Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt magazijn
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Ambo, cop. 2004 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : TAVA |
Besprekingen
31/12/2004
In het eerste decennium van de 20e eeuw was niet alleen het bewind in Kongo Vrijstaat het voorwerp van Britse kritiek, maar ook de arbeidsverhoudingen die heersten in de Portugese kolonies in Afrika. In het bijzonder werden de cacao- en koffieplantages op de eilanden São Tomé en Príncipe geviseerd, waar volgens de Britse autoriteiten en pers de ingevoerde Angolese arbeiders nog als slaven werden behandeld. Het was zogezegd contractarbeid, maar de ongeletterde arbeiders, zo'n 60.000 tussen 1885 en 1903, werden meestal onder dwang afgevoerd en werden niet ingelicht over hun rechten. Het arbeidsregime was moordend, en dat in het onmenselijke klimaat op deze evenaarseilanden. De Britse protesten tegen die verdoken slavenhandel waren wel niet zo uitgebreid als de campagne tegen Kongo Vrijstaat, en bovendien vermengd met een commercieel belang, dat van de eigen cacaobedrijven in West-Afrika en de Antillen. Ondanks kritische rapporten, perspolemiek en Britse maatregelen (o.a. een boycott door Cadbury), liet een grondige hervorming van de contractarbeid in de Portugese kolonies nog lang op zich wachten.
Die koloniale controverse is het onderwerp van Evenaar, het literaire debuut van Miguel Sousa Tavares, bekend als kritisch journalist en schrijver van reisverhalen. Hij vervoegt het steeds groter wordende peloton van schrijvers die het koloniale verleden van Portugal uitspitten. Maar Evenaar neemt een enigszins aparte plaats in binnen die literatuur, enerzijds omdat het handelt over de interne werking van het koloniale overheidsapparaat, eerder dan de te laken behandeling van de Afrikanen, anderzijds omwille van de passionele liefdesgeschiedenis. Wellicht is het de combinatie van die twee elementen die het grote succes in Portugal èn de op stapel staande verfilming van dit boek verklaart.
De twee plotelementen worden verenigd in de figuur van Luís Bernardo Valença, een handelaar en bon-vivant die op vraag van de koning aanvaardt gouverneur te worden van São Tomé en Príncipe. Zijn opdracht is de inspectie van de Engelse consul zodanig te beïnvloeden dat de polemiek over de Portugese slavenhandel ophoudt. Valença, een efficiënt bestuurder, is echter zo aangedaan door de toestanden op de plantages, de op vrijwel militaire wijze georganiseerde uitbuiting van de Angolezen, dat hij zijn opdracht eerder vertaalt als het veranderen van die arbeidsverhoudingen dan het voorkomen van de Engelse kritiek. Al vlug komt het tot een patstelling met de plantagehouders, die er niet beter op wordt wanneer hij vriendschap sluit met de Engelse consul en zelfs een relatie aangaat met diens vrouw.
Vooraleer de fatale intrige zich begint te ontwikkelen, ben je al halfweg dit boek. Tavares beschrijft heel uitgebreid, en boeiend, de achtergronden van het conflict en de hoofdpersonages, inclusief een lang hoofdstuk over de voorgeschiedenis, in Indië, van de Engelse consul en zijn vrouw. De auteur heeft heel wat archiefwerk verricht om een waarheidsgetrouwe reconstructie van die koloniale periode neer te zetten. Hij put uit toenmalige bronnen voor zijn beschrijvingen en de speeches van de personages. De drie hoofdpersonages daarentegen zijn fictief.
Na de lange aanloop komt het verhaal op een beetje mechanische wijze in een stroomversnelling, met een aantal openlijke confrontaties tussen de gouverneur en de plantagehouders. De auteur hanteert een breedvoerige stijl, met een fantastisch oog voor detail. De Afrikanen bv. zijn als actieve figuren afwezig in dit boek, maar toch weet de auteur via details hun verslagenheid onder de koloniale verhoudingen perfect te vatten. Evenaar is geen vernieuwend boek, en met zijn vermenging van politiek en liefde misschien te modieus, maar toch een beklijvend en rijk portret van het vooroorlogse koloniale leven. [Chris Bulcaen]
Hans Wagemans
Portugal 1903: een jonge gouverneur wordt naar Sao Tomé, bij Afrika op de evenaar, gestuurd om te onderzoeken of er nog slavernij heerst op het eiland. Daar aangekomen raakt hij bevriend met de Engelse consul die ook is uitgezonden om naar slavernij om te zien, en wordt fel verliefd op diens beeldschone vrouw. In deze passages zakt het verhaal vaak af tot bijna in het melodramatische. De plantagehouders, die wel degelijk slaven houden, verzetten zich tot het uiterste en de missie van de jonge gouverneur mislukt ten slotte totaal. Heel dit relaas wordt rustig en breedvoerig beschreven in een prettig leesbare stijl, met veel interessante details over het leven op zo'n klein eiland midden in de Atlantische Oceaan. Een boek uit het Portugees dat in die tijd speelt in zo'n omgeving is zeker iets aparts. De vertaling laat zich heel prettig lezen; op het omslag een oude afbeelding van het leven op Sao Tomé. Het boek was in Portugal een bestseller. Paperback; vrij kleine druk.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.