Wachten op Godot
Samuel Beckett
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Uitgeverij IJzer, cop. 2006 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : BECK |
31/12/2006
Samuel Beckett (1906-1989) zou honderd geworden zijn op 13 april jl. Het moment om zoniet de auteur, dan toch zijn werk in de bloemetjes te zetten. Bij uitgeverij IJzer verscheen een nieuwe vertaling van Watt en ook de Bezige Bij liet zich niet onbetuigd met de verzamelde heruitgave van Wachten op Godot en drie romans (i.e. Malone sterft, Molloy en Naamloos). Maar voor een echte herdenkingsuitgave moeten we de plas over: Becketts biograaf James Knowlson verzamelde nl. interviews en herinneringen in Beckett remembering, remembering Beckett.
Dat Beckett als tachtiger én gevierd auteur een natuurlijke dood stierf, zo'n twintig jaar na het ontvangen van de Nobelprijs voor Literatuur (1969), was niet voor de hand liggend. In de vroege uurtjes van januari 1938 werd hij nl. in Parijs door een pooier (ene Mr. Prudent die zich later beleefd excuseerde) neergestoken, net naast zijn hart. De bijna blinde James Joyce bezocht prompt zijn poulain in het ziekenhuis: "twee Ieren marinerend in hun stilzwijgen". In al zijn waarachtigheid klinkt dit haast als een absurd Beckettiaans verhaal. Dat neemt niet weg dat Beckett met zijn landgenoten Joyce en Flann O'Brien een hang naar alcohol en mythevorming deelde, die de verhalen rond hun persoon flink aandikten.
James Knowlson scheidde in 1996 al de feiten van de fictie, met zijn onvolprezen biografie Tot roem gedoemd: het leven van Samuel Beckett (De Bezige Bij, 2000). Nu verzamelde hij naar aanleiding van Becketts 100e verjaardag niet eerder gebundelde interviews met de auteur en herinneringen van mensen die hem gekend hebben. Waar het eerste deel focust op zijn jeugd, de vriendschap met Joyce en de strijd voor het Franse verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog, behandelt het tweede deel zijn internationale doorbraak vanaf de jaren '50, met getuigenissen van acteurs, regisseurs en schrijvers (o.m. Edward Albee, Paul Auster en J.M. Coetzee). Een caleidoscoop van invalshoeken die Beckett weer tot leven wekt.
Het toneelstuk Wachten op Godot (1952) is, dankzij het immense internationale succes waarmee het opgevoerd werd, onlosmakelijk verbonden met de naam Beckett. Het begin van de jaren '50 was een vruchtbare periode waarin hij de helft van zijn romans publiceerde (Malone sterft, Molloy (beide 1951), Naamloos en Watt (beide 1953), waarna Beckett zich steeds sterker op het theater richtte. Op het recent vertaalde Watt na, werden de romans (een trilogie) en het toneelstuk recent gebundeld onder de titel Wachten op Godot en drie romans. De vertalingen van Jacoba van Velde en F.C. Kuipers dateren van de periode 1963-1970, wat maakt dat het meer dan een decennium duurde voor Beckett ook hier doorbrak.
Hoewel Dublin de 100e verjaardag van Beckett toeristisch uitbuitte, zal je er tevergeefs naar een Beckettplein of -straat zoeken (Parijs, waar Beckett begraven ligt op Montparnasse, heeft wel een Allée Samuel Beckett). Ook geen foto's in de winkels zoals dat met Joyce het geval is. Het zal Beckett een zorg geweest zijn, aangezien hij de beklemmende Ierse bekrompenheid en censuur ontvluchtte in vrijwillige ballingschap in Frankrijk, en uiteindelijk naast het Engels voor het Frans opteerde om zijn literair werk te schrijven. De weinige keren dat hij terugging, had hij steevast last van huiduitslag, obstipatie en slapeloosheid. Zijn psychische toestand werd tijdens een bezoek zo labiel dat hij visioenen kreeg, die hij later in zijn oeuvre verwerkte (Krapp's laatste band, 1958).
Tijdens de Tweede Wereldoorlog verkoos Beckett dan ook om in het verzet te gaan i.p.v. naar het neutrale Ierland terug te keren. Op de vlucht voor de Gestapo dook hij onder bij een wijnboer in de Vaucluse. "Om niet gek te worden" schreef hij daar het grootste deel van de roman Watt, die met onderbrekingen in de periode 1941-1946 het licht zag, maar pas in 1953 gepubliceerd werd (de vertaling van Onno Kosters liet nog eens 53 jaar op zich wachten) . Die gekte manifesteerde zich in het verhaal van hoofdpersonage Watt. Na een treinreis treedt hij in dienst als huisknecht bij de mysterieuze Mr. Knott, die hij nooit te zien krijgt. Enige tijd later promoveert Watt van het gelijkvloers naar de eerste verdieping. Uiteindelijk verlaat hij het huis en neemt de trein naar een gekkenhuis, waar niemand minder dan een zekere Sam het verhaal neerschrijft. De "absurde doorgevoerde logica gepaard [...] met bizarre monologen en dialogen, en ongerijmde gedachtenexercities" zijn een voorbode van Becketts latere toneelwerk. Een 20-tal theaterstukken later in What where (1983), sluit hij zijn oeuvre symbolisch af met de woorden: "Time passes / That is all / Make sense who may / I switch off." Zes jaar later verwisselt Samuel Beckett het tijdelijke voor het eeuwige: "Zullen we dan gaan? / Laten we gaan. (Ze gaan niet van hun plaats.)" [Kris van Zeghbroeck]
J.F. Vogelaar
Beckett schreef 'Watt' toen hij in de oorlog op het Franse platteland zat ondergedoken. De roman verscheen pas in 1953. Van de drie prozawerken die Beckett vóór Watt schreef waren er twee gepubliceerd, zoals 'Murphy' (1938). Pas in later proza, nadat het toneel hem beroemd maakte, maakte Beckett een soberder indruk. Daarvoor was hij barok, grillig, satirisch – en bleef dat ten dele. Alleen al om de taal- en vertelgrappen is 'Watt' bijzonder. In het leven van Watt, die als huisknecht bij meneer Knott in dienst treedt, gebeurt niets – letterlijk ‘niets’. De wereld begint voor hem te kantelen als de woorden niet meer bij de dingen passen. Later komt de verteller Sam hem in een inrichting tegen. Later? Watt beweegt zich achterwaarts, hij praat ook achterstevoren – zelfs het verhaal draait om. Beckett is geassocieerd met het hoogste en het diepste. Dat zou wel eens een ernstige vergissing kunnen zijn bij zo’n spotvogel. Er was een kleine uitgeverij voor nodig om deze vertaling te kunnen lezen.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.