De laatste middagen met Teresa
Juan Marsé
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Ambo, cop. 2004 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MARS |
31/12/2004
De Catalaanse auteur Juan Marsé won met zijn romans al een hele reeks literaire prijzen, waaronder de Premio Planeta voor La muchacha de las bragas de oro. In 1994 haalde hij zowel de Europese literatuurprijs Aristeion als de Spaanse Premio de la Critica voor zijn roman El embrujo de Shangai, die nu in het Nederlands verschenen is als De betovering van Shanghai.
Met dit laatste werk keert de auteur, zoals hij vaker doet, terug naar zijn jeugd en naar zijn geliefde barrio in het Barcelona van vlak na de oorlog. De auteur monteert zijn impressies en herinneringen tot een geheel waarin de Nederlandstalige lezer/toerist nog weinig van het 'Lonely Planet Barcelona' herkent. Geen kleurrijke gebouwen en sprookjeskathedralen, en nog minder het Barcelona van de schrijver Eduardo Mendoza of van een cineast als Almodovar. De stad der wonderen wordt in dit werk naar de coulissen verwezen. De hoofdrol gaat naar een gewone volkswijk met haar straatjes en haar typische volksfiguren.
Marsé beschrijft het volksgebeuren met een grote zorgvuldigheid en oog voor detail. Figuren zoals de gekke kapitein Blay zijn niet zomaar de dorpsgekken van dienst, maar uitgewerkte personages die elk met een eigen verleden en diepgang vanuit de grauwe omgeving naar voren springen. Het leven in de wijk is niet veelbelovend, maar het heeft wel -- verscholen in allerlei hoekjes -- zijn mooie kanten. Het is dit realisme met oog voor de esthetiek ervan die Marsés boek zo bijzonder maakt.
Marsé schrijft regelmatig filmscenario's en dat zie je aan deze roman. Ook voor de verhaalstructuur, waarbij twee verhaallijnen door elkaar lopen, ging de auteur er te leen. Oosterse romantiek en spanning, en Catalaans realisme wisselen elkaar abrupt af. De objectieve vertelstijl van focalisator, ikverteller en hoofdpersonage Daniel, wordt naast de flamboyante woordenstroom van Forcat geplaatst. De wereld van Daniel bestaat uit het kwartier, de wijkmensen en de dagelijkse bezoekjes aan de tbc-lijdster Susanna. De microkosmos binnen het huis van mevrouw Anita en dochter Susanna, krijgt een ruimere invulling door de verhalen van Nandu Forcat. Forcat is een vriend van de verdwenen vader van Susanna, Kim. Zomaar op een dag staat hij voor de deur met nieuws van Kim en met de vraag of hij bij mevrouw Anita mag onderduiken. Met Forcat komt ook de hoop in het huis wonen. Via de avonturen van Kim opent hij een raam naar een onbekende en exotische wereld. Hij biedt de kinderen, en dan vooral de zieke Susanna, de mogelijkheid om uit de dagelijkse realiteit te ontsnappen.
Mooie verhalen duren echter niet lang, want Forcats realiteit blijkt al snel een aangepaste en opgesmukte versie van wat er werkelijk aan de gang is. Dit breekpunt markeert ook het einde van zowel Susanna's als Daniels jeugd. Onschuldige sprookjes maken weldra plaats voor het echte leven. De betovering is verbroken. Het boek omvat in zijn geheel de overgang naar de adolescentie van beide personages. De eerste verliefdheid, de prille verlangens, allemaal krijgen ze vorm in het licht van de fantasie van Forcat en in de kleine kamer van Susanna. Met het verhuizen naar een ander deel van de stad breekt voorgoed een andere fase in het leven van Daniel aan. Het relaas dat hij later, als verteller, houdt, is niet overladen met nostalgie of weemoed. Hij weet wat de tijd hen bracht en lijkt hierin te berusten. Uiteindelijk blijft alles bij het oude. Susanna neemt het leven over van haar moeder. Daniel gaat zijn eigen weg.
Ten slotte is er de historische achtergrond van het werk. Marsé, die als communist onder de dictatuur verplicht was sommige van zijn werken in Mexico te laten drukken, laat historische feiten nooit de overhand nemen op het verhaal van de personages. Toch zijn het Franco-tijdperk en het verzet hiertegen belangrijke elementen in het werk. Kim en Forcat zitten bijvoorbeeld in Toulouse in ballingschap en zetten van daaruit hun nogal zinloze opstand tegen de dictatuur verder. En ook op de onderdrukking van de Catalaanse identiteit door het regime wordt meerdere malen, zij het erg subtiel, gewezen. Marsé bespeelt de spanning tussen het dagelijkse, persoonlijke leven en de grotere doelen.
De betovering van Shanghai is, na De staart van de hagedis (Ambo, 2003), het tweede werk van Marsé dat in het Nederlands wordt vertaald. Tien jaar na datum, weliswaar, en dat is spijtig. Marsé bewees immers met zijn romans al eerder een groot verteltalent en een uitermate creatief schrijver te zijn. [Anke Van Lancker]
W.H.A. Bulnes-Coenders
De veertienjarige Daniël groeit op in Barcelona. Het zijn zware tijden net na de burgeroorlog. Daniël gaat dagelijks op pad met Kapitein Blay, die zich inzet om het vervuilingprobleem op te lossen. Hij start een handtekeningenactie en vraagt Daniël om de zieke Susana te tekenen. In het huis van Susana leert hij meneer Forcat kennen. Forcat is een ex-revolutionair die bevriend is met de vader van Susana. Forcat vertelt hen over haar vader (Kim) die voor een levensgevaarlijke opdracht vertrekt naar Shanghai. Kim is de held van dit verhaal. Het verhaal geeft zin aan hun leven, totdat de realiteit hen ontwaakt uit de betovering en hen gedesillusioneerd achterlaat. De schrijver voert de spanning op door de vertelling steeds te onderbreken en terug te gaan naar het dagelijks leven in Barcelona. Het boek is verfilmd. Een boek met veel verrassingen en met veel extravagante personages. Juan Marsé (1933) won met dit boek de Spaanse Nationale Prijs van de Kritiek en de Aristeion-prijs (Europese Literatuurprijs). Kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.