Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt magazijn
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Agora, cop. 2003 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 903.1 TWIS |
Besprekingen
31/12/2004
De Engelse historica en journaliste Miranda Twiss schreef De slechtste mensen aller tijden, hoe kwamen zij zover? Het boek bleek een succes. Ook de televisiebewerking, die werd uitgezonden op Channel 5, bleek de kijkers te kunnen bekoren. Het boek werd in het Nederlands vertaald door Cees Labeur.
Wat gebeurt er als mensen met kwade bedoelingen onbeperkte macht krijgen? Dan loopt het volledig uit de hand en gebeuren er onvoorstelbare dingen. Mensen van vlees en bloed worden tot gezichten van het kwaad. En dat is wat alle mensen in dit boek gemeen hebben. Allemaal hebben ze een spoor van geweld en ellende achtergelaten.
De zestien portretten zijn vlot geschreven, maar het betreft erg uiteenlopende figuren: naast Caligula, Nero en Attila, Jan zonder Land, Torquemada, Vlad Dracula, Pizarro, Bloody Mary, Elisabeth Bathory en Ivan IV de Verschrikkelijke; naast Stalin, Hitler, Pol Pot en Idi Amin, Raspoetin en Ilse Koch.
Dergelijk boek roept een drietal fundamentele bezwaren op. Vooreerst kan men natuurlijk discussiëren over de keuze. "De (zestien) slechtste mensen aller tijden" is nogal assertief gesteld. Beter ware "zestien slechte mensen uit de loop der tijden". Waarom immers twee Romeinse keizers, Caligula en Nero, wel en verder geen? Waarom Attila de Hun wel en de mongool Dzenghis Kahn niet? De veroveraar van het Incarijk, Pizarro, wel en de veroveraar van het Aztekenrijk, Cortez, niet? Stalin wel en Mao niet? En wat Torquemada en Raspoetin komen doen, die wel religieuze fanatici waren, maar niet vergelijkbaar waren met een figuur zoals Hitler, blijft een vraag. Toegegeven elke keuze betekent opoffering van niet weerhouden elementen. Fundamenteler evenwel is dat dergelijk boek geen synthese heeft, waarin wordt nagegaan onder welke condities het absolute kwaad een kans krijgt. Het voorwoord van de Nederlandse vertaler Cees Labeur voldoet daaraan niet. Misschien is het trouwens ook niet mogelijk bij dit boek. Dat heeft dan te maken met een laatste en misschien wel het meest fundamentele bezwaar dat men tegen dit werk kan inbrengen. In feite zit de onvergelijkbaarheid hem veel dieper zit, omdat figuren uit totaal van elkaar verschillende historische contexten naast elkaar worden gezet. Wie de Spaanse inquisiteur Torquemada en de monnik Raspoetin op één lijn zet -- want dat suggereert dit boek onvermijdelijk -- met Stalin of Hitler, heeft weinig zin voor de historische context waarin die figuren opereerden. Dat Adolf Hitler als "geestelijke vader van de Endlösung" voor na-oorlogse mensen het absolute kwaad verpersoonlijkte, heeft niet in het minst te maken met het feit dat antisemitisme en judeocide plaats vonden in een land, dat in de ogen van de tijdgenoten aan de top van de cultuur stond. De maat nemen van -- vooral een verder -- verleden met de normen en meetinstrumenten van het heden, getuigt van weinig historisch besef. Normen en waarden evolueerden en evolueren. Ook slechtheid is een functie van een historische conjunctuur of lange termijn trend, die -- laat ons verhopen -- van slecht naar goed loopt.
Dergelijke historieverhalen kunnen op televisie hoge kijkcijfers leveren, maar veel inzicht in de mechanismen van het kwaad geven ze niet. Als historisch-psychologische studie is het niet geslaagd. [Walter Smits]
Dr. J.L.G. v. Oudheusden
Dit boek bevat de teksten die horen bij een reeks tv-uitzendingen waarmee de Britse journaliste Miranda Twiss een zestiental portretten van beruchte staatslieden presenteerde. Onder meer passeren de Romeinse keizers Caligula en Nero de revue, graaf Dracula, Jozef Stalin, Adolf Hitler en Idi Amin. Twiss baseerde zich op een deel van de bestaande literatuur. De beschrijvingen zijn, gezien het beknopte bestek van het boek, vluchtig en oppervlakkig. Voor niet-ingewijden lezen zij lekker weg en zijn ze bepaald informatief. Ook bevredigen zij de nieuwsgierigheid naar concrete details. In kort bestek wordt de lezer kundig geïnformeerd over bijvoorbeeld Pizarro’s verovering van het Incarijk in de zestiende eeuw. Wie evenwel zoekt naar verklaringen, bijvoorbeeld van het fenomeen van de immense populariteit van bepaalde dictators, of naar het kader van de tijd, wordt door dit boek teleurgesteld. Bovendien bevatten de teksten nogal wat onnauwkeurigheden, en kan de gemaakte keuze van hoofdpersonen worden betwist, gezien de ruime voorraad booswichten die de wereldgeschiedenis helaas voortbracht. Kleine druk, vaag afgedrukte zwartwitfoto's.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.