Taal zonder mij
Kristien Hemmerechts
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Atlas, 2004 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : HEMM |
Alexandra De Vos
te/ep/30 s
reizen
Vietnamezen zijn te beleefd om over de oorlog te praten
EEN tandem is niet 's werelds avontuurlijkste vervoermiddel. Hij heeft althans niet dat imago. Denk aan dit vrolijke vehikel en je ziet een bedaagd maar keurig onderhouden Hollands echtpaar naar de einder van een keurig onderhouden polder trappen.
Als het aan Kristien Hemmerechts ligt, komt daar verandering in en wordt de Siamese fiets weer hot bij wereldreizigers. Zij en haar vriend Bart veroverden er probleemloos de binnenlanden van Vietnam mee.
De fiets bracht hen naar eetstalletjes, langs rietvelden, musea en pagodes en was ,, a great way to meet the locals , zoals de fameuze Lonely Planet -gidsjes het zo mooi zeggen. Haar verslag van de drie weken durende tocht in het land van Uncle Ho heet kort en krachtig V .
In Hemmerechts' jonge jaren was Vietnam vooral een kreet, een slogan: ,,Vietnam was Boudewijn de Groot en een president die lekker slaapt en niet denkt aan de jonge frontsoldaten eenzaam stervend in de verre tropennacht. Eenmaal ter plaatse houdt Hemmerechts dan ook ogen en oren open voor dat Vietcong-en-napalm-verleden. Veel is er niet te zien of te horen: op de vijand buitgemaakte tanks zijn uit het straatbeeld verwijderd en Vietnamezen zijn blijkbaar te beleefd om over de oorlog te praten. Of te opportunistisch: toeristen betekenen harde dollars.
Wél is er een nieuwe Ho Chi Minh Highway en wordt het tunnelnetwerk van de Vietcong bij Saigon gerestaureerd - en verbreed, zodat ook riante Amerikaanse achterwerken erdoor kunnen.
,,Met enige creativiteit valt aan een oorlog nog jaren na de wapenstilstand geld te verdienen, merkt de schrijfster enigszins ironisch op.
De oorlog moet ze in het War Remnants Museum gaan opzoeken, en iets gelijkaardigs geldt voor het communisme: authentiek enthousiasme voor de rode vaan vind je enkel nog in Ho Chi Minhs mausoleum.
De minzame leider heeft zijn plaats op straatborden allang moeten afstaan aan Nokia en Samsung. De globalisering en westerse decadentie rukken ook op in de Vietnamese kookpotten, zeer tot ongenoegen van de schrijfster. ,,Iemand moet de Vietnamezen dringend gaan vertellen dat ze absoluut zelf moeten blijven koken met veel verse groentjes en kruiden. Eten uit blik, uit pakjes en bokalen is niet lekker! De lezer krijgt daarna een bladzijdenlange lofzang op de nationale rundersoep pho voorgeschoteld, compleet met authentiek recept en Hemmerechts' huisgemaakte variatie. Ook de weldaden van volkorenbrood, melk, paardenvlees en bereide hond passeren de revue.
HET is bijna een opluchting als Hemmerechts aanlandt bij haar andere dada, de scheefgetrokken man-vrouwverhoudingen.
Daarmee lijkt het op het eerste gezicht wel mee te vallen: van de veelgeroemde en -gewraakte onderdanigheid van Aziatische vrouwen merkt ze weinig. Tenzij het in kleding- en kapperszaken veelgehoorde zinnetje ,, You want extra service, Sir? daarvan een symptoom zou zijn.
Seksuele uitbuiting of gezond zakeninstinct? Wat zich achter de huisgevels, in keukens en slaapkamers afspeelt, blijft voor de toerist verborgen. Hij moet het stellen met de buitenkant, de vluchtige ontmoeting. Hemmerechts is zich daar maar al te zeer van bewust en betrapt zich op het onvermijdelijke clichédenken en idealiseren dat eigen is aan de condition touristique . Vredige dorpjes, mooie stranden, lekker eten. ,,De mensen zijn ongelooflijk lief! mailt ze enthousiast naar haar dochter, om daarna te beseffen dat dat ,,lief niet deugt. ,,Het betuttelt. Wordt vooral voor kinderen en huisdieren gebruikt. Ze zijn zo lief, meneer, waar heeft ze dat nog gehoord?
DE passages over de condition touristique behoren tot de leukste uit dit boek. Toeristen, aldus de schrijfster, lijden allemaal aan min of meer uitgesproken vormen van zelfhaat. Eigenlijk zijn ze geen toerist - de anderen wel, maar zíj niet. Zíj reizen autonoom, of avontuurlijk, of met de fiets, zíj waren er vóór alle anderen. Zíj kopen zélf hun trein- en buskaartjes. En allemaal lijden ze aan die grote paradox: ze willen ontheemd worden maar hunkeren als kinderen naar het vertrouwde. ,,We willen weg en we willen terug.
Dat ,,terug valt overigens nogal tegen voor Hemmerechts. Eenmaal terug in Vlaanderen beseft ze dat ze niet meer zo stevig in de vaderlandse bodem is verankerd als vóór de reis.
Te veel verzuring, te veel ergernissen, te veel werk, te weinig tijd. Een oplossing dient zich niet meteen aan, tenzij ze de condition touristique ook in het Antwerpse vol kan houden. ,,Misschien zou een mens af en toe zijn eigen stad en zijn eigen land met die grote verwonderde toeristenogen moeten bekijken.
Iets zeer vergelijkbaars concludeerde light -filosoof Alain de Botton aan het einde van zijn boek De kunst van het reizen. Hemmerechts formuleert aardige inzichten en maakt originele gedachtesprongen. Haar reisverslag is als een kleurrijk lappendeken van feiten en feitjes, mijmeringen, ergernissen, anekdotes en herinneringen. Met vaardige hand stikt ze het allemaal aan elkaar.
Tussen de Vietnamese bedrijven door lopen haar vader, moeder en levenspartners door het beeld en buigt de schrijfster zich over de West-Vlaamse volksaard en de nieuwsgaring bij de voormalige BRT. ,,Een mens neemt nu eenmaal zichzelf mee, vindt ze. V schetst een beeld van een land, en is tegelijkertijd een zelfportret.
KRISTIEN HEMMERECHTS V (Notities bij een reis naar Vietnam). Atlas, Amsterdam, 142 blz., 15 eur.
DE AUTEUR Kristien Hemmerechts (1955) doceert Engelse literatuur aan de Brusselse universiteit (KUB). Ze is de auteur van talloze verhalen, essays en succesvolle romans.
HET ANDERE BOEK Kristien Hemmerechts wordt door Mark Schaevers geïnterviewd op zondag 3 oktober om 16 u in Auditorium 3.
31/12/2004
Kristien Hemmerechts is getroffen door het reisvirus en heeft besloten de lezer daarvan op de hoogte te houden. Bv. in V: otities bij een reis naar Vietnam. Al peddelend heeft ze het land verkend, achterop bij haar vriend op de tandem. "Deze reisnotities zeggen veel meer over mij dan over Vietnam", merkt Hemmerechts al vrij vroeg in het werk op. In die zin is V dan ook geen puur reisverslag -- meer een beschouwing over heden en verleden terwijl ze door het land trapt.
De schrijfster verwondert zich over de alomtegenwoordige 'pho', runderbouillon, probeert een woordje West-Vlaams, en stuurt haar vriend naar een massagesalon. De reis door Vietnam is zo slechts een kader om haar gedachten en herinneringen de vrije loop te laten. Dat leidt tot herkenbare overpeinzingen over tijd -- vlak na de terugkeer naar Europa: "Tijd heeft ons. Wij worden door de Tijd gehad. Daartegen voeren we strijd. Want we lijden aan Tijd. We zijn er het lijdend voorwerp van. We zeggen: het was een wedren tegen de tijd, alsof we ooit sneller zouden kunnen lopen. Alsof we als winnaar over de eindstreep kunnen gaan." In haar beleving gaan Vietnamezen om met Tijd alsof het hun habitat is -- op een veel natuurlijkere manier dan we dat tegenwoordig in het Westen doen dus.
Interessant aan V is het overzicht achterin haar werk van boeken en films die ze aanhaalde. Gaande van Ken Loach' 'Land and Freedom' en boeken over Vietnamees koken tot teksten van Michel Houellebecq. Dat overzicht toont al aan dat het Hemmerechts niet echt te doen was om een feitelijk verslag. [Marjan Bex]
Redactie
Met haar vriend Bart doorkruiste de Vlaamse schrijfster Kristien Hemmerechts (1955) eind 2003/begin 2004 drie weken lang Vietnam. Het stel reisde per tandem. Hemmerechts observeert de omgeving, maar 'deze reisnotities zeggen veel meer over mij dan over Vietnam. […] een mens neemt nu eenmaal zichzelf mee. Hij kijkt met zijn eigen ogen, luistert met zijn eigen oren, ruikt met zijn eigen neus, denkt met zijn eigen hersenen en voelt met zijn eigen hart.' Verder observeert Hemmerechts zichzelf en haar medetoeristen, associeert en haalt herinneringen op aan haar eerdere reizen, haar jeugd, haar familie, en droomt en filosofeert ze. Prettig geschreven, persoonlijke notities.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.