Bont : uit de zoo van Charlotte Mutsaers
Charlotte Mutsaers
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Prometheus, 2003 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : KREG |
31/12/2003
Het is delicaat om bij Kregting van een roman te spreken, hijzelf benoemt zijn laatste werk als 'gemengde berichten'. We maken het ons echter gemakkelijk en noemen De leliering zijn tweede roman (na Da capo), ook al is dit boek -- net als het eerste -- een anti-roman. Daarmee plaatst Kregting zich in de meest respectabele geschiedenis van het Westen, die van het modernisme.
Een roman is een cartesiaanse bezigheid: de auteur ordent de werkelijkheid door ze te beschrijven als een oorzaak-gevolg-bedoening. Ook al mag het gedrag van de personages irrationeel zijn, toch zal de schrijver, juist door de structuur van de roman, er een rationele 'verklaring' aan geven. Het is slechts weinig schrijvers gegeven de chaos van het leven te vatten binnen de grenzen van de taal, binnen de mogelijkheden van het genre literatuur. De geschiedenis heeft daarbij de roman nog belast met een naïef-humanistische taak: de roman is een vorm van communicatie die de lezer beter maakt.
In De leliering laat Kregting een aantal vrouwen aan het woord -- gelukkig is de schrijver geen post-feministische man die zijn goede inborst wil tonen en is er geen sociale bedoeling. De monologen handelen over hun leven, hun bekommernissen en vragen. Elke monoloog wordt becommentarieerd door een man -- de commentaren zijn typografisch netjes onderscheiden van de rest.
En toch, toch drijft deze roman niet op de inhoud maar op de taal die echter van haar essentieelste taak ontlast wordt. De taal is hier immers niet meer communicatief maar autonoom, staat op zichzelf. Daarmee is Kregting ook binnen de Paul van Ostaijen-traditie te situeren. Dit betekent niet dat de schrijver zichzelf wegmoffelt: door de barokke, overdadige taal staat hij op het standpunt van de verteller. Ook in de monologen: dit boek is geen verkenning van de menselijke psyche, gaat niet op zoek naar een kern, een wezen maar beschrijft mechanismen, functies. In dit uitgangspunt is dit werk verwant met Circulaire systemen van Paul Bogaert.
Doordat het verhaal irrelevant is -- en zelfs overbodig -- worden de woorden van hun betekenis ontdaan: bij Kregting staat de taal naakter dan naakt. De zinnen worden opgebouwd via klanken, via associaties. De lezer herkent de woorden, vermoedt betekenissen maar dit kunnen slechts flarden van herkenning zijn: er ontbreekt een structurerend geheel. Deze houding betekent iets totaal nieuws in de literatuur -- ook al deelt Kregting dit met andere hedendaagse schrijvers. De secularisering van maatschappij en denken behelst immers niet enkel een loslaten van geloofsovertuigingen en rituelen maar ook een anders omgaan met de dingen en het denken. Net zoals er geen verborgen betekenis of essentie achter of in de dingen en gebeurtenissen zit (een ding is een ding een ding), zo zijn ook de woorden de woorden zelf geworden. Deze groep schrijvers tracht de metafysica van zich af te schrijven want de vraag is niet of er na Auschwitz nog poëzie geschreven kan worden maar wel of poëzie -- en bij uitbreiding literatuur en kunst -- het kunnen stellen met wat is. Met andere woorden: kan kunst leven met deze wereld, deze mens zonder dat er een referentie naar iets 'hogers', iets religieus', iets humaans moet zijn. Het is ook daarom dat de lichamelijkheid in de hedendaagse literatuur zo belangrijk blijkt te zijn: dit is het namelijk waarmee we het moeten doen.
Als een situationist speelt Kregting op de dingen in, hij laat zaken gebeuren, gedachten gaan, woorden klinken. Daarop kan geen logica toegepast worden. De lezer moet de tekst op zich laten afkomen net zoals hij zich in muziek kan laten onderdompelen. De beste kritiek bij het werk zou -- paradoxaal genoeg -- geleverd moeten worden door een (jazz-)muzikant, niet door iemand die met woorden werkt.
Het proza van Marc Kregting is niet gemakkelijk en toch vederlicht. Het is moeilijk omdat het van de lezer een andere houding vraagt: elke zin is een wereld op zichzelf, een wereld die op haar kop gezet wordt en meer dan dadaïstisch is -- Willem Brakman is nooit veraf. De monologen, de commentaren en het boek als geheel zijn ook niet afgerond: ze zijn onaf, blijven in het stadium van het schetsen steken en ook daarmee is Kregting een modernist: het geheel is niet te vatten én hoeft niet gevat te worden omdat dit én het begrip zelf slechts metafysische aspiraties zijn, hersenschimmen. Maar toch sprankelt dit werk: door de klank- en taalrijkdom, door de volstrekte vrijheid, de hilarische eigenzinnigheid, de onbeschaamde durf. [Johan Velter]
Jos Damen
Aan het eind van het nieuwe boek van Marc Kregting, de roman 'De leliering', staat een citaat van James Joyce ('And lillypets on the lea'). Dat is geen toeval. 'De leliering' is geen conventionele roman, maar heeft, zoals de ondertitel meldt, de vorm van 'Gemengde berichten'. De auteur speelt taalspelletjes, verwijst op elke bladzijde naar andere schrijvers en goochelt met taal en logica. Marc Kregting (geb. 1965) schreef eerder bijzonder proza en poëzie ('De gezel', 'Da capo'), maar lijkt met 'De leliering' de grens van algemene toegankelijkheid bereikt te hebben. Op zich is de constructie helder: drie maal zes hoofdstukken, die - in opmaak van elkaar verschillend - afwisselend vrouwen en mannen aan het woord laten die elkaar in diverse situaties tegen komen. Het boek stapt even makkelijk van hoog (Hölderlin, Max Ernst) naar laag (tv-reclame, Elvis Presley, afvalverwerking), en van een pleidooi voor ouderschap na het 60e levensjaar via de betekenis van het woord video naar een kind dat in de wasmachine gestopt wordt. Een springerig, weerbarstig, gewelddadig, humoristisch en fascinerend boek. Paperback; kleine druk, krappe marges.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.