All that jazz ! : van worksong tot post-bop
Fernand Tanghe
Fernand Tanghe (Auteur)
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Niet beschikbaar |
Houtekiet, 2004 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 311 TANG |
31/12/2004
De aanhangers van het multiculturalisme willen bewijzen dat ze progressief zijn door open te staan voor minderheidsculturen maar tegelijk doen ze alsof die zonder meer gegeven zijn en onderschrijven ze eigenlijk een essentialistische visie op culturen. Ze sluiten de ogen voor het feit dat culturen aan verandering onderhevig zijn, dat ze zichzelf kunnen veranderen, dat ze soms met elkaar versmelten of zelfs in alle stilte en pijnloos verdwijnen". Aldus politiek filosoof en conservatief maatschappijcriticus Fernand Tanghe in zijn hermetische, maar daarom niet minder interessante studie over de relatie gelijkheid, individualisme, multiculturalisme en democratie, vertrekkend van de gelijkheidsideeën die de 19e-eeuwse politieke socioloog Alexis de Tocqueville formuleerde in het standaardwerk De la démocratie en Amérique. Tanghe maakt zich -- net als bv. Luc Huyse -- zorgen over de kwaliteit van onze democratie. Anders dan Huyse legt hij de schuld hiervoor volledig bij de linkerzijde, die vanuit een misbegrepen gelijkheidsideaal en een relativistisch multiculturalistisch discours de democratie ondergraaft. Het komt er nu volgens Tanghe op aan wat gas terug te nemen en ons opnieuw te bezinnen over welke gelijkheid we willen. Aan het slot stelt hij keihard vast: "In geen enkele andere eeuw hebben zoveel beulen zoveel slachtoffers gemaakt in naam van gelijkheid. Dood of levend: als ongelijkheid kan dat tellen".
Links is soms rechts bestaat uit drie delen. In het eerste deel betoogt hij dat het gelijkheidsideaal tussen mensen is doorgeschoten naar een gelijkheidsideaal in de sociale verhoudingen. Gelijkheid wordt een dwanggedachte en mensen krijgen de illusie dat ze integraal gelijk kunnen zijn. Die illusie botst echter met de realiteit waarin sommige mensen meer resultaten boeken omdat ze rijker, knapper of slimmer zijn of omdat ze gewoon meer geluk hebben. De gelijkheidsdwang is dermate groot geworden dat succesvolle mensen als verdacht of corrupt worden beschouwd. Tanghe trekt van leer tegen een aantal concrete uitwassen die daaruit voortvloeien, bv. in het voorrangsbeleid voor vrouwen in de politiek dat ertoe leidt dat een "aantal alleen maar verkozen wordt omdat ze vrouw zijn, niet omwille van hun politiek talent of competentie". Verder bekritiseert hij op zeer kleurrijke wijze de te verregaande egalitariteitstendensen in het onderwijs en in het familieleven. In het tweede deel heeft hij het gemunt op het toenemende individualisme, dat leidt tot egoïsme, zelfgenoegzaamheid, onverschilligheid en consumentisme ten koste van waardevolle, in de traditie gewortelde gezins- en gezagsstructuren. Het derde deel is een boeiend, door Paul Cliteur geïnspireerd pleidooi tegen cultuurrelativisme en voor het universalisme van een aantal basiswaarden. Volgens Tanghe zijn mensen gelijkwaardig, maar kunnen net daarom culturen dat niet zijn: culturen die mensen als ongelijk beschouwen, verknechten, verlagen of monddood maken zijn inferieur aan culturen waarin mensen gelijkwaardig zijn en individuele vrijheid genieten.
Links is soms rechts is geen gemakkelijke lectuur, maar dat ligt in dit geval niet alleen aan het onderwerp, maar ook aan de auteur. Tanghe barst van de ideeën en kan ze op een vrij vlotte, polemische wijze verwoorden, maar zijn boek mist een duidelijke structuur, is te onderhevig aan zijn springerige gedachtekronkels en is soms te wijdlopig. Sommige onderwerpen -- bv. het gebrek aan waardenoverdracht in het onderwijs -- worden om onduidelijke redenen op verschillende plaatsen behandeld. Het betoog mist spankracht omdat de auteur soms wat te veel clichématig zeurt over de teloorgang van de waarden uit het verleden. Zinnetjes als "We zijn steeds minder bereid onze verantwoordelijkheid op te nemen voor onze eigen ouders, we zonderen ze liever af in bejaardentehuizen" klinken misschien wel goed, maar gaan voorbij aan actuele tendensen waarbij rusthuizen worden omgevormd tot geïntegreerde woon- en zorgcentra. Het boek is ten slotte ook te veel een catalogus van problemen zonder concrete uitwegen en oplossingen. [Gunter Bousset]
Drs. Marianne van den Heuvel
Gelijkheid is een belangrijke voorwaarde voor de democratie. Tanghe baseert zich op de Franse filosoof Alexis de Tocqueville die al na de Amerikaanse Revolutie de dubbelzinnigheid van dit begrip beschreef. Hoe is dit te bereiken in onze maatschappij met verschillen tussen de seksen, tussen generaties en culturen? Hoe kunnen we zowel ruimte scheppen voor verschillen en iedereen dezelfde rechten toekennen? Zijn middelen als positieve discriminatie doeltreffend? Soms wordt het tegendeel bereikt. Tanghe pleit ervoor dat politiek links zich opnieuw op zijn herkomst, standpunten en maatschappij oriënteert. De auteur doceert politieke filosofie en problemen van de multiculturele samenleving aan de Universiteit van Antwerpen. Een goed verzorgd wetenschappelijk politiek/filosofisch boek, erg theoretisch en pittig om te lezen. De titel is prikkelend, de gedachtegangen zijn soms even recalcitrant als van de hedendaagse Franse denker Alain Finkelkraut. Veel Franse citaten in het notenapparaat. Het boek is interessant en actueel, omdat het naadloos aansluit bij discussies over het toekennen of verbieden van rechten aan minderheden. Een ijkpunt in de actuele discussie over de ontwikkeling van de democratie in de multiculturele samenleving.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.