Ruimte om te sterven : een weg voor zieken, naasten en zorgverleners
Carlo Leget
Carlo Leget (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Lannoo, 2024 |
VERDIEPING 4 : NIEUW BLAUWE TOREN : 418.7 LEGE |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Lannoo, 2003 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 418.7 LEGE |
31/12/2003
Nederland nam de voorbije jaren het voortouw wat betreft procedures en wetgeving rond euthanasie. Er werd heel wat af gediscussieerd over sterven en dood. Ook de media lieten zich niet onbetuigd. Dat publieke debat over het levenseinde moet worden toegejuicht, maar is niet in alle opzichten bevredigend, vindt theoloog Carlo Leget. Zowel massamedia als politiek gaan voorbij aan wat hij "de complexe werkelijkheid van het sterfbed" noemt; ze verhelderen maar gedeeltelijk de vragen rond het sterven. De technische rationele manier waarop in onze westerse cultuur hoofdzakelijk met de realiteit wordt omgegaan is niet de geëigende wijze om grote levensvragen te benaderen.
De auteur, als docent medische ethiek verbonden aan het Academisch Medisch Centrum Sint Radboud te Nijmegen, duidt vijf spanningsvelden aan die een 21e-eeuwse vertaling zijn van de laatmiddeleeuwse ars moriendi-traditie. Deze devote literatuur maakte vooral furore met blokboeken opgeluisterd met sprekende houtsneden: een stervende omringd door engelen en duivels die allebei proberen hem of haar aan hun kant te krijgen. Het waren sterfboeken die mensen leerden hoe zich voor te bereiden op de dood -- wie godvruchtig leeft, sterft zacht -- met als titel "de kunst van het sterven". Centraal stonden de spanningen tussen geloof en ongeloof, hoop en wanhoop, liefde en gierigheid, geduld en ongeduld, nederigheid en hoogmoed.
Leget meent die ook vandaag nog te onderkennen, zij het vaak in andere termen. Denk aan de autonomie of zelfbeschikking waar wij zo aan gehecht zijn, zinvragen over ons al of niet voortbestaan na de dood, ingrijpen in of staken van behandelingen... Belangrijk verschil is wel de plaats die de auteur geeft aan de twee polen van zo'n spanningsveld. In de middeleeuwse ars moriendi sluiten die elkaar uit (een mens moet zich verzetten tegen de kant waar de duivel hem naartoe probeert te trekken en zich richten naar die waar de engel voor staat), de hedendaagse 'vertaling' benadrukt het belang van beide uiteinden (de mens moet een gelukkig evenwicht zien te vinden).
Tijdens de voorbereiding van zijn boek (en om zijn "kunst van het sterven" te ontwikkelen) werkte Carlo Leget mee in twee Rotterdamse verpleeghuizen bij de verzorging van terminale patiënten. Hij ontdekte dat zowel degene die stierf, als familieleden en verzorgenden, in gesprekken op zoek leken te zijn naar "innerlijke ruimte". Dat is een beeldspraak die de auteur gebruikt voor een gemoedsgesteldheid: een innerlijke toestand waardoor je in alle rust en vrijheid waarneemt wat er aan emoties, gevoelens, gedachten leven in je binnenste. Dit begrip is het vertrekpunt voor zijn nieuwe stervenskunst.
In elk van de vijf hoofdstukken staat een van de spanningen centraal (ik-de ander, doen-laten, vasthouden-loslaten, vergeven-vergeten, geloven-weten). Telkens wordt geschetst hoe men in onze samenleving probeert tot een oplossing te komen, en daar worden vervolgens kritische bedenkingen bij gemaakt. De problemen en spanningen vragen namelijk, eerder dan een oplossing, om het gaan van een weg. Ieder moet die zoeken in de praktijk. Elk hoofdstuk eindigt met het uitwerken van de aansluiting bij een spirituele traditie, hier de christelijke, waartoe de auteur zelf behoort. Legets betoog is geschreven voor ieder die met het levenseinde in aanraking komt, of hij zich nu rekent tot een religieuze traditie of niet. Daarom koos de auteur voor een niet-religieus vertrekpunt, de "innerlijke ruimte". Maar een spirituele of religieuze dimensie speelt een grote rol in de omgang met het levenseinde. Daarom is hij dan ook van oordeel dat zijn ars moriendi aansluiting kan vinden bij verschillende religieuze visies op sterven en dood.
Dit boek over een leerproces (in de oefening in de kunst van het sterven) is geschreven zowel voor mensen die zich zelf aan het einde van hun levensweg bevinden, als voor mensen die te maken hebben met het levenseinde van een ander, al dan niet beroepsmatig. Leget illustreert met veel voorbeelden, situaties uit de praktijk, die een gezicht geven aan het stervensproces.
"[...] een goede omgang met het levenseinde [heeft] alles te maken met het geven en ervaren van ruimte. Het begint bij [...] 'innerlijke ruimte' [...]: een stil worden waardoor een mens in staat is om alle bewegingen in het innerlijk waar te nemen. Het belang van dit stil worden is niet beperkt tot het sterfbed. Het is evenzeer relevant in het leven van alledag. De kunst van het sterven is dan ook niets anders dan een vorm van levenskunst. En levenskunst vraagt om dagelijks inoefenen." En oefening baart kunst! [Els Van Bellingen]
T. van Oirschot-Sparla
Een boek om te lezen en te herlezen, want de auteur, bijzonder ontwikkeld op het terrein van theologie en medische ethiek (hetgeen hij sinds zijn promotie ook doceert aan de universiteit te Nijmegen), schrijft vanuit een duidelijke bewogenheid over 'de kunst van het sterven', waarin hij de stervende mens een even belangrijke plaats geeft als de artsen en andere palliatieve verzorgers. Vanuit verschillende standpunten bekijkt en bespreekt hij de zin van het sterven (hetgeen meteen ook de zin van het leven inhoudt). Hij weet duidelijk te maken dat het leven van een terminale patiënt absoluut tot de laatste seconde waardevol is (kan zijn) omdat zelfs dan nog invloed op andere mensen kan worden uitgeoefend. Misschien is dat wel het meest bijzondere van dit boek; het spreekt in ieder geval aan. De auteur filosofeert over loslaten en vasthouden en hij vertelt over de genegenheid, waarmee bijvoorbeeld zorgverleners in hospice-huizen met de stervende mensen omgaan. Een waardevol boek, waarbij één kanttekening: de auteur dacht te schrijven voor een breed publiek, maar dat is half waar: hij gaat regelmatig te wetenschappelijk praten en dat vraagt om begeleiding van het boek, bijvoorbeeld tijdens opleidingen.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.