De ogen van de tiran : de Oedipus van Sophocles
Willy Schuyesmans
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Sun, cop. 2004 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : SOPH |
31/12/2004
In de Oudheid beschouwde men Sophocles als de theatervakman bij uitstek, en volgens Aristoteles' Poëtica was zijn Koning Oedipus de volmaakte tragedie. Hij zou 123 stukken geschreven hebben, maar daarvan werden slechts zeven tragedies bewaard. Hein van Dolen heeft er nu vier vertaald.
De Griekse tragedieschrijvers hebben ongetwijfeld de levensvisie van de toeschouwers beïnvloed, en in de lyrische koorintermezzo's konden ze hun interpretatie van de feiten suggereren. In hun oeuvre doet er zich een verschuiving van god naar mens voor. Aeschylus interpreteerde de overgeleverde sagen vanuit de visie 'schuld en boete': hij zag achter de gebeurtenissen het optreden van de goden die de mens voor zijn fouten (zoals hybris) straften. Sophocles werd vooral getroffen door de broosheid van het geluk en door het lijden van de mens: hij begreep de goden niet, maar twijfelde niet aan hun wijsheid en rechtvaardigheid. Later stond Euripides wél kritisch en sceptisch tegenover de goden.
In Ajax heeft Sophocles zijn levensvisie duidelijk verwoord, hoewel hij toch ook met hybris rekening houdt. De Griekse veldheer Ajax trekt er 's nachts op uit om zich op de andere Griekse leiders te wreken, nadat ze de wapens van de gesneuvelde Achilles niet aan hem, maar aan Odysseus toegewezen hebben. Om te voorkomen dat er Grieken gedood worden, maakt de godin Athena hem waanzinnig: hij richt een slachtpartij aan onder het vee, dat hij voor Griekse leiders houdt. Daarna ziet hij zelfmoord als de enige oplossing. Odysseus is onder de indruk van zijn lijden, "want in ons leven zijn wij, mensen, niet veel meer / dan loze schijn, een flauwe schaduw van een droom". Na een waarschuwing tegen hybris zegt Athena: "Op één dag kan het levenslot van mensen als / een weegschaal doorslaan, hoog of laag". En verder luidt het: "Het nietsontziende noodlot is, heer Ajax, wel / het ergste kwaad dat mensen overkomen kan."
De verhoogde aandacht voor de mens leidt tot de creatie van krachtige individuen met uitgewerkte karakters. In Elektra is de hoofdfiguur bezeten door de traumatische ervaring van de dood van haar vader Agamemnon en door een niet aflatende haat tegen haar moeder Clytaemnestra, die hem vermoord heeft. In Filoktetes gaan Odysseus en de jonge Neoptolemus op het eiland Lemnos Filoktetes opzoeken: de Grieken hebben hem er wegens een walgelijke wonde achtergelaten, maar nu hebben ze hem, en vooral zijn boog, nodig om Troje in te nemen. Meisjes uit Trachis gaat over Heracles en zijn vrouw Deïaneira: zij kan niet verdragen dat haar man op een meisje verliefd is en probeert zijn liefde door een tovermiddel terug te winnen, maar het bezorgt hem verschrikkelijke pijnen.
De vertaling van H. van Dolen leest vlot en geeft de inhoud duidelijk weer. Door de inleiding en het namenregister moet hij maar uitzonderlijk een beroep doen op een verklarende noot. Hij is er zelfs in geslaagd in de gesproken verzen (en dat is alles, behalve de lyrische stukken) meestal de zesvoetige jamben (met dus twaalf lettergrepen per vers) én het verzenaantal van de brontekst te bewaren. Een schijnbaar onmogelijke opdracht bracht hij tot een bijzonder goed einde! [Jef Ector]
Prof.dr. E.A. Hemelrijk
Dit smaakvol uitgegeven boek bevat de Nederlandse vertaling van vier tragedies van de beroemde Atheense tragediedichter Sofokles (496-406 v. Chr.). In zijn informatieve en prettig leesbare inleiding beschrijft de vertaler Hein van Dolen, o.a. bekend door zijn vertaling van Herodotus, het leven en werk van Sofokles en geeft een korte inleiding op de vier voor vertaling gekozen tragedies: de 'Ajax' (over de waanzin en zelfmoord van Ajax), de 'Meisjes uit Trachis' (over de tragische daad van Deïaneira, de vrouw van Herakles), de 'Elektra' (die haar broer Orestes aanzet tot de moord op hun moeder om de dood van hun vader te wreken) en de 'Filoktetes' (met een schurkenrol voor Odysseus). De vertaler is erin geslaagd een fraaie en prettig leesbare vertaling te maken die goed recht doet aan het poëtische origineel. Met verklarende namenlijst. Gebonden; normale druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.