisjes, ja, dan heb je materiaal voor een avond naast elkaar praten bij Jan Leyers, maar misschien wordt het tijd om deze verhalen niet meer in vijf woorden samen te vatten. Misschien heb je dan weinig respect voor de context, voor de individuele keuzes, voor de liefde en de spijt, voor de vergissingen, voor het vallen en het opstaan Kortom: voor hoe uniek en complex een mensenleven is.
Het boek Saida is het hoopvolle, schrijnende en bij momenten schokkende verhaal van één Marokkaans gezin met elf kinderen, en hoe dat gezin de laatste dertig jaar geëvolueerd is. (Let op dat woord: geëvolueerd'. Het gaat niet over een eeuwig onaangepaste cultuur, maar toont hoe mensen worstelen met de traditie.) Saida vindt het de essentie van haar verhaal dat het goed gekomen is met dat gezin. Ze zijn door zware crisissen gegaan, maar ze hebben het gehaald. De mannen die vroeger agressief waren tegen hun zussen zijn nu open vaders voor hun dochters. De vrouwen die Saida gedwongen hebben te trouwen, hebben haar later geholpen dat huwelijk ongedaan te maken. Het huwelijk van Saida's ouders heeft het niet overleefd, maar haar moeder is een zelfstandige vrouw die fantastisch omringd wordt door haar kinderen. En met de nieuwe generatie gaat het goed.
Dat neemt niet weg dat aan Het Debat moeilijk te ontkomen is. Saida en ik hebben lang gepraat over hoe mensen dit verhaal zouden lezen. Saida was vooral bezorgd over het oordeel van dat mythische wezen, De Gemeenschap, die dan ook vaak, te vaak naar mijn zin, onuitgenodigd over onze schouders meekeek. In het begin lachte ik daarmee: ,,Ik wil met iedereen rekening houden, maar je moet me wel namen geven. Wié gaat er aanstoot nemen aan deze passage? Je moeder? Je broer? Een vriend? Het probleem met De Gemeenschap is dat ze geen naam heeft. Een typerende opmerking van Saida: ,,Ik ben niet bang van de mensen die mijn boek gaan lezen, maar van hen die dat niét doen. Ik vond dat te gek voor woorden. Hoe kan ik nu rekening houden met mensen die niet eens de moeite nemen om de tekst te lezen? We hebben er dan ook geen rekening mee gehouden. We vonden het belangrijk om niet te provoceren, maar inhoudelijk staat in dit boek alles wat erin moet staan.
Ik zou dan ook graag De Gemeenschap op dit podium vragen. Ik hoop dat ze aanwezig is. Applaus, graag. Bij deze schenk ik haar het eerste exemplaar van Het Boek Saida . Opdat ze eerst de moeite doet om te lezen wat er staat, voor ze via-via-via haar gevreesde anonieme oordelen begint te vellen.
Ook voor mij was het moeilijk om aan Het Debat te ontkomen. Ik kan mijn best doen om me in te leven, maar het echt honderd procent aanvoelen, zal ik waarschijnlijk nooit doen. Ik heb veel leren begrijpen, maar ik geef grif toe dat dat niet altijd lukte. Het was vaak moeilijk om mijn verontwaardiging de baas te kunnen. Ik heb heel veel bewondering voor Saida's vergevingsgezindheid. Ik herinner me dat ik na sommige gesprekken zei: ,,Hoe kun je nog met die mensen omgaan? En zij antwoordde: ,,Allez, Tom, moet je daar nu zo geschokt over zijn? Ik heb mijn vrijheid afgedwongen. Maar het is toch ook goed dat ik kan vergeven? Als ik dat niet had gedaan, dan had ik niemand meer. Nu heb ik mijn vrijheid én mijn familie. En dan denk ik: mja, hm. Misschien is het als blanke man makkelijker om ,,onaanvaardbaar!'' te roepen. Ik heb via Saida veel vrouwen ontmoet die op een gelijkaardige manier zorgen dat ze het leven leiden waar zij zich gelukkig bij voelen, en toch het contact met familie en gemeenschap goed houden. Ik betrap me erop dat ik mijn blanke-man-zijn tegenwoordig als excuus gebruik: ik hoef er geen mening over te hebben, dat helpt toch niets, ze zullen het zelf moeten doen. (Maar laat je hen dan niet in de steek? Gaan we alles kapot relativeren, ja?!! Gaan we het hier maar wat zitten begrijpen als vrouwen geslagen worden en Zucht.)
Ik hoop dat we lezers krijgen die alles willen lezen. Niet alleen die verhalen die beantwoorden aan het klassieke beeld uit Het Debat. Alles. En dan hoop ik dat ze het verhaal lezen van een vrouw die erin geslaagd is om, ondanks veel tegenwerking, een leven op te bouwen - correctie, om de spil te worden van het waanzinnigste netwerk dat ik ken. Er zijn er nog maar weinigen, of ze nu arbeider zijn of burgemeester, die Saida niet kennen, en die haar niet graag mogen. Ik zag afgelopen weekend het programma Allemaal Sam , waar ze op zoek gingen naar de meest sociale Vlaming. Ik verwachtte Saida in beeld te zien, maar ze had ongetwijfeld een andere afspraak. Als je weet waar ze vandaan komt, is dat extra bewonderenswaardig. De (bijna-)slotwoorden van Het Boek Saida zijn dan ook bijzonder toepasselijk. ,,Alles is in orde. Alles is eindelijk in orde. Niet voor iedereen, nee, niet bij allemaal, wég Jan Leyers, wég - maar voor deze vrouw wel.
SAIDA BOUJDAINE & TOM NAEGELS Het boek Saida
Meulenhoff/Manteau, Antwerpen, 200 blz., 16,95 eur.
DE AUTEURS Saida Boujdaine (1975) werkt als kabinetsmedewerker voor de Antwerpse schepen van Cultuur Philip Heylen.
Tom Naegels (1975) is schrijver en journalist.
Ik durf eigenlijk niet gelukkig te zijn
Nicole Verstrepen
em/ov/22 n
"Met mijn verhaal hoop ik op een beter begrip bij de Marokkanen, maar ook bij de Belgen''
Het boek Saida is het realistische verhaal geworden van een Marokkaanse familie in België. ,,De migraties van de jaren '60 en '70 hebben duizenden mensen getekend. Mijn generatie is de tussengeneratie. Het cliché dat we tussen twee culturen zitten, klopt'', schrijft ze in het voorwoord. Toch is haar verhaal genuanceerd en Saida ziet haar boek niet als het verhaal van dé Marokkanen in België.
,,Wat ik heb meegemaakt, is niet uitzonderlijk, maar ook niet algemeen. Met mijn verhaal hoop ik op een beter begrip bij de Marokkanen, maar ook bij de Belgen'', zegt ze. Saida vertelt in haar boek over hoe ze uit haar gedwongen huwelijk is geraakt, over haar liefde voor haar eerste vriendje Samir en over de zelfmoord van haar broer Abdellah.
Hij kon volgens haar de druk van de twee culturen niet aan. Ze verhaalt over hoe haar twee broers haar sloegen om haar duidelijk te maken dat ze moest trouwen. Later zagen ze in dat ze verkeerd waren en ze gunnen hun dochters nu hun vrijheid. Het huwelijk van Saida's ouders heeft de migratie niet overleefd.
Hoe is je boek tot stand gekomen?
Saïda: ,,Heel spontaan. Ik leerde Tom Naegels op een feestje kennen. Toen hij me vroeg iets over mezelf te vertellen, antwoordde ik hem lachend dat ik wel een boek kon schrijven over mijn leven. Waarom niet?, antwoordde Tom. Van januari tot juli kwamen we twee tot drie avonden per week samen.
Tom is echt beginnen graven. Ik heb veel gelachen, maar ook veel gehuild.
In juli is hij mee naar Marokko gereisd. Ik wilde hem laten zien dat er op de Marokkaanse stranden zowel meisjes in bikini rondlopen als in sluier''.
Kan je boek bijdragen tot de emancipatie van de Marokkaanse vrouwen?
,,Ik trouwde met Fouad in 1994. We zijn nu elf jaar later. Er is ondertussen veel veranderd. Het is een vooroordeel dat de Marokkaanse vrouwen hier niet geëmancipeerd zouden zijn. Mijn nichtjes zijn 18 en 19 jaar oud. Ze lijken in niets op de vorige generaties. Ook in Marokko is alles veranderd sinds Koning Mohammed VI regeert. Niemand had ooit gedacht dat de prinses zonder sjaal naar buiten zou treden''.
Marokkaanse vrouwen hebben dus hun plaats gevonden?
,,Marokkaanse meisjes doen het goed in België. Het is anders gesteld met de jongens. Die lijken verloren te gaan. Ze moeten zich dubbel bewijzen, tegenover hun familie en tegenover de buitenwereld. Dit is niet gemakkelijk. Zelfs in de disco kunnen ze zich niet bewijzen, omdat hen de toegang wordt ontzegd. Dat wekt frustraties op. Ik ben van mening dat men het onderwijs voor de jongens moet aanpakken. Er zou meer begeleiding moeten komen, een brug tussen de ouders en de jongeren. De ouders moeten betrokken worden bij het onderwijs."
Welke reacties heb je op je boek gekregen?
"Niets dan positieve reacties. Mijn moeder is heel fier op mij. Er was veel volk op de persvoorstelling. Dat deed me veel deugd. Ook burgemeester Patrick Janssens, voormalig schepen Eric Antonis en schepen Marc Van Peel waren aanwezig. Mijn baas, schepen Philip Heylen zat in het buitenland, maar feliciteerde mij per telefoon en stuurde me een boeket bloemen. Ernst Löw schreef speciaal voor mij een lied. Het is ongelooflijk mooi. Al deze mensen wil ik hierbij speciaal bedanken''.
Het boek Saida is uitgegeven door Meulenhoff/Manteau en telt 159 bladzijden.
31/12/2006
In dit boek wordt de geschiedenis verteld van de emigratie van een Marokkaanse familie naar België en de invloed daarvan op het leven van het gezin, van dochter Saida in het bijzonder. Vader Boujdaine werkt sinds de jaren '60 in België en laat in 1978 zijn gezin overkomen. Saida is op dat moment drie jaar; het gezin telt elf kinderen. De oudsten zitten nog stevig geworteld in de Marokkaanse cultuur, maar de jongsten zijn geïntegreerd in Antwerpen en vallen dikwijls tussen twee stoelen. Helemaal moeilijk wordt het wanneer Saida tegen haar wil wordt uitgehuwelijkt. Vervolgens begint een sociale en juridische strijd, met als inzet vrijheid voor Saida en een Belgisch paspoort voor haar echtgenoot. Met Saida loopt het goed af, maar haar verhaal is wel typisch voor een hele generatie mensen. Dat is meteen het sterkste punt van dit boek: het is een verhaal dat geschreven moest worden. Het is geen literaire hoogvlieger, maar inhoudelijk boeiend. In het voorwoord wordt (enigszins naïef) gesteld dat dit een positief verhaal is met een blij einde. Dàt is uiteindelijk wel de boodschap die wordt gegeven: emigreren van Marokko naar België is een ingewikkelde zaak die leidt tot veel problemen, maar uiteindelijk, met wat goede wil van iedereen, raken die problemen opgelost. Een beetje meer diepgang en een steviger uitwerking van zowel de achtergronden als de karakters, was me wel liever geweest. Het thema verdient het. [Bart Van der Bruggen]
Drs. Marianne Hermens
De Marokkaanse Saida verhuist op vierjarige leeftijd naar België, Antwerpen, en groeit daar op. Als vrouw van dertig blikt Saida terug op haar leven. In het boek vertelt ze hoe haar lagere en middelbare schooltijd verloopt; hoe ze uitgehuwelijkt wordt en hoe ze uiteindelijk aan dit huwelijk een eind weet te maken, zelfstandig haar weg gaat en een goede baan weet te vinden. De verhuizing naar België is van grote invloed op het leven van Saida, haar moeder, haar broers en zussen. De gezinsleden worden heen en weer geslingerd tussen de Belgische en Marokkaanse cultuur en voelen zich in beide culturen niet (meer) thuis. Het verhaal van Saida is opgetekend door journalist en leeftijdgenoot Tom Naegels. Een lezenswaardig boek in een gemakkelijke en plezierige stijl dat treffend de vervreemding beschrijft waarin een Marokaanse gezin ten gevolge van migratie komt te verkeren.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.