Duitsland : een natie en haar geschiedenis : voor, tijdens en na het nationalisme 1500-2000
Helmut Walser Smith
Helmut Walser Smith (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Ambo, cop. 2003 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : DUITSLAND 942.9 |
31/12/2003
In dit boek lopen twee verhaallijnen van eenzelfde onderwerp: een algemene studie rond rituele moorden met beschuldigingen over profanaties van hosties door joden, en het concrete verhaal van de joodse slager die ervan verdacht wordt een rituele moord te hebben gepleegd op zondagavond 11 maart 1900, in Konitz, een stadje in het uiterste oosten van het Duitse keizerrijk, nu in Polen gelegen. Dit concrete feit vormt de hoofdbrok van deze sociale en culturele geschiedschrijving.
De auteur pluist dat waargebeurde verhaal uit en geeft het weer als een detectiveverhaal, waarin het tot het einde spannend blijft wat de ware toedracht is van de moord. De plot bestaat uit de ontdekking aan de oever van een meer van het lichaam van een 18-jarige jongen, Ernst Winter. Algauw gaan er geruchten dat de jongen het slachtoffer is geworden van het aloude bloedsprookje: dat joden, elk jaar met Pesach (Pasen), christenkinderen ritueel slachten en hun bloed gebruiken om matzes (ongedesemd brood) te bakken. Als de christelijke slager uit Konitz de joodse slager ervan beschuldigt de jongen vermoord te hebben, wakkert dat een golf van antisemitische gevoelens aan. De joodse bevolking van de stad wordt belasterd, beschimpt en bedreigd. In het kielzog van de slager ontvlucht in de komende twee jaar bijna de helft van de joden, getraumatiseerd door de beledigingen, de stad.
Uiteraard is de beschuldiging van moord door een jood het product van verzinsels, zeker nadat blijkt dat de eerste autopsiegegevens weinig betrouwbaar waren. Wanneer uiteindelijk kleren van het slachtoffer ontdekt worden, met duidelijke bewijzen van sperma en bloed, neigen de vermoedens stilaan naar prostitutie, pederastie, of andere vormen van seksueel misbruik. De politie blunderde meermaals bij het aanvankelijk onderzoek. Had Ernst Winter een 15-jarige dochter uit een keurig gezin verleid, en was de vader erachter gekomen, om Ernst later te verstikken? Waarom dan daaraan het raadsel vastknopen van een rituele moord?
Helmut Walser Smith herinnert er aan dat veertig jaar later de Kristallnacht plaats greep, even later de nefaste resultaten van de rassenwetten van Nürenberg, de Tweede Wereldoorlog, en de Wannsee-conferentie. Als een rode draad door en langs zijn boeiende verhaal onderzoekt de auteur, die hoogleraar geschiedenis is aan de Vanderbilt Universiteit in Nashville, Tennessee, alle verhalen rond rituele moorden in Europa. Alle? Er is een jammerlijke restrictie: hij vermeldt geen enkel soortgelijk verhaal in België en Nederland (plaatst ze zelfs niet op zijn kaart). In de Brusselse Sint-Michiel en Goedele kathedraal zijn tal van glasramen gewijd aan een anti-joods verhaal rond het 'sacrament van Mirakel'. De achtergrond hiervoor zou volledig in het boek van Smith passen, waarin hij de geschiedenis van de beschuldiging van rituele moorden en 'bloederige' omgang met de eucharistie uiteenzet. Nog een andere restrictieve opmerking geldt zijn lovenswaardige uitlegging van de katholieke theologische interpretatie van de transsubstantiatie: hij doet alsof deze middeleeuwse theologische visie, die sterke aanleiding gaf tot het verhaal van bloed en matzes, nog steeds onverkort geldt. Er zijn inmiddels al heel wat concilies geweest die minder strikte interpretaties van de transsubstantiatie gaven. Smith brengt op een opvallende manier een relaas over de dramatische vooroordelen waarmee mensen elkaar aanzetten tot kwaad. Tot vandaag doemt het verhaal van rituele moorden regelmatig op, de laatste tijd vooral in de Arabische wereld. [Frans L. Van den Brande]
A.H.B. de Munnick
Op 11 maart 1900 werd een 18-jarige man genaamd Ernst Winter in het Duitse plaatsje Konitz (nu Polen) vermoord. In de daarop volgende dagen werden delen van zijn lichaam, verspreid over het plaatsje, teruggevonden. Onmiddellijk deed het gerucht de ronde dat joodse inwoners van Konitz de man hadden vermoord. De situatie liep volkomen uit de hand en de Duitse autoriteiten moesten het leger erbij halen om de joodse bewoners van Konitz te beschermen tegen hun niet-joodse dorpsgenoten. De auteur voert de rellen van Konitz, de ergste uitbarsting van antisemitisme in het Duitsland van Wilhelm II, op als historisch proces. Minutieus reconstrueert hij, aan de hand van archieven, de moordzaak, analyseert hij geweld en toont hij aan hoe joodse buren konden veranderen in vijanden. Zo wordt antisemitisme geen abstract begrip meer maar een schokkend verhaal van 'gewone' Duitse burgers, 40 jaar vóór Auschwitz. Met register en zwartwitfoto's.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.