Een leeuw in een kooi : de grenzen van het multiculturele Vlaanderen
Karel Arnaut
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Davidsfonds, 2003 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 939.2 CEUP |
31/12/2003
Belgische ex-kolonialen kijken zo vaak nostalgisch terug naar de kolonie. In hun zelfverdediging halen zij vaak Kongolezen aan die terug zouden verlangen naar de tijd van de Belgen, toen het allemaal zoveel beter was. Maar zijn de herinneringen van de Kongolezen wel zo positief? De Vlaamse antropologe Bambi Ceuppens vindt van niet. Uit allerlei bronnen put zij verhalen en beelden die zij analyseert op hun symbolische waarde, nl. wat deze herinneringen uitdrukken over de relatie tussen blank en zwart. Zo zijn er verscheidene Kongolese verhalen over de kannibalistische blanke (de mundele-mwinda, de togbagba, ziekenhuizen waar Afrikanen vetgemest worden etc.). Ceuppens duidt die mythen als metaforen voor de vroegere slavenhandel, de koloniale dwangarbeid en de algemene machtspositie van de blanke. Deze en andere metaforen vinden hun verklaring in het verband dat Afrikanen vaak leggen tussen macht en voedsel (bv. de goede machthebber verzamelt voedsel en deelt dat vervolgens uit, de kolonialen echter verschepen de opbrengsten van de kolonie naar het moederland, en zuigen dus als het ware het leven weg uit het land en de lichamen van Kongo). De metaforen hebben een specifieke culturele betekenis, maar Ceuppens benadrukt dat het principe van het symboliseren van machtsrelaties universeel is, en haalt als voorbeeld het in Europa wijdverspreide geloof in pedofiele netwerken waarin politici betrokken zijn aan. De mythes over de kannibalistische blanke, hoe cru ze ook overkomen, zijn dan zeker geen uitingen van 'primitief denken'.
Het in context plaatsen en vergelijken van mythes en herinneringen is de grote sterkte van dit essay. Ceuppens maakt niet zomaar een lijst van slechte herinneringen aan de koloniale tijd, want, argumenteert ze, je mag die verhalen niet al te letterlijk nemen, maar moet ze situeren in hun historische en culturele context. De symboliek wijst echter altijd op de fundamentele ongelijkheid van het koloniale bestel. En zo haalt zij uiteindelijk het argument van het Kongolese verlangen naar de koloniale tijd onderuit: die uitdrukkingen moeten eigenlijk gezien worden als een kritiek op de huidige tijd, de chaos van de postkoloniale samenleving, en kunnen bv. vergeleken worden met de Europese tradities van utopische romans. Verwijzingen naar "le temps des oncles" door Kongolezen zijn niet zomaar vergelijkbaar met de nostalgie van ex-kolonialen.
Dit essay is bijzonder welkom in een land waar die koloniale nostalgie nog steeds zo zwaar weegt in de beeldvorming over Kongo. De boodschap was nog duidelijker aangekomen als er een tekstfragment of een illustratie uit de populaire Kongolese schilderkunst was aan toegevoegd. [Chris Bulcaen]
Drs. J. van der Meulen
De auteur gaat uit van het bestaan van een collectief Congolees geheugen m.b.t. tot de Belgische overheersing van hun land. Hij behandelt 3 aspecten daarvan: voedsel, seksualiteit en politieke macht. Het kwam vrijwel nooit voor dat een Congolees voor eten werd uitgenodigd door een blanke. Op seksuele relaties van een blanke met een Congolese vrouw rustten geen taboe, maar wel op zo'n relatie tussen een Congolese man en een blanke vrouw. Op politiek gebied had de Congolees nauwelijks enige invloed. Een opvallend trek in het Congolese collectieve geheugen is het idee dat blanken Congolezen zouden opeten. Dit idee zou verband houden met de slavenhandel en de latere dwangarbeid waaraan de Congolezen in de beginperiode van het Belgische kolonisatie waren onderworpen. Het boekje is geschreven voor een Vlaams-Belgisch publiek, waar bovendien van verondersteld wordt dat het beschikt over een behoorlijke kennis van het vroegere en huidige Congo.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.