De Russische leeslijst : essays over de klassieke Russische literatuur
Aleksandr Genis
Aleksandr Radisjtsjev (Auteur), Emmanuel Waegemans (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Benerus, 2004 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : RADI |
31/12/2004
Dit is het beroemdste boek van de 18e-eeuwse Russische literatuur. Het verscheen naamloos in 1790, met toestemming van een achteloze censor, die het boek maar van ver bekeken had en gedacht had dat het om een flauw sentimenteel reisverhaal ging. Het bleek echter dynamiet te zijn. De ikverteller maakt inderdaad de reis per 'kibitka' (een licht voertuig door drie paarden getrokken) van de toenmalige hoofdstad naar Moskou en deelt zijn verhaal op in hoofdstukken, die elk de naam van een poststation dragen. Van een reisbeschrijving stricto sensu met veel couleur locale heeft het boek weinig. Het was er de auteur vooral om te doen zijn afkeer uit te spreken van de tsaristische autocratie en uitgebreid de rechteloosheid van de lijfeigen boer te schetsen. Zo heeft hij het over de ondraaglijke herendiensten, over de verkoop van lijfeigenen, de opeising van rekruten, de censuur enz. Het boek is één lang, verontwaardigd betoog, waarin de auteur zijn (soms afgeluisterde) gesprekken met reisgezellen weergeeft of manuscripten vindt die het lijden van de Russische mensheid beschrijven, en die rijkelijk met tranen besproeit.
Keizerin Catharina was razend en liet de auteur ter dood veroordelen, een straf die werd omgezet in tien jaar Siberië. Radisjtsjev werd later wel gerehabiliteerd, maar pleegde in 1802 zelfmoord. Tijdens de sovjettijd groeide hij uit tot "de eerste martelaar van de Russische revolutie", zijn boek werd de bijbel van het communisme en verplichte lectuur in de middelbare scholen. In elk geval is hij een van de belangrijkste fenomenen van het 18e-eeuwse Rusland. Zijn boek wordt hier nu voor het eerst in het Nederlands vertaald. Waarom zo laat? Omdat het in feite een onleesbaar boek is, dat alleen kon gedijen in de Russische sociale context. De tekst is pathetisch-romantisch, wijdlopig didactisch en larmoyant, wel ontroerend-profetisch. Een vernietigende uithaal, gesteld in een zwaarwichtig Kerkslavisch, wat in die tijd al verouderd was en wat het boek nog ongenietbaarder maakt. De vertaler, Emmanuel Waegemans, heeft het terecht over een "notoir onleesbare taal". Iets van die "barbaarse" stijl heeft de vertaler geprobeerd te bewaren door gebruik te maken van lange zinnen, gerundia en archaïsche vormen. Dat is met uitzondering van wat storende flandricismen en aperte taalfouten (bv. de O.V.T. van 'wreken' is hier 'wrak'!) goed gelukt. Erg interessant is het goede notenapparaat, waarin de lezer ook keizerin Catharina's reacties, die zij ooit in de marge van de tekst neerpende, te lezen krijgt. Een klassieker van de Russische literatuur, vooral interessant voor slavisten en historici. [Jos Van Damme]
John Koster
Keizerin Catharina II van Rusland was woedend over dit maatschappijkritische boek, dat een jaar na de Franse Revolutie verscheen. De reiziger beschrijft de onrechtvaardigheid en de wreedheid van landheren tegenover hun lijfeigen boeren en andere misstanden in het keizerrijk en moest dat bekopen met verbanning naar Siberië. Na de Russische Revolutie werd het boek echter verplichte kost voor middelbare scholieren. De stijl is wat archaïsch; toch is het lezenswaardig door de interessante mix van reisverhaal, kroniek, moralistische traktaten, een ode aan de vrijheid, verhandelingen over de onzin van de censuur, satire en utopie; een hybride boek dus, in een uitstekende vertaling.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.