Ik wil de koning zijn : naar Macbeth van Shakespeare
Judith Vanistendael
William Shakespeare (Auteur), H.J.F. De Roy van Zuydewijn (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Arbeiderspers, cop. 2003 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : TONEEL : SHAK |
31/12/2004
William Shakespeare mag dan een van de meest bestudeerde literaire auteurs zijn, over zijn privéleven is weinig geweten. Hij werd geboren in Stratford-upon-Avon als zoon van een handelaar en liep school tot zijn veertiende. Op zijn achttiende trouwde hij met de zeven jaar oudere Anne Hathaway, die drie maanden zwanger was. Shakespeare liet zijn gezin achter om het in Londen helemaal te maken als acteur. Wanneer hij ca. 1589 zijn carrière als toneelschrijver begon met Henry VI, was het gros van zijn collega's universitair geschoold. Dat uitgerekend een acteur (een van die "puppets [...] that spake from our mouths") zonder universitaire opleiding de rangen van toneelschrijvers vervoegde, schoot bij de auteur Robert Greene (1558-1592) in het verkeerde keelgat: hij beschouwde William als een "upstart young crow" die de toneelstukken van zijn collega's plunderde voor eigen gebruik. De grote output van gelijkaardige toneelstukken tijdens de Elizabethaanse periode en het gebrek aan accurate datering maakt het moeilijk om vast te stellen wat Shakespeare juist aan zijn tijdgenoten ontleende. Dat zijn toneelstukken beïnvloed werden door die van zijn collega's staat echter buiten kijf. Vooral het werk van Thomas Kyd (1558-1594) en Christopher Marlowe (1564-1593), de pioniers van de Elizabethaanse tragedie, blijft in Shakespeares oeuvre doorzinderen. Met het vacuüm dat na hun vroegtijdige dood ontstond, kreeg hij de ruimte om in communicatie met hun werk zijn eigen originele stem te smeden.
Wanneer Shakespeare op 52-jarige leeftijd stierf (zijn vermogen liet hij aan de oudste van zijn acht kinderen na, terwijl zijn echtgenote het moest stellen met het huwelijksbed), zou hij zelf niet één van zijn toneelstukken gepubliceerd hebben, maar circuleerden er wel een aantal quarto uitgaven. De overlevering van zijn werk zoals we het nu kennen danken we echter grotendeels aan de acteurs John Hemminges en Henry Condell (samen met Shakespeare mede-eigenaars van het toneelgezelschap King's Men), die postuum 36 toneelstukken verzamelden in The first folio (1623) als eerbetoon aan hun overleden collega en om er een flinke stuiver aan te verdienen. De versie van de folio-uitgave wijkt af van die uit de quarto-uitgaven, vooral wat King Lear betreft.
Het auteurschap van William Shakespeare werd regelmatig in vraag gesteld, niet het minst omdat men niet kon geloven dat een plattelandsacteur zonder universiteitsdiploma of speciale titels dergelijke toneelstukken kon schrijven. Zo werd bv. Francis Bacon als rechtmatige auteur naar voren geschoven. Toch zijn er voldoende historische verwijzingen om Shakespeare als auteur te handhaven. In totaal worden vandaag doorgaans 38 toneelstukken aan hem toegeschreven: 36 uit The first folio ('Troilus and Cressida' staat niet in de inhoudstafel maar werd mee opgenomen) + Pericles en Two noble kinsmen, verschenen in een quarto-uitgave. Deze lijn wordt niet aangehouden in The complete Pelican Shakespeare, die in tegenstelling tot de Oxford, Riverside, Arden, Norton, Cambridge, en Penguin-edities slechts 37 toneelstukken opneemt (Two noble kinsmen ontbreekt), naast de Bards niet-dramatische poëzie (Venus and Adonis, Lucrece, The phoenix and the turtle, The passionate pilgrim, A lover's complaint en The sonnets). Deze uitgave geeft wat achtergrond over het toneel ten tijde van Shakespeare, zijn leven en de overlevering van zijn teksten. De gedichten en toneelstukken werden ingeleid en voorzien van verhelderende annotaties, inclusief de varianten op te teksten uit de quarto-uitgaven. Van King Lear werd zowel de folio- als de quarto-versie opgenomen. Het gaat hier om een geüpdate en herziene versie van de teksten die vroeger door Penguin werden uitgegeven.
In het Engels mag er dan een groot aanbod aan het verzameld werk van Shakespeare bestaan, bij ons blijft het wachten op een nieuwe vertaling van alle toneelstukken. De eerste dateert van 1888; toen publiceerde Leendert Burgersdijk na 10 jaar labeur een twaalfdelige proza-uitgave. Recenter bezorgde Willy Courteaux het Verzameld Werk van Shakespeare in vier delen (1968-1971). Naar verluidt had de jong overleden Pé Hawinkels plannen voor een nieuwe complete vertaling en ook Gerrit Komrij zou op dat denkspoor zitten. Het dichtst bij de einstreep zit waarschijnlijk Jan Jonk, die nog een paar duizend regels van de 114.000 Shakespeare-regels moet doorworstelen. Een hartaanval heeft de bij Uitgeverij Papieren Tijger geplande uitgave (voorjaar 2004) echter uitgesteld. Als voorsmaakje kan je op Jan Jonks website (www.janjonk.nl) van elk toneelstuk (Jonk telt er 39 -- hij neemt ook het omstreden, anoniem gepubliceerde stuk Edward III op) het eerste bedrijf lezen. Jonk tracht de betekenis- en gevoelselementen uit de oorspronkelijke tekst te reconstrueren, terwijl de toon en vorm van het origineel gehandhaafd blijven.
H.J. de Roy Zuydewijn, bekroond met de Martinus Nijhoff Prijs 2002 voor zijn vertaling van Homerus' Ilias en Odyssee, heeft al eerder in Een wandelende schaduw een keuze uit het toneelwerk van Shakespeare vertaald. Daarin gaat hij uitgebreid in op de complexiteit van zo'n vertaalproject. Na De sonetten is hij nu rond met de volledige vertaling van twee toneelstukken: Julius Caesar en Hamlet. Dat beide titels in één band verschijnen, wordt gerechtvaardigd door het feit dat ze kort na elkaar geschreven zijn en een aantal overeenkomsten vertonen. Zo pleegt Portia, de vrouw van Brutus, zelfmoord om redenen die vergelijkbaar zijn met die van Ophelia, Hamlets geliefde. De vertalingen worden ondersteund door een uitgebreid notenapparaat. [Kris van Zeghbroeck]
Drs. Madelon de Swart
Van de 2 tragedies in deze band gaat 'Julius Caesar' over de groeiende macht van Caesar die tot jaloezie leidt. Een groep samenzweerders wil hem daarom doden en krijgt de populaire Brutus aan hun kant. Maar als Caesar is gedood, doet Marcus Antonius de publieke opinie omslaan, waarna de samenzweerders worden verslagen en Brutus zelfmoord pleegt. In 'Hamlet' is prins Hamlet van Denemarken geschokt als hij hoort dat zijn oom Claudius zijn vader, de koning, heeft vermoord en snel met diens weduwe is getrouwd. Hij wordt naar Engeland gestuurd waar hij vermoord moet worden, maar hij ontsnapt en keert terug. Hij slaagt erin Claudius te doden, maar komt zelf in een gevecht om. Beide tragedies van de belangrijkste Engelse toneelschrijver en dichter (1564-1616) hebben nog steeds veel zeggingskracht door de universele thema's, goede psychologie en de mooie poëzie en beeldspraak. De vertaling door de winnaar van de Martinus Nijhoff prijs 2002 is erg goed, eigentijds en ook poëtisch, geeft goede informatie en een uitgebreid notenapparaat. Steenrood omslag met witte en goudkleurige belettering. Gebonden; kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.