Op schoot bij Hitler : een jeugd in een paradijs dat geen paradijs mocht zijn
Irmgard A. Hunt (Auteur)
Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt magazijn
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Bakker, 2005 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 4396 |
Besprekingen
31/12/2005
Van de laatste veldslagen die het einde van de Tweede Wereldoorlog in Europa inluidden, tot de morele impasse van Duitse oorlogskinderen. De Britse historicus Max Hastings beschrijft op beeldende wijze over de beproevingen en de gruwel gedurende de laatste maanden van het Derde Rijk. En Irmgard A. Hunt en Wibke Bruhns blikken meer dan zestig jaar na datum terug op hun nazi-kindertijd.
Max Hastings, bekend om zijn historisch werk Overlord, waarin hij een overzicht schetste van de geallieerde landing in Normandië in mei 1944 tot de Amerikaanse, Britse en Canadese opmars door Frankrijk, rondt met De slag om Duitsland de finale fase af van najaar 1944 tot de lente 1945. In wezen gaat dit werk uit van de vraag waarom het na de bevrijding van Frankrijk en België, nog ruim een half jaar duurde vooraleer de geallieerde strijdkrachten het zieltogende Duitse militaire apparaat op de knieën kregen. Hadden dan het debacle in Arnhem en de Nederlandse Hongerwinter vermeden kunnen worden? En had het Amerikaans invasieleger het Von Rundstedt-offensief in de Ardennen kunnen voorzien? Pertinente vragen waarop de auteur, zich baserend op documenten en materiaal uit de Russische archieven die tot dusver nog niet waren vrijgegeven, een afdoend antwoord formuleert, dat zowel genuanceerd als verrassend is.
Hastings concentreert zich op belangrijke episoden in de laatste fase van de oorlog, die desondanks minder bekend zijn, zoals de beslissende veldslag in Oost-Pruisen en de Nederlandse Hongerwinter. Hij wil nagaan hoe en waarom bepaalde dingen gebeurden, of juist niet gebeurden. Zoals hij zelf stelt, wil hij met individuele getuigenissen en ervaringen grotere waarheden illustreren, zonder evenwel al te begerig te zijn om nieuwe feiten te poneren. Dit boek gaat dan ook voornamelijk over gewone mensen die ongewone ervaringen opdeden, en slechts enkele van de aangehaalde getuigen zouden achteraf politieke vooraanstaande posities bekleden, zoals Henry Kissinger, oud-bondskanselier Helmut Schmidt en de Britse lord Carrington.
Objectiviteit en een visie wars van nationalistische of patriottistische overwegingen maken dit boek tot een standaardwerk, dat opvalt door zijn directe formuleringen en onomwonden conclusies. Opvallend ook is het onderscheid dat Hastings maakt tussen de veeleer 'geregulariseerde' strijd tussen geallieerden en Duitsers in het westen, en de verbeten, niets ontziende strijd tussen Duitse en Sovjet-eenheden in het oosten, die nagenoeg tien keer meer slachtoffers maakte. Max Hastings verrichtte voor De slag om Duitsland een omvangrijke en doorgedreven research; een intellectuele inspanning waar de lezer, geheel in de ban door de vlotte en boeiende stijl, nauwelijks wat van merkt.
Ook in de autobiografieën van Irmgard A. Hunt en Wibke Bruhns, twee vrouwen die de nazi-tijd als kind beleefden, wordt afgerekend met clichés en halve waarheden. Hunt legt meteen al in de titel van haar openhartige terugblik, Op schoot bij Hitler, de vinger op de wonde. De schrijfster was pas drieënhalf toen de nazi-leider, toen verafgood door het overgrote deel van de Duitse bevolking, haar op schoot nam. Een gebeurtenis die op pelicule werd vastgelegd en die haar destijds de status verleende van een uitverkorene, maar die haar na de oorlog zuur zou opbreken.
Hunt groeide in de jaren '40 op als een modaal kind in de Duitse middenklasse. Haar jeugd in Berchtesgaden in de Beierse Alpen was er een van burgerlijke geborgenheid. Met de oorlogsellende werden zij en haar ouders pas geconfronteerd toen haar vader na langere afwezigheden ten slotte sneuvelde en haar moeder en tante hoe langer hoe meer te maken kregen met materiële tekorten. Vanuit haar persoonlijke herinneringen en haar familiegeschiedenis wordt doorheen dit autobiografisch verslag duidelijk waarom Hitler tot het bittere einde kon blijven rekenen op deze massale achterban van modale Duitsers. Er was vooreerst het streven naar orde, materiële verbeteringen en een blind vertrouwen in het maatschappelijk gezag, wat mensen begoochelde en aanzette tot uiteindelijk de meest abjecte vorm van slaafse volgzaamheid en opoffering. Hunt leeft sinds 1958 in de VS en als genaturaliseerd Amerikaanse ziet zij de mogelijkheid onder ogen dat de geschiedenis zich alsnog kan herhalen; ze is ervan overtuigd dat "een Amerikaanse Hitler" best denkbaar is. Op intrigerende wijze maakt de schrijfster via haar persoonlijke ervaringen duidelijk hoe een misplaatst en opgevijzeld patriottisme gelijdelijk aan evolueert tot fascisme, en hoe deze vorm van opgepepte genoegzaamheid kan leiden tot wantrouwen en haat ten overstaan van andersdenkenden. In een recent interview deelde de schrijfster in alle oprechtheid die haar relaas kenmerken, mee: "Ik ben dit boek begonnen met een stream of consciousness. Daarna ben ik met mijn zus in Berchtesgaden, met vrienden en met mijn familie in Selb gaan praten. Pas toen ontdekte ik dat mijn moeder tijdens de oorlog een dagboek had bijgehouden. Er staan geen lange zinnen in. Meestal maar een paar woorden. Ze was blijkbaar erg voorzichtig met wat ze schreef. [...] Dat ze er zelf in meegegaan waren. De waanzin!"
Op schoot bij Hitler is geen relaas van een jeugdige spijtoptant, maar de oprechte en omzichtige reconstructie van een jong leven beïnvloed door de hypocrisie en de leugens die een ondemocratisch regime opvoert en voorhoudt aan zijn al te volgzame onderdanen. Een tegelijk ontluisterende en beklijvende reconstructie en reminiscentie.
Wibke Bruhns werd geboren in 1938 als jongste dochter van een gerespecteerde koopmansfamilie, een burgersgezin dat in de jaren '30 ontvankelijk werd voor het opkomend nationaal-socialisme. De catharsis voor de schrijfster komt pas decennia na het einde van de oorlog, wanneer ze voor het eerst filmopnamen bekijkt van haar vader, opgenomen tijdens diens proces als een van de samenzweerders die een aanslag op Hitler beraamden op 20 juli 1944. Van dat ogenblik af wordt de schrijfster gegrepen door een onstuitbare drang om te achterhalen wat haar vader in de eerste plaats bewoog tot sympathiseren met de nazi-doctrine en wat hem uiteindelijk aanzette tot een finale daad van verzet. Maar voor het zover is leest ze in haar vaders dagboeken, waar er voortdurend sprake is van "hoogpolitieke en verheffende tijden", van Hitlers "geniale gevoel" om het even waarvoor. Een breuk met haar oudere zus komt later, wanneer zij ook haar dagboeken doorneemt. In november 1944, na de executie van hun vader, schrijft zij: "Zozeer behoor ik hem toe die mijn vader vermoord heeft, dat nog geen heldere gedachte tegen hem in opstand is durven komen. Mijn Führer, ik was een van de trouwsten. Nog ben ik niet los van u, mijn Führer".
Deze confrontatie met haar persoonlijke herinneringen en familiegeschiedenis zet de schrijfster ertoe aan uit te zoeken hoe datgene kon ontstaan wat de generatie van haar ouders en die van nakomelingen zozeer heeft beschadigd. In dit autobiografisch relaas keert Bruhns terug tot de tijd van haar grootouders in Halberstadt. Het was een respectabele en gezagsgetrouwe familie, die geloofde in gestage maatschappelijke vooruitgang door plichtsgetrouwheid en noeste werkzaamheid, menselijke kwaliteiten die vreemd genoeg het fundament vormden voor een dictatoriaal systeem. In Het land van mijn vader wordt in een familiekroniek indringend het onbegrijpelijke begrijpelijk en aanschouwelijk gemaakt.
Ieder op hun terrein streven drie auteurs naar een eerlijke en doortastende verklaring voor het trauma dat een onuitwisbare stempel drukte op twee generaties slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. [Staf Schoeters]
Babette Hagedoren
Jeugdherinneringen van de auteur die opgroeide in de schaduw van Hitlers hoofdkwartier (Arendsnest), omringd door nazi-leiders en aanhangers. Deze autobiografie bestaat naast een inleiding en epiloog uit 4 delen die elk een tijdvak omspannen: de geschiedenis van haar familie, de opkomst van Hitler, de oorlog en de tijd na de oorlog. Bevat diverse (persoonlijke) zwartwitfoto's. De auteur, wier ouders het nazi-regime aanhingen, werd geboren in 1934 in Berchtesgaden en woont nu in de Verenigde Staten. De worsteling om het verleden te begrijpen, haar ouders te vergeven en zich te ontdoen van het Duitse stigma beschrijft zij op persoonlijke wijze. Dit is een van de weinige verslagen vanuit de optiek van de Duitse middenklasse die Hitler aan de macht geholpen heeft. Hoewel het boek geenszins is bedoeld als verontschuldiging, verschaft het wellicht iets meer inzicht in hoe het zover heeft kunnen komen.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.