Droom en gedachte : enkele achtergronden bij het Frans /Nederlandse tijdschrift Le rêve et l'idée 1894-1895
Jan-Willem Van der Weij
Jan-Willem Van der Weij (Samensteller)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Querido, 2005 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : POEZIE : VERZAMELBUNDEL : POEZ |
31/12/2005
Het prozagedicht is een vreemd genre, ergens halverwege de eigenlijke lyriek en de traditionele vertelling. Aan de ene kant wordt het niet gekenmerkt door een regelmatige versregelstructuur -- met een vast metrum, rijm of afgebroken regels die typografisch afgescheiden zijn --, maar aan de andere kant ontbreken veelal ook de personages en de handelingen die zo eigen zijn aan het gewone proza. Vaak gaat het om tekstbrokken, vrij kort (qua lengte vergelijkbaar met een vers) en gecondenseerd, met veel gebruik van stijlfiguren en beschrijvingen. Het genre kende vanaf de 19e eeuw vooral in Frankrijk een groot succes, en van daaruit sijpelde het ook door in ons taalgebied. In die zin is het niet verwonderlijk dat het eerste deel van deze mooie bloemlezing bestaat uit werk van naturalistische, impressionistische en vooral symbolistische schrijvers; de belangrijkste daarvan zijn ongetwijfeld Frans Erens, Lodewijk Van Deyssel, Karel Van de Woestijne en P.C. Boutens. Zij zagen in die nieuwe vorm de mogelijkheid om een esthetische schriftuur te combineren met een gebald proza dat een momentopname of een anekdote in een kristallijne zegging laat oplichten. De tekst leest doorlopend, maar tegelijk vraagt hij een optimale concentratie, een letterlijke lectuur. Daarna kende het genre een min of meer versluierd bestaan, maar vooral de jongste decennia is sprake van een sterke heropleving, bij ons net zoals in het buitenland. Dat hangt ongetwijfeld samen met de grensvervaging tussen de genres; poëzie wordt verhalender, het proza poëtischer. Met name heel wat zgn. postmoderne auteurs zien in die vervlechting een meerwaarde die past bij hun aandacht voor het fragment. Toch valt op hoe heel wat van die recente prozagedichten te herleiden zijn tot beschrijvingen -- geschreven door heel wat auteurs van het experimentele tijdschrift 'Raster' -- of tot notities in brief- of dagboekvorm. Deze bloemlezing, geduldig samengesteld uit een rijke literatuurgeschiedenis, brengt een aantal van die hoogtepunten samen. Daarbij is het goed dat niet in de eerste plaats curiosa zijn geselecteerd, maar bijzonder lezenswaardige teksten. De inleiding is verhelderend, maar allicht wat te bondig om het belang van dit genre voor de Nederlandse letteren echt overtuigend te demonstreren. Het betreft hier echter een 'nieuwe' en belangwekkende anthologie, die duidelijk kan bijdragen tot een bredere belangstelling voor het genre van het prozagedicht. [Dirk De Geest]
Hans Groenewegen
Het genre van het prozagedicht ontstond halverwege de negentiende eeuw in Frankrijk. Dichters maakten zich vrij van de gebonden poëzie, met behoud van een concentratie en muzikaliteit die in verhalend proza niet mogelijk is. Zo ontstond ‘proza’ dat, om met Baudelaire te spreken, gebonden is aan 'de lyrische bewegingen van de ziel, de golven van de droom, de sprongen van het bewustzijn'. In de nasleep van de beweging van Tachtig waren het in Nederland vooral de prozaïsten die dertig jaar later het genre begonnen te beoefenen. In de bondige inleiding geeft Van der Weij helder en nauwkeurig de ontwikkelingen weer die sedertdien hebben plaatsgevonden en wat de kenmerken van dit open genre zijn. Deze bloemlezing bevat pareltjes van Frans Erens via Bordewijk en Tonnus Oosterhoff tot aan Tjitske Jansen, van Karel van de Woestijne tot aan Dirk van Bastelaere. Deze kennismaking met een genre dat tussen prozawal en poëzieschip golft, is puur genieten van de uitbundige en innige mogelijkheden van de Nederlandse taal.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.