Vlinders in je buik, brok in je keel
Annika Thor
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Lemniscaat, 2004 |
MAGAZIJN : SCHOOLCOLLECTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : THOR |
31/12/2004
Het aantal jeugdboeken over het thema 'pesten' is niet meer te tellen. Met de regelmaat van de klok verschijnen boeken die focussen op de wreedheden die kinderen elkaar aandoen, en de angst, verdriet en vertwijfeling van hun slachtoffers. Maar een dergelijk problematisch onderwerp an sich is nooit voldoende om te boeien. Gezien de overvloed aan romans, spelen stijl en taalgebruik een cruciale rol om zich te onderscheiden van andere boeken... Waarheid, durven en doen is zo'n boek dat met kop en schouders uitsteekt boven z'n 'concurrenten'.
Waarheid, durven of doen van de Zweedse schrijfster Annika Thor (geb. Göteborg, 1950) is aan een derde druk toe. De roman, die in 1997 in Zweden verscheen, werd bekroond met de August-prijs (een soort Gouden Uil) en vervolgens verfilmd. De lezer volgt de belevenissen van de elfjarige Nora, die hoopvol uitkijkt naar het einde van de zomervakantie. Met ingang van het nieuwe schooljaar zal ze weer samenzijn met beste vriendin Sabina. Heel gevoelvol beschrijft Thor het gemis van de vriendin en het uitkijken naar de hereniging. Maar als de school begint, blijkt niets nog hetzelfde. Sabina ziet haar vriendin amper staan: "Ze [Sabina] wachtte niet op me, ook al hadden we elkaar sinds het begin van de zomer niet gezien. Ze had nog steeds niets tegen me gezegd, behalve dan toen ik Fanny een briefje moest geven. Niet gevraagd hoe ik het had gehad. Niet voor de brieven bedankt. Niets". De sobere taal geeft het koele weerzien een schrijnende dimensie en weet de lezer te raken en mee te slepen.
De reden voor Sabina's gedrag is even banaal als simpel: tijdens de zomervakantie heeft ze bij rijkeluiskindje Fanny gelogeerd. Ook klasgenootjes Tobbe en Emil verbleven in de omgeving. Gedeelde ervaringen binden de vier en maken hen onafscheidelijk. Sabina laat zich sterk beïnvloeden door Fanny, en zoekt slechts sporadisch contact met haar vroegere beste vriendin. Nora wordt geduld, maar begrijpt -- terecht -- dat ze een Außenseiter is, niet behoort tot de luchtbel waarin het viertal vertoeft.
De mollig-onhandige Karin, doelwit van talrijke pesterijen, onderneemt een schuchtere toenaderingspoging. Uit egoïsme zwicht Nora, maar ze beschouwt het als een opoffering om met Karin om te gaan. Als de twee samen wandelen in het park, willen ze absoluut niet gezien worden door Sabina en co: "We speelden samen en vergaten al het andere. We hadden vrienden kunnen zijn, in het echt. Maar toen we de helling afrenden om de groep niet te hoeven ontmoeten, waren we niet twee medeplichtigen die samen op de vlucht waren, maar renden we ieder voor zich, ook al liepen we naast elkaar."
Meteen is de toon gezet voor een broze, nooit echt gewenste vriendschap. Het wordt een spel van aantrekken en afstoten, gedirigeerd door Sabina. Enkel als ze niet terechtkan bij Fanny, heeft ze aandacht voor Nora, is ze weer close met haar.
De moordende onzekerheid en het afstandelijke gedrag van Sabina doen Nora de das om: ze besluit Sabina een lesje te leren. De gelegenheid dient zich algauw aan: Sabina vergeet haar walkman in de klas en Nora zal hem halen. In de klas aangekomen, ziet Nora hoe Sabina en Fanny met enkele jongens smoezen. Terug op de speelplaats, blijkt het viertal verdwenen. Nora's wraak is even zoet als ondoordacht: ze neemt de walkman mee naar huis en liegt Sabina de volgende dag wat voor. Karin heeft Nora betrapt, maar belooft haar mond te houden in ruil voor Nora's vriendschap. Nora probeert Fanny de schuld te geven voor de gestolen walkman, maar daar heeft Sabina geen oren naar.
Op knappe literaire wijze analyseert Thor de verwarrende gedachten en gevoelens van de afgewezen Nora en haar wanhopige pogingen om een onderdeel te vormen van de gemengde peergroup, die symbool staat voor samenhorigheid, actie en status. En daarin wil Nora ver gaan, zelfs haar persoonlijkheid verloochenen: "Die dag begreep ik dat ik nooit van Fanny zou kunnen winnen. (...) Er was maar één manier om niet te verliezen: ik moest het spel meespelen volgens hun regels."
En het spel wordt algauw gespeeld. Nora krijgt schuldgevoelens over de gestolen walkman en vraagt Karin, die tijdens de pauzes in de klas blijft, om hem weer in Sabina's kastje te stoppen. Karin gehoorzaamt en gehoorzaamt ook niet: de walkman komt terecht... in Fanny's kastje. De wraakactie heeft allesbehalve het verhoopte effect. Fanny en Sabina verdenken Karin van de diefstal en besluiten haar te 'straffen' op Fanny's feestje. Nora moet haar toegangskaartje zelf verdienen: als ze Karin kan meelokken, mag ze naar het feest komen, anders betekent dit de definitieve verwijdering tussen het drietal. Voor Nora is de keuze snel gemaakt. Vanaf dat moment loopt alles uit de hand.
In de reeks jeugdromans over pesten biedt Waarheid, durven en doen een meerwaarde. Het verhaalgegeven zorgt voor de nodige dosis spanning, het spel van aantrekken en afstoten tussen Sabine en Nora enerzijds en Nora en Karin anderzijds houdt de lezer in een wurggreep, zonder ooit ongeloofwaardig of banaal te worden. Het vertelstandpunt van de 'innerlijke monoloog' betrekt de lezer nauw bij het verhaal. Parallellen met Duivelshanden (Heide Boonen) dat terecht een aantal literaire prijzen won, liggen voor de hand. Toch haalt Waarheid, durven of doen niet dit niveau. Zo verzaakt Thor een weging aan het realisme van het verhaal: hoewel Nora en co. slechts elf jaar zijn, roken ze sigaretten, drinken bier en bedienen zich van een opstandigheid eigen aan vijftienjarigen. Ook het feit dat sommige personages nogal stereotype afgebeeld worden, speelt in Tors nadeel; ik denk maar aan de begrijpende moeder of Karin, die als mollig, naïef en ouderwets meisje het logische mikpunt van pesterijen wordt. Een literaire parel als Duivelshanden is Waarheid, durven of doen niet geworden. Maar het blijft een knappe jeugdroman, die jongeren op markante wijze ernstig neemt. [Jürgen Peeters]
Redactie
Na de zomervakantie heeft Nora's boezemvriendin Sabina vriendschap gesloten met Fanny. Nora voelt zich buitengesloten en probeert weer in de gunst te komen. Dat gaat echter ten koste van klasgenote en buitenbeentje Karin. Nora raakt al dieper verstrikt in de valstrik van Fanny en voelt zich erg schuldig maar durft niet in te grijpen. Het verhaal is verdeeld in hoofdstukken en wordt afgewisseld met cursief gedrukte gedachten, toelichting op gebeurtenissen enz. van Nora, die terugblikt op het gebeurde en commentaar geeft. Het boek is in de ik-vorm geschreven waardoor het dicht bij de lezer blijft. De sfeer is beklemmend, er wordt naar een climax geschreven. Het spel 'waarheid, durven of doen' speelt daarbij een cruciale rol. Karin moet haar enorme borsten laten zien en verdwijnt daarna van school. Uiteindelijk vertelt Nora alles aan haar moeder, hetgeen oplucht. Het eind is min of meer open: Nora gaat naar Karin en hecht minder aan vriendschap met Sabina. Gevoelens als jaloezie, vriendschap, pesten, worden indringend belicht hetgeen al uit het voorwoord/spijtbetuiging van Nora blijkt. Een boek dat terecht diverse keren bekroond werd! Vanaf ca. 11 jaar.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.