Zeik
Herman Brusselmans
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Prometheus, 2008 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : BRUS |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Prometheus, 2003 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 1404 |
Steven Vancleef
te/ep/15 s
Om er aan avondvullend programma van te maken, kreeg Brusselmans de hulp van enkele BV's. Roos Van Acker verzorgde de presentatie, Jan Leyers nam een interview af, Sioen trad op en Ademen om niet te stikken, een portret van Brusselmans, werd vertoond. "Op het moment zelf is het allemaal prettig," aldus Brusselmans, "maar toch is het iets dat ik erbij neem. Promotie is een onderdeel van het schrijverschap, al geef ik toe dat het aangenaam is om te zien dat de zaal vol zit. Maar ik wil dat mijn boeken beroemd worden, niet ik. In Amerika kan je je, zoals Prince en Michael Jackson, nooit laten zien en toch miljoenen platen verkopen. Hier moet je onder de mensen komen."
Hij mag zich dan vaak de beste schrijver van Vlaanderen noemen, dat neemt niet weg dat Brusselmans zijn eigen werk wel eens durft neersabelen. Maar over De droogte is hij meer dan tevreden. "Op dit moment staat het in mijn topvijf," zegt Brusselmans, "vooral omdat het voor mezelf een nogal speciale betekenis heeft. Het is geen autobiografisch boek, maar ik heb er swingend aan geschreven. Het is absurd, onnozel, silly,... Dat klinkt negatief, maar ik bedoel het positief. Mijn doelstelling was de lezer aan het lachen te brengen. Beschouw het als een poging tot humor."
Tijdens Jan Leyers' interview laat Brusselmans vallen dat hij zich ooit nog eens aan een parodie op een thriller wil wagen. Het roer omgooien en met iets totaal anders beginnen, ziet hij minder zitten. "Ik heb zopas nog Het zinneloze zeilen (zijn eerste boek, red.) vastgehad. Wel, daarin herkende ik duidelijk nog de twijfel van een beginner. En als je De droogte vergelijkt met mijn eerste boeken, dan merk je toch dat het geschreven is door iemand die intussen al heel wat achter de rug heeft."
Hannelore Duflou
te/ep/08 s
Vlaanderen is niet op zijn mooist in De Droogte , de jongste roman van Herman Brusselmans. Piepkleine huizen met wansmakelijke interieurs. De televisie staat altijd aan en de bewoners zijn dwaze schreeuwlelijkerds. Fazio is een eeuwige loser. Als zijn vrouw hem het huis uitkegelt, trekt hij in bij zijn ouwe moeder, een dronkenlap en een gewezen kleptomane. ,,Klootjesvolk'', zegt Brusselmans. ,,Ze zijn in dit land in de meerderheid en zelf zijn we het ook. En als we het niet zijn, dan stammen we er op zijn minst van af.'' 'De Droogte' verschijnt een jaar na je vorige roman. Dat is laat voor jouw doen.
Herman Brusselmans: ,,Normaal schrijf ik twee boeken per jaar. De Droogte was al een half jaar eerder klaar, maar we hebben opzettelijk gewacht om hem uit te brengen. Het werkt blijkbaar, want er is opvallend veel belangstelling voor. Ik ben daar commercieel in. Als er een manier is om de aandacht voor een boek te vergroten, zal ik het zeker niet laten. Bij De kus in de Nacht hebben we een motorfiets weggeschonken. Een enorm succes, maar dat kan je geen twee keer proberen. Wie nu op de boekenbeurs De Droogte' koopt, krijgt er een sleutellint bij met mijn naam erop. Een ideetje van mijn vrouw, Tania." Werken Tania en jij wel vaker samen?
Brusselmans: ,,Tania leest mijn manuscripten, en zij zorgt voor die extraatjes om mijn boeken te promoten. Zij is het commerciële genie, ik het genie tout court. Laat me duidelijk zijn: ik mag nog zo verliefd zijn, ik begin nooit een relatie met een schrijfster! Nooit. Trouwens ook niet met een anderstalige. Of met een vrouw zonder rijbewijs.''
Tania: ,,Of met iemand die niet kan koken. Of iemand die niet rookt. Hij heeft zo een heel lijstje.''
Brusselmans: ,,Tania heeft haar lijstje ook voorgeschoteld gekregen. Ik geloof in de coup de foudre, in de vlinders in de buik, maar ook in het rationele. Sommige zaken zijn te belangrijk. Een relatie in een andere taal, dat kan voor mij niet werken. Ik moet kunnen communiceren.'' In 'De Droogte' zeveren je personages tegen de sterren op, maar zelden wordt er ook echt gecommuniceerd.
,,Dat komt in al mijn boeken terug. Babbelen is het tofste wat er is. Maar wat is babbelen? Informatie overbrengen? Dan ben je gauw uitgepraat. Slechts een op de tien mensen interesseert mij verbaal. Ik ben hele dagen bezig met taal. Dat maakt van mij misschien een purist. Iemand die afscheid neemt met 'saluutjes', die heeft afgedaan.''
Geen kindervriend Na de rellen met Ann Demeulemeester had je je voorgenomen om in je boeken niet meer te lachen met BV's. Maar met Donaat de Riemaecker kan je het toch niet laten.
,,Donaat de Riemaecker, die heeft mij altijd geïntrigeerd. Donaat komt zeker in zes, zeven boeken van me voor. Het is voor mij een personage geworden. Hij is de poor people's dadaïst . Hij is ook zo'n ongelooflijke positivo. Met zijn zwierende plastron, en dan die negentiende-eeuwse naam. Ga zo door het leven.'' Kinderen komen bijna nooit in je boeken voor. Tenzij als kwijlende huilebalken. Brusselmans is niet de grote kindervriend?
,,Ik hou echt niet van kinderen. Ik zal nooit mijn neus voor hen ophalen. Maar ik heb er zeker zelf geen zin in. Tania trouwens ook niet, en vrouwen hebben in deze de eindbeslissing. Ik ben soms nieuwsgierig naar die band tussen ouder en kind, maar je weet niet wat het is, tot je hebt. En je kunt het ook niet even uitproberen. Sommige mensen hebben het in zich om goed met kinderen om te gaan, maar ik duidelijk niet. Ik vind de meeste kinderen oninteressante wezens.''
,,Dat haar heeft me geholpen'' In welke mate is Herman Brusselmans nog vrij in zijn doen en laten? Kan jij je haar afknippen als je daar zin in hebt?
,,Ach, dat imago. Zodra je buiten komt, heb je er één. De bril die je kiest, de broek die je draagt. Dat bepaalt altijd hoe je je tegenover vreemden gedraagt. En een publiek: dat is een hele massa vreemden. Daar moet je rekening mee houden. Soms wil ik mijn haar afknippen, maar dan vindt mijn uitgever dat geen goed idee. Tania wil het ook liever niet, zij vindt me mooi zo. Ik heb zelf altijd gezegd: geen ouwe mannen met lang haar, dat is geen zicht. Nu ben ik 45 en het hangt er nog. Dat haar is altijd iets geweest dat mij bescherming bood. Ik ben een schrijver, ik ben niet geboren om op het podium te staan. Maar als je van de literatuur wil leven, moet je wel uit je kot komen. Dat haar heeft me daarbij geholpen. Net als die sigaret, en vroeger die pint of whisky-cola in mijn hand. Het is allemaal een kwestie van stijl. Ik zie me niet plots naakt met een pluim in mijn gat op het podium staan. We zijn allemaal redelijk beperkt, weet je.''
te/ep/06 s
Fazio heet het hoofdpersonage in De droogte. Er is niets Italiaans aan onze held, zijn grootvader heette ook al Fazio en diens grootvader ook. Fazio is een naam die taalspelletjes toelaat. "Het is dus niet Fabio, Fabio is een zetfout", laat Brusselmans zijn held geregeld opmerken.
Fazio heeft het moeilijk. Vader is omgekomen bij een overval op de fietsbandenfabriek waar hij als nachtwaker functioneerde, moeder drinkt. Bovendien heeft zijn vrouw bij een echtscheiding hem alles ontnomen. Dus walst Fazio van café tot café, converseert wat met stamgasten, maakt toevallig een bankoverval mee, beft pruimen en knijpt katjes in het donker. Af en toe wentelt onze held zich in nihilistische denkbeelden.
De Droogte is een vlot lezende roman over een man zonder toekomst die toch vol staat met grappen en grollen, sneren naar feminisme en naar racisten en anti-racisten, vol met de bekende Brusselmansiaanse humor. Tenminste, dat zullen de liefhebbers van Brusselmans zeggen. Al de anderen zullen ook deze roman totaal oninteressant vinden. (PHa)
Marc Holthof
te/ep/17 s
Het is me wat met Herman Brusselmans. In interviews houdt hij niet op over zijn persoonlijke angsten. De dwangmatige schenenschopperij heeft de voorbije jaren plaatsgemaakt voor veel gevoeligheid en de steeds weerkerende herinnering aan de dood van zijn moeder. In zijn romans sublimeert Herman Brusselmans die angsten in agressieve vuilbekkerij en in het tragische lot van zijn hoofdpersonages. Of hij geeft toch die indruk. Nu vind ik dat geen struikelblok. Integendeel, het werpt zelfs een ander licht op de manier waarop en waarom Herman Brusselmans schrijft. Alle trivialiteiten ten spijt - en reken maar dat die in zijn nieuwe roman weer welig tieren - krijgt het werk van Herman Brusselmans een dramatische ondertoon als je ze met de biografische persoon samenvoegt.
'De droogte' is geen titel die je ertoe noopt de schuiftrompet en confetti boven te halen. De eerste zin van de roman trekt dat tragische gehalte door, en voegt er meteen de vuilbekkerij aan toe die de tragiek moet omhullen met een stoere pose om ze verteerbaar maken: 'Omdat mijn vrouw de smerigste teef en de goorste hoer van heel België was, heb ik een redelijk moeilijke scheiding achter de rug.' Naast tragisch, agressief en ontroerend is het op zich ook een bijzonder fijne beginzin. Nee, schrijven kan hij wel. En met deze eerste zin is de toon zowel inhoudelijk als vormelijk gezet voor een dikke driehonderd bladzijden, die samen één regelrechte poging vormen om tot een soort nulschrijven te komen dat veel klassieke verwachtingen van een roman gewoon uitlacht. Ondanks de oppervlakte (of net dankzij zo veel oppervlakte) is er meer aan de hand dan enkel een puberaal je-m'en-foutisme.
De hoofdfiguur Fazio springt als een bolletje kwikzilver door zijn eigen verhaal, maar eigenlijk is hij op zoek naar arcadische rust. 'Ik wil walgelijk oud worden, maar ik wil niks meemaken wat mij verontrust. Ik wou dat ik een intellectueel was met louter boeken om zich heen.' In plaats van die boeken heeft Fazio rondom zich: een ex-kleptomane moeder met zotheid in de kop, een bankrover en zijn nicht, grootvaders met te veel geld, autoverkopers, een ex en haar advocaat annex minnaar, cafévrienden en nog een hele resem andere idioten die het boek een vrolijke kermis van kommer en kwel maken.
Voorspelbaar
Meer dan in de vorige boeken van Brusselmans is 'De droogte' uitgerust met een duidelijke verhaalopbouw (zelfs meteen weer geïroniseerd door de schrijver met heel opzichtige cliffhangers aan het einde van elk hoofdstuk). Dat verzoent mij enigszins met de voortrazende banaliteiten. Zijn scheiding uit de eerste zin van de roman laat Fazio achter zonder geld, zonder huis en zonder liefde. Daarom trekt hij weer bij zijn moeder in. Zijn zoektocht naar nieuw werk als autoverkoper kent pieken en dalen in de drie dagen na de scheiding. Daarom probeert Fazio op alternatieve manieren aan geld te geraken. Daarbij beschikt hij naar eigen zeggen over enkele troeven. Immers, 'Vele vrouwen vallen op mij. Ik ben een niet onknappe jongeling van een meter tweeëntachtig, gebouwd als een olympisch atleet, met een open doch enigszins enigmatisch gezicht, intelligente ogen en oren, en een neus die van geen wijken weet.'
Fazio komt voortdurend mensen tegen die zijn verhaal aan de gang houden. Met zijn brutale eloquentie blijft hij uit handen van de politie. Die achtervolgt hem, telkens min of meer terecht - onder andere voor de diefstal van een Mercedes en medeplichtigheid bij een bankoverval. Een poging om een dementerende grootvader geld af te troggelen loopt spaak wanneer een ziekenhuis afbrandt, maar Fazio slaagt er tenminste in om zijn buren een motorfiets afhandig te maken. Absurde gebeurtenissen volgen elkaar in een sneltreintempo op, maar - het moet gezegd zijn - niet alle vondsten zijn even creatief. Het voordeel is wel de grote voorspelbaarheid van het verhaal. Je kan rustig een paar bladzijden verstrooid lezen en dan weer inpikken.
Herman Brusselmans is zoals meestal niet slecht in ironie, zoals wanneer het hoofdpersonage met enig aplomb stelt: 'Maar ja, waar de actie is, daar zie je nooit een schrijver. Die liggen liever in hun bed en op de hoogte van wat de wereld bezighoudt, blijven ze door de krant te lezen, die vol leugens staat. Het is goed dat ik geen schrijver ben of ik zou me vaak denigrerend uitlaten over m'n collega's.' Of nog beter is hij in onderkoeld vertelde, cynische humor: 'Nog goed dat de scheiding bestaat. Dat vind ik een van de schoonste uitvindingen in de westerse wereld. Uit de oosterse wereld onthouden we vooral de uitvinding van de Toyota.' Die humor is een noodzakelijk tegengewicht voor de radicale zinloosheid van alle gebeurtenissen in het boek, en voor de tragiek die onder de gebeurtenissen uitkruipt ('Het leven is een pantomime en iedereen is de juiste gebaren vergeten'). Ondanks die humor is Fazio echter vooral een tragische protagonist. Op een fysieke uithaal min of meer kijkt hij niet, maar uiteindelijk verdrinkt hij wel in zijn eigen chaos: 'Het was geen toffe ervaring. Al dat geweld en die zinloosheid. Ik kan het missen als kiespijn. Toch stond ik er middenin.' De opmerking wordt zo verdacht zijdelings verteld dat ze cruciaal wordt en de kern van het boek lijkt te bevatten.
Heibel
De grootste verdienste van 'De droogte' is eigenlijk de verdienste van elk beter Brusselmans-boek: de stijl. Het is bovenal degelijk geschreven. Wat dat betreft stond er in 'Zuurvrij', het tijdschrift van het AMVC in Antwerpen, onlangs nog een betekenisvolle anekdote. Zelfs wijlen Daniël Robberechts, ogenschijnlijk de grootste tegenpool van het vlotte proza van Brusselmans, overwoog twintig jaar geleden werk van de jonge Brusselmans op te nemen in zijn experimentele tijdschrift Heibel. In een brief aan Paul Claes schreef hij in 1984 dat teksten van Brusselmans hem nooit 'esthetisch bekoord' hebben maar ze waren wel 'onbetwistbaar goed geschreven'. En ongetwijfeld herkende Robberechts zichzelf toch een beetje in de poging van Brusselmans om, zoals Robberechts het omschreef, 'een adembenemende, bijna hallucinerende manier (om) een totaal lege nul-literatuur' te creëren. Ik zou graag eens het boek lezen waarin Herman Brusselmans zich niet nog eens een keer op een Warholiaanse wijze kopieert, maar die nulgraad van het schrijven voor zichzelf twintig jaar later opnieuw definieert.
Herman Brusselmans is geweldig in snellopende zinnen en daarom leest 'De droogte' als een trein. Weinig verrassend is dat natuurlijk niet. Net als de humor wisten we ondertussen wel dat Brusselmans dergelijke dingen onder de knie had. Eens was dat nieuw en opvallend, maar hoe meer Brusselmans het beheerst, hoe meer zijn avant-garde voorspelbaar blijkt. Het experiment van het contraboek heeft zichzelf geïnstitutionaliseerd. Misschien kan enkel het gevoel een en ander openbreken, want net als Brusselmans is Fazio opvallend een openhartig personage geworden. Met dat gevoel zou in een toekomstig boek eens op een totaal nieuwe manier kunnen gebeuren wat Fazio zelf ook betracht: 'Ik wil nooit meer een normaal woord uitbrengen en als ik het toch uitbreng wil ik dat het tussen abnormale woorden staat en daardoor z'n inhoud en z'n vorm verliest.'
Sinds een boek van hem enkele jaren geleden uit de rekken gehaald werd omdat Brusselmans Ann Demeulemeester fysiek beledigd had, vind je in zijn romans geen rechtstreekse beledigingen van bekende Vlamingen terug met naam en toenaam. Die BV-namen waren meer dan effecterige versiering om snelle aandacht te winnen. Hoe gemakkelijk ze op zich ook waren (voor de rechtbank zich ermee bemoeide tenminste), het waren vooral pogingen van een schrijver om zijn boek uit de klassieke receptiepatronen van de literatuur te halen. Je kon als lezer niet anders dan bij die namen stilstaan en er iets bij voelen. Nu die dimensie verdwenen is, stopt Herman Brusselmans meer expliciet drama en uitzichtloosheid in zijn boeken om een gevoel bij de lezer los te weken. Verdriet mag. En in een betere verhaalstructuur zoals in deze nieuwe roman krijgt de nieuwe mix voldoende evenwicht. 'De droogte' is qua personages en verteltoon meer van hetzelfde, maar het is beheerst gecomponeerd en vooral stilistisch bijzonder gaaf. Eeuwige fans hebben met 'De droogte' een redelijk goede Brusselmans in handen, de anderen zullen er weer niet door bekoord worden. Hoe dan ook, Herman Brusselmans evolueert als schrijver wel degelijk en in 'De droogte' heeft hij voor deze tussenstop onmiskenbaar een degelijke vorm gevonden.
31/12/2003
Fazio, zo genoemd naar zijn grootvader en niet van Italiaanse afkomst, is dertig en heeft net een echtscheiding achter de rug. De rechter wees alles, behalve het hondje, toe aan de ex-echtgenote. Bovendien verloor Fazio net zijn baan als autoverkoper. Hij zit dus compleet aan de grond en vindt geen andere uitweg dan terug te keren naar zijn trappistdrinkende en sigarenrokende moeder. Hoewel binnen het gezin de verhoudingen nooit erg goed zijn geweest, lijdt de moeder volgens zichzelf heel erg onder het verlies van haar vermoorde echtgenoot. De befaamde rechercheur Danny Dio -- geen onbekende voor lezers van Brusselmans' vroegere werk -- heeft de moordenaar snel kunnen klissen en voelt zich daardoor enigszins verbonden met het gezin van Fazio. Dat komt goed uit want de hoofdfiguur zal in de drie dagen die deze roman omspant, meer in contact komen met de politie dan in de lijn der verwachtingen ligt.
De droogte moet je ironisch interpreteren, want in deze roman vloeit de drank weer rijkelijk, Fazio is geen sobere jongen en verzet pilsjes tegen een behoorlijk tempo. Dat impliceert dat cafébezoeken redelijk frequent zijn, maar aners dan in vorig werk van de auteur, fungeren nu diverse kroegen als stamcafé. Toch maakt dat geen wezenlijk verschil, want afgezien van de locatie, lijken de cafébazen en -bazinnen op elkaar en hebben ze zelfs dezelfde stamgasten. Wat hen bezighoudt is ook dezelfde problematiek, het dagelijks cafébezoek neemt af en zorgt voor een inkomstendaling. Daarmee verschillen ze ook niet van de andere personages in deze roman. Gezinnen lijken in hetzelfde schuitje te zitten, zieken blijken aan dezelfde ziekte te lijden, gescheiden mannen worden geplaagd door verschrikkelijke en inhalige ex-echtgenotes. Iedereen verlangt naar hetzelfde en iedereen wil geld. Fazio vergaat het niet anders, maar liefst zou hij dat geld mits zo weinig mogelijk moeite verwerven (ook daar schuilt het probleem: de anderen ook). Zijn pogingen om kapitaal te vergaren brengen hem onvermijdelijk in verwikkelingen, die op zijn minst gezegd soms hilarisch zijn. Ook in deze roman zijn (zwarte) humor, rake one liners, spitsvondigheden troef. Voeg daaraan toe dat Brusselmans zich bij monde van zijn hoofdpersonage regelmatig wijdt aan overpeinzingen over onze samenleving en wat daar misloopt en je weet dat soms kwalitatief hoogstaand gefulmineerd wordt. Dit is een rock'n'roll boek, met een voortdurende zoektocht naar seks, drank en sigaretten. Fazio is een onvermoeibare minnaar voor wie vrouwen vallen in hun zoektocht naar genot. Tegelijk voel je aan dat ook hier een loopje met de werkelijkheid wordt genomen en verworden de capaciteiten van Fazio tot een groteske. De grote macho is in wezen een loser op elk vlak, maar hij houdt de schijn hoog. Brusselmans toont aan dat hij steeds meer vakmanschap verwerft, de enige andere auteur die vermeld wordt is Hugo Claus, die over bepaalde gebeurtenissen wel een boek zou kunnen schrijven. Brusselmans hoeft niet eens gebeurtenissen, hij houdt je sowieso meer dan driehonderd pagina's aan het lijntje en ik moet vaststellen dat ik me niet bekocht voel. [Luk De Geyter]
Redactie
Veelschrijver Brusselmans behoort tot de schrijvers die in feite telkens weer hetzelfde boek schrijven. Ook dit keer varieert hij vakbekwaam op de van hem bekende thema's: eenzaamheid, het zinloze bestaan, verveling, drank en seks. Na zijn scheiding staat hoofdpersoon Fazio met lege handen. Alles is hem afgenomen. In materiële zin (zijn huis en volledige inboedel, auto en cd collectie) en in immateriële zin (het kleine restje hoop op een zinvol bestaan dat hij wellicht nog had). Hij tracht zich met drank en seks staande te houden. Tevergeefs. Brusselmans heeft met zijn fabelachtige stijl en weergaloze rauwe humor (het boek bevat talloze vileine one-liners die het waard zijn te worden onthouden) opnieuw een boek geschreven dat tot het eind weet te boeien. Niets nieuws dus: cynisme en absurdisme van de bovenste plank, dat liefhebbers zullen verslinden, maar waar anderen de lol niet van in zullen zien. Kortom: 'Droogte' is een onversneden Brusselmans. Paperback; vrij kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.