Het roodborstje : een biografie
Stephen Moss
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Tirion, cop. 2004 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : WETENSCHAPPEN : 598.3 MOSS |
31/12/2004
Vogelgidsen zijn er de laatste jaren te kust en te keur; geen uitgeverij of ze heeft wel een gidsje over 'de vogels in uw tuin', 'vogels herkennen in 3 stappen', 'nestkastjes bouwen' enz. Over het gedrag van deze dieren is heel wat minder geschreven. Althans, er zijn weinig boeken die het gedrag als hoofdonderwerp hebben. Stephen Moss is een bekend Brits vogelkenner, die zijn ervaring en kennis over een aantal vogelsoorten heeft neergelegd in Vogelgedrag.
Het is zeker niet gemakkelijk om het gedrag van vogels te bestuderen. Ten eerste moet je al vrij goed soorten kunnen onderscheiden. Voorts moet je de soort regelmatig kunnen bestuderen en dien je voldoende te weten over de ecologie ervan. Maar eens je een soort hebt uitgekozen -- dat kan bv. de merel uit je voortuin zijn -- is gedragsonderzoek misschien nog wel veel leuker dan de kennis van alle mogelijke soorten die in het land voorkomen. Spijtig genoeg maakt men in dit boek niet van de gelegenheid gebruik om te verwijzen naar de wijze waarop je zélf gedrag moet onderzoeken, registreren en interpreteren.
Moss heeft in dit boek expliciet gekozen voor een populariserende taal: geen wetenschappelijke termen, geen vakjargon, geen Latijn, zelfs geen literatuurverwijzingen. Een en ander leidt tot een vlot leesbare tekst, doorspekt met goede foto's en frisse aquarellen. Hier en daar duikt in een kadertje een zogenaamde 'Top tip' op, een kort tekstje dat een of ander aspect behandelt dat je zelf als observator goed in de gaten moet houden.
De eerste hoofdstukken van dit boek behandelen in algemene zin het gedrag van vogels: voortbeweging, voedsel zoeken, voortplanting, trek en navigatie, verspreiding en 'leven en dood'. In de tweede helft wordt het gedrag van zo'n tweehonderd vogelsoorten of -groepen het gedrag besproken. Deze 'besprekingen' zijn soms beperkt tot een enkele zin. Als deze zin dan nog enkel vertelt dat het "erg moeilijk is om de soort te zien", blijft er wel erg veel te raden over. Over het algemeen wordt niettemin boeiende informatie gegeven.
Als Vlaamse of Nederlandse lezer moet je wel in het achterhoofd houden dat dit (vertaalde) werk soorten en gedragingen behandelt uit Groot-Brittannië. Het boek werd zonder aanpassingen naar het Nederlands vertaald. Dat is vervelend en verwarrend, want er zijn een aantal belangrijke verschillen met 'onze' soorten. Zo zal je hier vruchteloos zoeken naar het auerhoen en komen er bij ons wel meer reigersoorten voor dan de drie die Moss in zijn boek vermeldt. Ook rotsbewonende soorten zal je in onze streken amper kunnen aantreffen.
De eerste hoofdstukken over algemeen gedrag zijn erg leerrijk. Moss kan putten uit een rijke ervaring. Zo wijst hij erop dat het begin van het broedseizoen vervroegd is sinds hij zijn waarnemingen begon. Dit gebeurt onder invloed van klimaatswijzigingen, waarvan de gevolgen de laatste jaren steeds meer duidelijk worden. Vogels broeden (in Groot-Brittannië) tot twee weken vroeger dan dertig jaar geleden. Het hoofdstuk over vogeltrek is verhelderend en gaat in op evolutionaire kenmerken ervan. Zo wijst Moss erop dat het niet zozeer 'onze' vogels zijn die 's winters naar het zuiden trekken, dan wel tropische soorten, die in de loop van de evolutie hebben ontdekt dat het voor hen gemakkelijker is om in het noorden -- bij ons dus -- te komen broeden. Zo ontsnapten ze aan concurrentie in hun eigen streek. Een verrassend hoofdstuk gaat over de wijze waarop het gedrag wordt beïnvloed door het leefgebied waarin de soort zich bevindt. Zo zingen vogels in een rommelig struweel een ingewikkeld zangpatroon, terwijl rietlandvogels vaak een al even monotone zang produceren als de omgeving waarin ze wonen.
Moss zegt expliciet dat hij zich onthoudt van uitspraken over veranderingen in gedrag onder invloed van menselijke activiteiten (vnl. landbouw). Dat is eerlijk, maar hier en daar mocht toch echt wel worden vermeld welke nadelige invloeden een aantal landbouwtechnieken hebben op het gedrag van bv. weidevogels. Dat bv. kievieten hoe langer hoe meer broeden op akkers in plaats van op weiden heeft alles te maken met de toenemende omzetting van deze graslanden.
Hier en daar is duidelijk te merken dat het om een vertaling gaat. Na een tijd word je de droge, opsommende taal echt wat beu. Kennis is leuk, maar een persoonlijke noot of nuance kan een werk zoveel aantrekkelijk maken. Dit boek is dan ook eerder een naslagwerk dan een leesboek, hoewel de vormgeving anders suggereert.
De illustraties zijn prachtig; zowel de foto's als de aquarellen zijn aangenaam en duidelijk en illustreren de tekst. Het trefwoordenregister is een goede zaak, maar je zoekt vruchteloos naar algemene woorden als 'slaaptrek'. In de tekst worden de soorten in vet aangeduid en dat maakt terugvinden gemakkelijker.
Globaal genomen is dit een geslaagd en leerrijk boek. Je leert er hoe vogels zweten, hoe ze hun veren onderhouden en waarom zwaluwen als weervoorspeller kunnen dienen. Een ietwat beperktere lijst van vogels was misschien beter geweest. Zo was er meer ruimte geweest om per soort wat uitgebreider op het gedrag in te gaan. Maar toch is Vogelgedrag een aanrader voor lesgevers of natuurgidsen die hun gehoor wat meer duiding willen geven. [Jens Verwaerde]
M.H.J.G. van de Kerkhof
Deze keurig verzorgde uitgave i.s.m. Vogelbescherming Nederland laat de lezer, leek en deskundige, kennismaken met allerlei aspecten van vogelgedrag. Het geheel is gerangschikt naar onderwerp en specifieke soorten en kan aldus fungeren als naslagwerk. Het is voorzien van een voorwoord door Nico de Haan, een inhoudsopgave en inleiding. Deel 1 houdt zich bezig met algemeen vogelgedrag zoals voortbeweging, voedsel, voortplanting, trek en navigatie, leven en dood. Deel 2 beschrijft gedrag per soort en per groep. Met verklarende woordenlijst, literatuuropgave en register. Het boek heeft een overzichtelijke lay-out met diverse goed leesbare lettertypes, efficiënt kleurgebruik en vooral vele fraaie illustraties in kleur. Hoewel in de tekst regelmatig wordt verwezen naar de Engelse eilanden komen alle vogels ook in Nederland voor.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.