Discretie : essay over een vergeten deugd
Peter Venmans
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Uitgeleend
|
Atlas, 2005 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : FILOSOFIE : 157.2 AREN |
31/12/2006
De wisselwerking tussen het 'werkelijke' leven en het 'gedachte' leven, of het spanningsveld tussen vita contemplativa en vita activa, vormt het grote thema in de denkwereld van Hannah Arendt. De treffende titel die Peter Venmans zijn essay heeft meegegeven, verwijst niet alleen naar Arendts opvatting van de 'wereld' als publieke of politieke ruimte, waarin elke mens zijn plaats inneemt tegenover andere mensen, maar ook naar haar eigen existentiële ervaringen met de donkere politieke tijden van de eerste helft van de 20e eeuw. Venmans is van oordeel dat dit werk, "waarin een denkweg en niet een resultaat gepresenteerd wordt", noopt tot hetzelfde beweeglijke laveren tussen tegengestelde posities en concepten met behoud van de paradoxale spanning. Een van die paradoxen was Arendts voortdurende theoretische aandacht voor het publieke domein, het politieke handelen, terwijl we op grond van haar levensloop een afwijzing van die wereld hadden kunnen verwachten.
Venmans heeft zijn essay gestructureerd rond acht thematische hoofdstukken die elk vertrekken van een biografisch gegeven, waarna hij Arendts leven betrekt op haar belangrijke werken en deze plaatst in hun historisch-maatschappelijke context. Regelmatig legt Venmans ook verbanden met hedendaagse problemen en denkers zoals Fernando Savater en het opvoeden, Georgio Agamben en het problematische begrip mensenrechten, of Arendts tijdgenoot Michel Foucault met zijn concept 'biopolitiek'.
In deze tijd, waarin 'de politiek' zijn zelfstandigheid prijsgeeft en zich beperkt tot het faciliteren van George Batailles 'veralgemeende economie', wordt Arendts werk opnieuw verbazend actueel in het licht van de huidige technowetenschappelijke en commerciële (r)evoluties. Venmans besluit dat Arendt momenteel tot een "icoon van het denken" is geworden, waardoor inlijving dreigt. Hij hoopt echter dat Arendts tegendraadsheid en weerbarstigheid haar hiervoor kunnen behoeden. Deze hoop lijkt gewettigd omdat wie Arendt met aandacht leest, alvast verplicht is om de rigiditeit van politieke en ethische categorieën los te laten, want morgen al kunnen die in elkaar stuiken.
Dit is geen historische of vakfilosofische studie. Venmans vertrekt van bekend of recent bekend geworden, relevant materiaal en hanteert geen voetnotenapparaat. Dit komt de helderheid alleen maar ten goede. Zijn beschrijvingen, interpretaties en kritische bedenkingen zorgen ervoor dat zijn boek als een uitstekende inleiding op leven en werk van Hannah Arendt kan fungeren. [Hedwig Billiet]
Hanna Blok
In het jaar van haar dood reageerde Hanna Arendt relativerend op een prijs die haar was toegekend: 'Niets komt sneller en gemakkelijker dan vergetelheid'. De Belgische publicist Venmans, (Oostende 1963) heeft geen biografie willen schrijven, maar een studie over kernpunten in het werk van Arendt. Daarin speelt het jaar 1933, waarin Hitler in Duitsland aan de macht kwam, een belangrijke rol. Ze ontdekte dat de burger met zijn politiek oordeelsvermogen de kern vormt van het menselijk bestaan ('Vita activa', 1958). Ook in 1933 werd zij ruw geconfronteerd met de onontkoombaarheid van haar joodse identiteit. Ze vluchtte uit Duitsland naar Frankrijk en vandaar in 1941 naar de VS (zie haar boek over Rachel Varnhagen uit 1958). Internationale faam verwierf ze met de studie 'Theorigins of totalitarianism'. Met haar boek over het proces Eichmann en haar kritische artikelen over het zionisme (1945-1950) oogstte ze vooral in joodse kringen vaak bittere tegenstand. Venmans heeft een toegankelijke studie geschreven, waarin hij er terecht van afziet Arendt tot een bepaalde filosofische stroming te rekenen, maar aandacht geeft aan de paradoxen in haar denken; 'dat bij haar begrafenis geen 'kaddisj' werd gezegd, tekent het einde van een joods leven vol onopgeklaarde conflicten'.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.