Ver weg van het stadsgewoel
Thomas Hardy
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Ambo, cop. 2003 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : LITERATUUR VOOR 1700 : SAGA |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Ambo, cop. 2003 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 916.4 OTTE |
31/12/2004
Kort na de ontdekking werd het onbewoonde IJsland in de vroege Middeleeuwen (870-930) bevolkt door vrije boeren en vissers van Scandinavische oorsprong en hun slaven. Een groot aantal wilde zich zo onttrekken aan de expansiedrift en belastingsplicht van de Noorse koning Harald Schoonhaar. De gemeenschappelijke taal, het IJslands, ontwikkelde zich uit het Oud-Noors. Opvallend is dat doorheen de eeuwen de schrijftaal en grammatica nauwelijks veranderd zijn, terwijl de taalklank wel evolueerde. Dat maakt dat hedendaagse IJslanders zonder veel moeite de Oud-IJslandse of Oud-Noorse teksten kunnen lezen. Een meevaller, want IJsland kende tijdens de Middeleeuwen een ongekend grote, goed overgeleverde en bijzonder waardevolle literaire output. Van het Scandinavische vasteland (Noorwegen, Zweden, Denemarken) is daarentegen slechts weinig materiaal bekend.
De eerste literaire periode in IJsland (ca. 870 tot ca. 1100) situeerde zich volledig in de orale traditie. Pas na de introductie van het christendom (ca. 1000) deed de schrijftaal zijn intrede. In een tweede periode (ca. 1100 tot ca. 1350) werd de orale traditie te boek gesteld en aangevuld met nieuw werk. Later kwam IJsland weer onder Noors bewind, wat de literaire activiteit langzaam deed doodbloeden. Het overgeleverde corpus wordt o.m. opgedeeld in eddische geschriften, skaldische gedichten, saga's en historische werken. Waar de eerste twee types zich van allitererende verzen bedienden, werden de laatste twee hoofdzakelijk in proza geschreven.
Een 'saga' is niet te verwarren met het verwante woord 'sage'."Een saga is [nl. specifiek] een IJslands prozaverhaal uit de Middeleeuwen, met een snel handelingsverloop, betrekkelijk veel dialogen en met grote aandacht voor genealogieën: de herkomst van de optredende personen, hun geslacht en verdere verwantschap, ontbreekt nooit". Aldus M.C. van den Toorn in zijn inleiding van De saga van Grettir, de recentste vertaling van Marcel Otten uit de Oud-IJslandse literatuur. Eerder vertaalde Otten de Edda, De saga van Völsungen en De saga van Njal, waarmee hij een aantal van de belangrijkste Oud-IJslandse teksten voor een breed publiek toegankelijk maakte.
De lengte van een saga varieert van enkele tot honderden bladzijden. Er worden drie soorten onderscheiden: de koningssaga's (historische bronnen die deel uitmaken van de geschreven geschiedenis van IJsland (bv. Heimskringla van Snorri Sturluson)), de saga's over de oude tijd (niet-historisch, vol bovennatuurlijke gebeurtenissen en sprookjesmotieven (bv. De saga van Völsungen)) en de familiesaga's over de IJslanders zelf (over belangrijke boerenfamilies uit de 11e en 12e eeuw, vaak met nadruk op vetes en bloedwraak (bv. De saga van Njal en De saga van Grettir)).
In de Saga van Grettir (ca. 1325) volgen we de onbehouwen en door het noodlot geviseerde Grettir die voor galg en rad opgroeit en na een eerste doodslag voor drie jaar verbannen wordt. Ettelijke omzwervingen en doodslagen later wordt Grettir permanent verbannen, wat hem de status van opgejaagd wild bezorgt. Door zijn moed en kracht in het bevechten van reuzen en levende doden, weet Grettir bij de lezer de nodige sympathie op te wekken. Een van de levende doden vervloekt hem tot eeuwige eenzaamheid en een donker bestaan. Uiteindelijk krijgt de tragedie zijn beslag en wordt Grettir door zijn achtervolgers omgebracht op een afgelegen klifeiland waar hij zich verschanst had. Opvallend is de mengeling van heidense en christelijke thematiek in deze saga. Beide werelden zijn onverzoenbaar en lijken het conflict tussen individuele vrijheid en de beperkingen van de door regels gebonden samenleving te verbeelden. Het verhaal bevat een aantal opvallende overeenkomsten met Beowulf, wat doet vermoeden (de datering van de overgeleverde teksten is niet altijd eenduidig) dat beide boeken op een ouder verhaal teruggaan.
Nader onderzoek brengt aan het licht dat er van deze saga niet één maar twee vertalingen bestaan. Voorjaar 2003 verscheen als eerste De saga van Grettir de sterke in een vertaling van Tonny Buijs in samenwerking met Daisy L. Neijmann die ook een uitgebreid nawoord schreef. Amper een half jaar later rolde de vertaling van Marcel Otten van de persen. Globaal mag gesteld worden dat de versie van Buijs verhalender is dan de vertaling van Otten, die dichter bij het origineel aanleunt. Otten lijkt trouwens veel verder te gaan in het aandragen van vertalingen voor plaats- en persoonsnamen. De haast dubbel zo lange begeleidende tekst van M.C. van den Toorn en een veel uitgebreider, buiten de tekst opgenomen notenapparaat en index doen de weegschaal in het voordeel van Marcel Otten doorslaan. [Kris van Zeghbroeck]
G. Brandorff
Begin van 2003 verscheen 'De saga van Grettir de Sterke' in de vertaling van Tonny Buijs en Daisy Nijmann* mede op basis van een Engelse vertaling; nu is er binnen het jaar van dezelfde saga (een van de grote vijf IJslandse geslachtssaga's) een vertaling rechtstreeks uit het IJslands van Marcel Otten. Ook hier weer een zeer lezersvriendelijke vertaling die in een aantal opzichten zowel in de vertaling als in het notenapparaat afwijkt van de eerdere vertaling. Voorbeeld: In hoofdstuk 6 vertaald Otten: "…die de moeder was van Thorud de priester van Richel…", terwijl Buijs en Nijman vertalen:"Thorvor was de moeder van Thorstein de Godi van Hjalli…", om in een voetnootnoot vervolgens uitgebreid het woord 'godi' te verklaren. De beide vertaalvisies van het rond 1325 levensverhaal van Grettir (een moeilijke, weinig aangepaste en uiteindelijk vogelvrij verklaarde IJslander) zijn aan elkaar gewaagd en geven op deze wijze een uniek en spanningsgeladen inzicht in de kunst van het zeer recente vertalen van één en dezelfde middeleeuwse tekst. De vertaling van Otten is zorgvuldig uitgegeven, bevat overzichtskaarten, een zeer informatief voorwoord van M.C. van den Toorn, aantekeningen door de vertaler, de onontkoombare genealogieën, bibliografie en index. Gebonden; vrij kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.