Hoe schrijf je een gedrukt lied? : de invloed van het gedrukte lied op de vormgeving van zeventiende-eeuwse wereldlijke liedhandschriften
Pieter Moelans
Pieter Moelans (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Acco, 2003 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 783.5 MOEL |
31/12/2004
P. Moelans gaat na welke houdingen men in de wereldlijke volksliederen van de Zuidelijke Nederlanden in de 17e en 18e eeuw tegenover de dood aanneemt. Omdat eigentijdse gedachten en gevoelens vooral in varianten tot uiting komen en de gedrukte volksliederen minder aan variatie onderhevig zijn, onderzoekt hij 44 handschriftelijke liedverzamelingen uit het archief van de Gentse universiteitsbibliotheek. Hij heeft zijn onderzoek thematisch ingedeeld. Eerst gaat hij na hoe de zangers tegenover de dood (van zichzelf of van anderen) staan, hoe ze de thema's dood en liefde met elkaar verbinden, en wat ze in dit verband over zelfdoding denken. Verder blijken sommige zangers op de dood te wijzen om de toehoorders tot een beter leven (op gebied van drank en liefde) aan te zetten. Ten slotte gaat het over de houding tegenover de dood in politiek gekleurde gedichten en strijdliederen, en tegenover de dood van dieren. Occasioneel krijgen allerlei (boeiende en leuke) randverschijnselen aandacht, zoals de fascinatie voor lichamelijke verrotting, ruzies met dodelijke afloop, de band tussen liefde en jacht. Regelmatig worden de conclusies geconfronteerd met stellingen van publicaties over volksverhalen in andere streken.
In een breedvoerige inleiding heeft de auteur het o.m. over de kenmerken van het volkslied, over het verschil tussen volkscultuur en elitecultuur en over de verhoogde interesse van de historiografie voor de emoties. Hij stelt dat het volkslied de menselijke ervaringswereld weerspiegelt van de tijd waarin het ontstaan is, maar dat het later door varianten mee evolueert met het wereldbeeld van de mensen die het overleveren. In het besluit illustreert hij dan die hypothese. Zo verdringen in de tweede helft van de 18e eeuw verdriet en pijn de berusting bij de dood van verwanten, en wordt in strijdliederen het volk belangrijker dan de politieke leiders.
Met de presentatie en duiding van een grote hoeveelheid (meestal korte) fragmenten (van meestal onbekende liederen) slaagt de auteur erin zijn stelling te bewijzen. Dat hij geen woordverklaring geeft bij de fragmenten kan soms wel voor moeilijkheden zorgen; dat is vooral het geval voor de Franse teksten, maar ook in de Nederlandse is het wellicht niet voor iedereen onmiddellijk duidelijk dat de "Beejr" en de "lieve sogh" een varkensechtpaar vertegenwoordigen. Hij heeft aandacht voor de bestaande liedtradities, maar gaat daarbij zelden tot in de Oudheid terug: bij de ballade van Pyramus en Thisbe verwijst hij naar Ovidius' Metamorfosen, maar bij de nefaste werking van Cupido en bij het gedicht over de dood van een musje laat hij de Latijnse poëzie onvermeld. Zijn interpretaties van de klassieke filosofie lijken ook wat arbitrair. Zo zegt hij van een dichter dat hij het steeds heeft over de klassieke goden, maar met "Les dieux nous ont formé a leur divins images" zijn christelijke achtergrond verraadt, en daarna zijn oproep tot matiging niet baseert op de helse straffen, maar wel op de "stoïcijns-filosofische" stelling "ick achte het betrachten / van de ruste des gemoedt / meer als pracht en overvloedt": het eerste citaat klinkt christelijk, maar past ook bij Seneca's stoïcisme, het tweede kan evengoed bij het epicurisme als bij het stoïcisme aansluiten.
Deze publicatie is het eerste deel van de nieuwe reeks 'Emoties, geschiedenis' (bij Acco). Ze gaat terug op een licentiaatsverhandeling (KU Leuven, 2002), maar dat is in de publicatie niet vermeld. [Jef Ector]
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.