Van kinetoscoop tot café-ciné : de eerste jaren van de film in België 1894-1908
Guido Convents
Guido Convents (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
EPO, 2003 |
Continenten: Afrika CAFR |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
EPO, 2003 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 798.4 CONV |
31/12/2003
Guido Convents is een van de organisatoren van het jaarlijkse Afrika Filmfestival in Leuven. Ook als filmhistoricus en antropoloog was hij de geknipte figuur om een eerste overzichtswerk over film in Afrika te schrijven in het Nederlands. Hij koos ervoor om het thema '(de-)kolonisatie' op de voorgrond te plaatsen omdat de film in Afrika opkwam als onderdeel van het koloniale project, en omdat de huidige Afrikaanse en diaspora regisseurs nog steeds afrekenen met de gevolgen van de kolonisatie, zowel qua beeldvorming als de concrete productie van films.
Film was een belangrijk onderdeel van de koloniale cultuur. Volgens Convents werden er in België alleen al meer dan 2000 geproduceerd -- in een Parijs' filmtijdschrift uit 1913 werd trouwens geopperd dat België de uitvinder van de 'koloniale film' was. Films over Afrika werden getoond aan het westerse publiek om de koloniale onderneming te rechtvaardigen. Afrikanen werden films getoond met opvoedkundige waarde. In het eerste deel van zijn boek analyseert Convents een groot aantal koloniale films, documentaires en TV-reportages, waarvan enkele bekende, maar vele onbekend of vergeten. Hij belicht verschillende aspecten van het genre, zoals het onderscheid aanbrengen tussen verschillende bevolkingsgroepen (zie bekende 'Tutsi'-films als 'Bizimana' en 'Le Fils d'Imana'), het uiterst negatieve beeld van de Arabische bevolking in Franse en Amerikaanse films, of de propagandistische inhoud van de vele films die gemaakt werden tijdens de apartheid. Interessant is dat Convents die koloniale films contrasteert met latere, antikoloniale films van Afrikaanse filmmakers, alsook hoe hij het voortduren van bepaalde stereotypen en racistische beelden over Afrika in recente films ontmaskert. In producties als 'Out of Africa' (1986) of 'Black hawk down' (2001) is dat vlug duidelijk. Met 'The four feathers' (2002) wou Shekhar Kapur net de koloniale cultuur bekritiseren, maar de film behandelt het Soedanese verzet tegen het Britse kolonialisme toch nog onevenwichtig, door bv. van 'opstandelingen' te spreken of door de figuur Abou, die zich uiteindelijk opoffert voor het Britse hoofdpersonage (een typische verhaallijn in vele films over het koloniale tijdperk). Holly-wood-films zijn sowieso het voorwerp van veel kritiek in dit boek. Convents laat ook niet na te benadrukken hoe de beeldvorming over Afrika ook de productie en distributie van films beïnvloedt: de recente documentaires 'Au-delà du chaos' (1996, Lino Pungi) en 'Noodkreet uit Kivu' (2001, Raf Custers) ondervonden financiële en distributieproblemen omdat ze onwelkome thema's behandelden, resp. de zelfred-zaamheid van de Kongolose bevolking en de Mayi Mayi.
Het tweede deel van Afrika verbeeld heeft dezelfde structuur als het eerste, maar vormt een inhoudelijk contrast: Convents behandelt er de eigen filmproductie van onafhankelijk Afrika. Opnieuw komt een groot aantal films aan bod. Enkele grote regisseurs worden uitgebreider behandeld. Opvallend is dat Convents vele films aanhaalt die vergeten gruwelijkheden van het koloniale tijdperk aankaarten, bv. de vele Franse strafexpedities in films als 'Sarraounia' (1987, Med Hondo), 'Camp de Thiaroye' (1998, Sembène Ousmane) en 'Tabataba' (1988, Raymond Rajaona-rivelo). Maar evengoed bespreekt de auteur films die kritiek uitoefenen op de situatie na de onafhankelijkheid, zoals het lot van de vrouwen, de corruptie van de elite, het islamisme in Noord-Afrika. Natuurlijk haalt hij ook de bijzondere West-Afrikaanse filmcultuur aan, waar sinds de jaren '80 een eigen filmtaal met veel verwijzingen naar traditionele verhalen en beelden wordt ontwikkeld (bekend zijn 'Yeelen', 'Yaaba', 'Tilaï', 'Buud Yam' etc.) -- films die soms meewarig als 'kalebascinema' afgedaan worden. Het laatste, lange hoofdstuk van deel twee behandelt de diaspora: de Afro-Amerikaanse film, de Braziliaanse en Cubaanse cinema, de films van naar Europa uitgeweken Afrikanen. Er volgt nog een epiloog waarin Convents enige organisatorische problemen van de Afrikaanse filmproductie uit de doeken doet.
Convents heeft met Afrika verbeeld een noodzakelijk en nuttig boek geschreven. Absolute pluspunten zijn het grote aantal films en thema's dat behandeld wordt (het boek bevat overigens ook vele foto's). Verschillende aspecten van het onderwerp van het boek, koloniale beeldvorming, worden daarmee uitputtend geanalyseerd. Con-vents bestrijkt bovendien de hele filmcultuur: zowel films als documentaires, zowel de inhoudelijke als productionele kant van het filmbedrijf. De Afrikaanse film houdt voor hem ook Noord-Afrikaanse en diaspora films in. De bijzondere aandacht voor Belgische koloniale film, de apartheidfilms, de organisatorische moeilijkheden die Afrikaanse filmers kennen, is welkom.
Maar toch is Afrika verbeeld niet zo'n goed boek als je zou verwachten. Vooral de structuur is daar debet aan: het is te veel een opsomming van de ene filmbespreking na de andere. Dat maakt het een taaie brok om te lezen, maar weerhoudt Convents er ook van om bepaalde onderwerpen dieper uit te spitten. Op meerdere plaatsen, vooral in het tweede deel, blijft de lezer achter met de vraag: hoe zit dit nu precies? De auteur vermeldt bv. dat heel wat "traditionele Afrikaanse regisseurs" kritiek hadden op Idrissa Ouedraogo's 'Tilaï': volgens Convents wilden ze niet aanvaarden dat de Afrikaanse kijk op de wereld anders uitgebeeld kan worden. Hier ware het nuttig geweest om meer informatie te krijgen over die traditionele en die andere kijk, over die kritische regisseurs etc. Convents maakt af en toe vage toespelingen op verdeeldheid onder de Afrikaanse regisseurs, maar wordt daar nergens concreet over. Uit verslagen van conferenties over de Afrikaanse film komt heel wat discussie en onenigheid naar voren tussen Afrikaanse regisseurs. Het was interessant geweest daar meer over te vernemen, want ze belangen de thema's van Convents duidelijk aan. Convents hangt toch een iets te positief, gehomogeniseerd beeld op van de Afrikaanse filmgemeen-schap als gecentreerd rond de antikoloniale strijd. De aandacht die naar dat het antikoloniale thema gaat, verhindert ook dat we meer te weten komen over de esthetische criteria die Afrikaanse filmmakers hanteren (en ook daarin fel van mening verschillen).
Afrika verbeeld vertoont dus enige inhoudelijke tekortkomingen en lijdt onder de saaie structuur. Maar het valt te begrijpen dat een gedreven organisator en kenner als Guido Convents in zo'n breed en inleidend werk de lezer met zoveel mogelijk thema's en films wil confronteren. De lezer zal alleszins begrijpen dat de Afrikaanse filmwereld, ondanks alle productionele moeilijkheden, een rijk en divers geheel is. [Chris Bulcaen]
Frits Baarda
Studie naar de invloed van film op de beeldvorming over Afrika, in de koloniale tijd en tijdens de huidige onafhankelijkheid. Uitgangspunt is de marginale positie van Afrikanen in films over hun eigen continent. Schrijver concludeert dat het koloniale denken ook na de onafhankelijkheid nog aanwezig is. In twee hoofdstukken behandelt hij de koloniale kijk op Afrika en de moeizame opmars van Afrikaanse filmmakers. Tot slot beschrijft hij o.m. de verspreiding van Afrikaanse films over de wereld. De publicatie geeft een beschouwend en informatief historisch overzicht en is geen encyclopedie, hoewel titels van films vet zijn gedrukt. Zwartwitfoto's van films en cineasten zijn opgenomen. Met bibliografie en filmografie. Het boek komt voort uit het Afrika Filmfestival in Leuven (België) en het Belgische culturele uitwisselingsprogramma Africalia. De auteur is filmhistoricus, antropoloog en drijvende kracht achter het Afrika Filmfestival. Deze redelijk toegankelijke studie is een nuttige vraagbaak voor fervente filmliefhebbers.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.