De kleine koning
Jan De Leeuw
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Davidsfonds/Infodok, 2004 |
JEUGD : VERHALEN BLAUW (12-14 J.) : DELE |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Davidsfonds/Infodok, 2004 |
MAGAZIJN : SCHOOLCOLLECTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : LEEU |
31/12/2005
Vorig jaar veroverde Jan de Leeuw met de volwassenenroman Droom niet meer en zijn debuut voor de jeugd (13+) Vederland meteen een opvallende plaats in het Vlaamse literatuurlandschap. 'Vederland', dat dit jaar terecht een Boekenwelp kreeg, is het verhaal van de dertienjarige Arnoud, die (in 1996) met zijn vader in diens geboortedorp Deemstervelde de begrafenis van zijn grootmoeder bijwoont. Dat vader, een rustige intellectueel, een maand in het verlaten ouderhuis wil blijven -- het is immers vakantie --, vindt Arnoud niet leuk: er zijn opvallend veel oude, verzuurde mensen in het dorp, er valt niets te beleven, het huis zelf is verstoken van alle moderne comfort en hij mist toch ook zijn moeder, die voortdurend dronken en uithuizig is, en haar man in de steek gelaten heeft. Vrolijker wordt hij er niet op als hij verneemt dat zijn erfenis bestaat uit een reeks knullige schilderijen van zijn grootmoeder en haar naaikistje. Al snel blijkt dat het dorp Deemstervelde (nomen est omen) nogal wat schemerende geheimen heeft. Daarin spelen Arnouds grootvader -- de dorpsonderwijzer, die tijdens de oorlog met negen andere dorpelingen geëxecuteerd werd door de Duitse bezetter --, zijn grootmoeder Irma en de barones van het kasteeltje een grote rol. Bij de dorpelingen worden de bijna een halve eeuw oude gebeurtenissen weer bovengehaald doordat Arnoud zo goed lijkt op zijn grootvader, van wie hij ook zijn voornaam heeft. Zijn vader vertelt hem wat hij zelf heeft gehoord over de executie: grootvader Arnoud nam de schuld van een overval op zich en viel tegelijk een Duitse officier met een mes aan, wat rechtstreeks leidde tot het neerschieten van tien gijzelaars. Een in het naaikistje nagelaten brief van zijn grootmoeder toont Arnoud een beeld van zijn grootvader dat sterk gekleurd is door ontgoocheling: hij mag dan wel een knappe held geweest zijn, hij had niet echt aandacht voor zijn vrouw en hij koesterde volgens haar ook te veel tedere gevoelens voor de barones. Zijn kijk op zijn grootvader wordt er niet helderder door: 'Wie was mijn grootvader nu? De oorlogsheld van mijn vader, of de arrogante bliksem van mijn grootmoeder? Mijn vader vroeg zich af waarom de onschuldige onderwijzer met een mes op zak liep. Maar mijn grootmoeder, die getrouwd was met een koppige smokkelaar, had zich andere dingen afgevraagd.' Het wat oudere meisje Rebecca, ook met vakantie in het dorp, en de wat excentrieke 'vogelman' Titus bezorgen Arnoud wat afleiding: hij komt bij hen veel te weten over de uilen in de streek. Rebecca laat hem niet helemaal onberoerd maar tegelijk voelt hij zich door haar gebruikt: ze wil eigenlijk zo vaak mogelijk bij Titus zijn en met Arnoud kan ze makkelijker ontsnappen aan haar norse grootmoeder. Arnoud gaat op ontdekking in het dorp en de omgeving. Verbodstekens, prikkeldraad en dichte heggen schrikken hem niet af. Toevallig komt hij ook in contact met de barones, die in hem haar vroegere geliefde herkent en hem vertelt waarom zij zich schuldig acht aan de moord op de tien dorpsbewoners. Als Arnoud dan nog een tweede brief vindt in grootmoeders naaikistje kan hij alle puzzelstukjes in elkaar passen. Nu is hij de enige die precies weet wat er een halve eeuw geleden gebeurd is, maar meteen weet hij dat hij zijn waarheid nooit zal kunnen vertellen aan al die mensen die al lang hun eigen verhaal over de gebeurtenissen hebben gevormd en die zich veilig voelen in hun eigen gelijk. Vooral zijn vader mag de toch ontluisterende waarheid nooit te weten komen. Met een drastische maar begrijpelijke daad sluit hij zijn verkenning van zijn voorgeschiedenis en achtergrond af. Hij heeft geleerd van de vergissingen van zijn grootouders.
Vederland (de titel verwijst naar de uilen, die opmerkelijk aanwezig zijn in het verhaal) is een spannend boek. De auteur heeft een uitstekend in elkaar geschroefde plot bedacht, waarbij de medespelers elk hun eigen visie op het gebeuren hebben. De oorzaak daarvan ligt voornamelijk in de imponerende maar tegelijk toch ook mysterieuze figuur van Arnoud Devriendt, de intellectuele en knappe zoon van de stalmeester van het kasteel. In wat met hem gebeurt, tekent De Leeuw een waarheidsgetrouw beeld van de sociale relaties in een plattelandsdorp, 'het einde van de wereld', waar de baron als een min of meer verlicht despoot alle touwtjes in handen heeft en er uiteindelijk ook niet voor terugdeinst om met de bezetter te heulen als daarmee de afstand van het volk netjes bewaard wordt. De oorlog speelt in het verhaal niet zo'n grote rol. Van heldendom en hoerapatriottisme is er hier geen sprake, er gaat meer aandacht naar de illegale winstgevende praktijken die bezetter en verzet plegen onder de dekmantel van de politieke en militaire strijd.
Het avontuurlijke en onthullende verhaal van Arnoud wordt rechttoe-rechtaan verteld, chronologisch geordend maar wel in vier delen gegroepeerd rond belangrijke personages: de dertienjarige Arnoud, zijn vakantievriendinnetje Rebecca, de barones en grootmoeder Irma. Aan hun verhalen in het verhaal, en ook aan die van andere personages, merkt de lezer dat de waarheid vele gezichten heeft. Door de keuze van Arnoud als hoofdpersonage geeft de auteur wel aan dat diens waarheid aan dé waarheid beantwoordt. Tegelijk echter laat hij door Arnouds twijfel (achteraf) over zijn drastische afhandeling van een halve eeuw verborgen geschiedenis merken dat de kennis van de waarheid niet noodzakelijk voert tot correcte handelingen. Daarmee wordt het boek ook veel meer dan een spannend verhaal over de nasleep van een stuk geschiedenis: door zijn ervaringen die maand in het dorp, met mensen die allemaal veel meer met zijn voorgeschiedenis te maken hebben dan hij ooit vermoeden kon, is Arnoud in korte tijd jaren rijper geworden. Door de geheimen van mensen aan de weet te komen heeft hij meteen hun drijfveren ontdekt en is hij tot het besef gekomen dat ook hijzelf de beslissingen moet nemen die zijn leven verder bepalen. En daarmee stapt hij voorgoed weg uit zijn kinderjaren. Dit boek biedt ook de jonge lezers de kans daartoe. Het vergt oplettend lezen en prikkelt vaak tot hypothesen.
De auteur laat zien hoe mensen in elkaar zitten en hoe een gewone jongen daarop reageert. Men kan zich afvragen of de complexe verhalen van oude mensen in dit boek (het mondelinge verhaal van de barones en de brieven van de grootmoeder) aangepast zijn aan de leeftijd van de luisterende en lezende Arnoud. Geïnteresseerde lezers zullen daar, net zo min als hij, moeilijkheden mee hebben: de verhalen klinken authentiek, ze gaan over gevoelens die ook kinderen kennen (liefde, ontgoocheling, haat, schuldbesef, hoop) en de vertellers behandelen de toehoorder/lezer niet betuttelend en belerend.
De auteur laat zijn ervaren personages wel eens kernachtig dingen zeggen waarmee de lezer ook zijn voordeel kan doen, bv. in boodschappen als: "Een goed geheugen is de enige kans die we hebben op een eeuwige jeugd." of "Elke dag die je leeft, is de laatste van zijn soort. Je krijgt geen proefperiode. Het moet vanaf de eerste keer goed zijn. Als het dat niet is, laat het gaan. Leef door. Kijk niet om." Er vallen in dit boek wel nog wat taalvlekjes te bespeuren (met wat, een scheerborstel, meerdere uilen, het meest vreemd, als ik van u was, ik zal u binnen een kwartier komen halen, ik moest hen alles vertellen, elke dag die je leeft, kost wat kost ...) maar die zullen de lezer niet doen struikelen. Met boeken als Vederland wordt hij, net als Arnoud en de jonge uil met gekwetste vleugels uit de kooi van de vogelman, sterk genoeg om op de wieken te gaan en om de aanvallen van onheil krassende kritiekkraaien te weerstaan. [Herman De Graef]
Marion Captein-Goedhart
Na de dood van zijn grootmoeder gaat brengt Arnoud (13) de zomer in haar huis door, samen met zijn vader, die de spullen moet uitzoeken en de scheiding van zijn vrouw probeert te verwerken. Arnoud ontvangt een brief van zijn oma waarin zij hem vertelt over haar verleden en over de toedracht van de dood van zijn grootvader die tijdens de Tweede Wereldoorlog is doodgeschoten door de Duitsers. Ze laat hem een aantal op het oog waardeloze schilderijen na, die overgeverfde doeken van beroemde meesters blijken te zijn. Arnoud ontdekt met het verleden ook een stuk van zichzelf. Sfeervol verhaal met diverse verhaallijnen uit heden en verleden die uiteindelijk samenkomen. Duidelijke layout, vrij korte hoofdstukken, tamelijk korte zinnen en een stevig omslag met een foto van een jongen en een schilderspalet. Voor liefhebbers van een verhaal met wat inhoud vanaf ca. 12 jaar.
Veerle Uyttersprot
ua/an/22 j
Auteur Jan de Leeuw gaf zijn debuutroman als motto een citaat uit ‘The Go-Between’ van L.P. Hartley mee: “The past is another country; they do things differently there” (het verleden is een ander land, ze doen er de dingen op een andere manier). Arnoud De Vriendt ontdekt dat aan den lijve wanneer hij met zijn vader naar het afgelegen dorp Deemstervelde trekt voor de begrafenis van zijn grootmoeder. De dertienjarige Arnoud heeft haar nauwelijks gekend, maar de oude vrouw heeft hem wel haar naaikist nagelaten en een heleboel schilderijen die ze -zo ontdekt de jongen naderhand- zelf heeft geschilderd. Na de begrafenis wil Arnouds vader een tijdje in het dorp blijven om er de zaken van zijn moeder op orde te brengen, al is zijn zoon daar aanvankelijk helemaal niet voor te vinden. Die voelt er niets voor om zijn vakantie door te brengen in een gat waar niets te beleven valt en waar de meeste dorpelingen boven de zeventig lijken te zijn. En toch wordt de vakantie in Deemstervelde veel opwindender dan de jongen zich ooit had kunnen voorstellen. Behalve de vele tandeloze oudjes zijn er immers nog Rebecca, de kleindochter van Paula Lhermitte (kennelijk een oude jeugdliefde van Arnouds vader) en Titus, een jonge ornitholoog, die onderzoek doet naar de uilenpopulatie. En ook het geërfde naaikistje bevat meer geheimen dan het houten ei dat Arnouds grootmoeder steeds gebruikte om kousen te stoppen. Arnoud komt op het spoor van het onverwerkte oorlogsverleden van Deemstervelde. Zijn eigen bezige, kousenstoppende grootmoeder speelde een belangrijke rol in dat verhaal uit het verleden evenals die andere Arnoud De Vriendt die blijkbaar Arnouds grootvader is en die samen met negen andere Deemsterveldenaars in 1942 werd geëxecuteerd door de Duitsers. De Leeuw heeft een knap en behoorlijk spannend debuut afgeleverd, goed geschreven met een soms verrassend woordgebruik. Samen met het hoofdpersonage komt de lezer geleidelijk aan te weten waarom er over de tweede oorlog nog steeds niet wordt gesproken in Deemstervelde. ‘Vederland’ is echter meer dan een speurtocht naar het verleden: Arnouds ontdekkingen hebben wel degelijk gevolgen voor zijn eigen leven. Ze confronteren hem met wie hij zelf is en doen hem nadenken over de band die hij heeft met zijn vader en met zijn moeder die haar gezin in de steek heeft gelaten. Op de achterflap staat het als volgt te lezen: ‘Als Arnoud in het verleden graaft, ontdekt hij niet alleen de puzzelstukken van een onverwacht verhaal, maar ook een beetje zichzelf. Niet makkelijk met een hoofd vol dromen en een buik vol kriebels’.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.