Sisi : roman
Karen Duve
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
De Geus, cop. 2004 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : DUVE |
31/12/2004
Enkele jaren geleden bejubelde ik in dit tijdschrift Karen Duves debuut Regenroman als een messcherpe satire en een duizelingwekkend spel met literaire tradities en conventies. Lachend de ondergang tegemoet, was het motto van deze eerste roman. Karen Duve wekte hoge verwachtingen. Of ze ingelost worden met Dit is geen liefdeslied?
Anne zit op het vliegtuig richting Londen, waar ze haar enige grote en mislukte liefde Peter Hemstedt na jaren zal terugzien. Tijdens de vlucht blikt ze op haar leven terug. Het is een leven van een buitenstaander, van iemand die altijd een stap achterop hinkt. Zowel mentaal als lichamelijk. Ze is iemand die als het ware een mop steeds een paar seconden te laat door heeft en wiens te late gelach op spot en afwijzing stoot. Achterop hinken doet ze ook door haar lichaam, een constante bron van ontevredenheid. Anne lijdt achtereenvolgens aan boulimie en anorexia, haar leven is een opeenvolging van diëten en vreetpartijen. Dan ligt het in de lijn der verwachting dat ze alleen maar de jongens krijgt die ze niet wil en dat ze de enige die ze echt wil, Peter Hemstedt, nooit kan krijgen. Als ze al lang de adolescentie doorsparteld heeft, doet ze dan een wanhoopspoging om deze onbereikbare man in Londen te gaan veroveren. Op dat moment heeft haar lichaam weer schrikbarende proporties gekregen.
Met zo'n korte samenvatting zou je niet meteen een uitgever overtuigen, maar Duve heeft natuurlijk die Regenroman (1999) op haar actief. Je verwacht weer een bijtend ondergangsverhaal, even snerend als Johnny Rottens zang in 'This is not a love song'. Als ik zeg dat dit een dun verhaaltje is, dan is dat geen woord overdreven. Het dankwoord aan het einde van de roman is veelzeggend. Daar worden mensen bedankt voor hun bijdragen over "het verschil tussen goede en slechte seks", voor hun muziekkennis en voor hun info over voetbal. Voeg daaraan toe: de reeds genoemde jojo van boulimie en anorexia ("de enige hobby die ik ooit heb gehad is afslanken") en je hebt de thematiek van het boek zo ongeveer wel samengevat. Voorwaar een schraal menu voor de verwachtingsvolle lezer.
Je verwacht dat Duve dit thematisch niemendalletje op een hoger plan zal tillen door die fonkelende stijl die haar debuut kenmerkte. Misschien is het haar bedoeling dat deze roman satirisch wordt, sommige scènes wijzen daarop. De sessies groepspsychologie die Anne volgt, worden in Duves handen al snel een grappig werkstukje waarin onze tijden van oppervlakkig gepsychologiseer te kakken worden gezet. Ik moest de hele tijd denken aan die superieur komische sessies die Bruno uit De elementaire deeltjes van Michel Houellebecq onderging. En dat is een groot compliment. Ook de hysterische moeder van Anne komt goed uit de verf; de moeder-dochterrelatie samengebald in één zin: "Ik besefte dat mijn moeder niet veel meer van me wist dan mijn adres." Maar het gevoel dat me al vroeg bekroop was er een van slapheid, halfslachtigheid en zouteloosheid.
Maar misschien vergis ik me. Anne vlucht de hele tijd, in fantasieën, in literatuur, in muziek, in een niet-geleefd leven. Als het vliegtuig in het begin van de roman opstijgt, meldt de piloot het volgende: "De temperatuur hier in Hamburg is op dit moment 18 graden Celsius -- de gevoelstemperatuur bedraagt zestien graden." Annes probleem vat je hiermee mooi samen: ze kan de werkelijkheid niet in overeenstemming brengen met haar gevoel. Misschien heb ik het allemaal verkeerd begrepen en is deze roman een authentiek lijdensverhaal van een jonge vrouw? Jammer genoeg ontbreekt het net aan deze authenticiteit, verder dan een klaagzang komt Duve niet.
Deze roman is vis noch vlees, satirisch noch echt. Het is slap gedrein uit een vermoeide pen, een ongekruide maaltijd. Het boek wordt zowat overal aangeprezen als onderhoudend entertainment. Ik vrees dat zulk reclamegeschreeuw symptomatisch is voor onze boekenmarkt. Ik vrees ook dat dit soort ideeënloze, stilistisch onuitgewerkte romans inderdaad succes zal kennen. Maar het meest verontrustende is dit: hoe kan een roman als deze door alle mazen van het literaire net glippen? Een vertaling is het gevolg van een strenge selectie: de redacties van de uitgever in de oorspronkelijke taal en die van de Nederlandse uitgever moeten er hun fiat aan gegeven hebben. Zo zou voor vertaalde werken toch enigszins het kaf van het koren gescheiden moeten zijn.
Maar die selecterende functie schijnen grote uitgevers voor een groot deel op te geven. Het lijkt er sterk op dat de overal beklaagde 'recessie op de boekenmarkt' hen eindelijk het excuus biedt om niet langer literaire risico's aan te gaan. Een uitgever gaf onlangs aan me toe dat hij "op veilig moest spelen", dat de "markt" het niet meer toeliet om weliswaar literair waardevolle, maar "onverkoopbare" werken uit te geven. Dat een uitgever tracht te overleven, kan je hem niet kwalijk nemen. De oorzaak van de verschraling ligt allicht elders, namelijk bij een voortschrijdend verlies aan literaire cultuur bij de lezers. Misschien kon je twintig jaar geleden al gelijkaardige klaagzangen over de boekcultuur horen, maar het verschil is dat nu de 'markt' een bijkomend voorwendsel biedt om de vingers niet te verbranden.
Toch is het niet al onheil wat de klok slaat. Alleen de laatste jaren al zag je af en toe editorische wonderen geschieden. Denk maar aan vertalingen als De laatsten van Katja Lange-Müller, Ieder mens een moordenaar van Heimito von Doderer, aan de reeks vertalingen van Arthur Schnitzler of van Joseph Roth. Alleen: als de media (en de boekhandels) de smakeloze brij als die van Karen Duve als grote literatuur gaan voorstellen, kun je veronderstellen dat het beoordelingsvermogen van deze cultuuroverbrengers aan het tanen is. En kan je je de vraag stellen wat er met die waardevolle boeken die toch nog verschijnen zal gebeuren. Het verdict is eenvoudig en laat tegenwoordig nog geen zes maanden op zich wachten: in de vergeetput van de ramsj.
Alle eer aan moedige uitgevers als IJzer, Perdu, Atlas of Cossee om er maar enkele te noemen. Alle eer ook aan kleine boekhandels die halsstarrig literaire pareltjes op hun tafels laten liggen. Je kan hopen dat minstens zij de moed en scherpzinnigheid niet verliezen. Er is op de Duitse boekenmarkt veel meer te vinden dan schrale plantjes als dit troosteloze Liefdeslied. Als nu ook media en boekhandel, en dus de lezers nog volgen... [Kris Lauwerys]
H.W.L. Keus-Asveld
Anne Strehlau, de ik-figuur uit dit boek, vliegt in 1996 van Hamburg naar Londen om haar grote liefde nog één keer te ontmoeten. Er reizen zes muziekcassettes mee, gekregen van zes mislukte liefdes. Tijdens de reis kijkt Anne terug op de afgelopen 20 jaar: de gespannen verhouding thuis, haar strijd tegen overgewicht en de vele dieetpogingen, het slikken van pillen en drugs, de muziek uit de jaren zeventig en tachtig en haar seksuele avonturen. In Londen neemt Anne een rigoureus besluit. Een verhaal waarin de nadruk ligt op de eetstoornis en de gevolgen ervan voor de 117 kilo wegende vrouw. Maar ook is er de nodige galgenhumor en de parodie op workshops en therapieën. Een soms hard en realistisch verhaal waar de roep om liefde doorheen schreeuwt. De titel van het boek is ontleend aan een nummer op één van de bandjes. Het verhaal heeft lijnen naar het leven van de schrijfster (geb.1961) en naar een eerder geschreven kort verhaal ('Keine Ahnung'1999)*. De auteur schreef eerder 'Regenroman'(2001)**. Aanbevolen. Gebonden, kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.