Reset : over identiteit, gemeenschap en democratie
Mark Elchardus
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Lannoo, 2002 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : SOCIALE WETENSCHAPPEN : 331.12 ELCH |
31/12/2003
Sociologische boeken komen altijd te laat. Maar let op, de regels van de dramademocratie gaan zich nu pas goed verspreiden." Sinds de fameuze Zwarte Zondag (24 november 1991) is de rol van politieke sociologen als actoren in het maatschappelijke en politieke debat enorm toegenomen. De Huyses, Swyngedouws en Elchardussen van deze wereld werden tijdens de jaren '90 uit de academische anonimiteit gehaald en te pas en te onpas opgevoerd in de media om politieke tendensen te verklaren. Vooral VUB- en SP.A-huissocioloog Mark Elchardus maakte grote indruk met zijn analyses van het groeiende onzekerheidsgevoel, het ontstaan van nieuwe breuklijnen en de rol van het middenveld. Het afgelopen jaar zette hij al zijn ideeën nog eens uiteen in drie publicaties, die een soort trilogie vormen. In Anatomie en oorzaken van het wantrouwen (Lannoo, 2002) zoekt Elchardus naar de oorzaken van het stijgende maatschappelijke wantrouwen en de vertrouwenscrisis: de groeiende invloed van de commerciële massamedia, de vergrijzing, de verdrukking van laaggeschoolden in de kennismaatschappij, de crisis van de verzorgingsstaat en de groeiende onverschilligheid op levensbeschouwelijk vlak. In De symbolische samenleving onderzoekt Elchardus de nieuwe breuklijnen in de samenleving. Die worden niet langer bepaald door het starre ideologische middenveld, maar vooral door onze (vlottende) omgang met ons cultureel, 'symbolisch' kapitaal: smaken, mediavoorkeuren, vrijetijdsbeleving, onderwijskeuze... Met statistieken in de hand bewijst Elchardus dat de overdracht van cultureel-symbolische goederen langs twee hoofdkanalen verloopt: onderwijs en media. Wie de media controleert, beheerst de samenleving. Dat idee werkt hij verder uit in het ophefmakende, persoonlijke essay De dramademocratie, waarin hij betoogt dat de media in onze democratie steeds meer als de Eerste Macht wordt. De invloed van Elchardus' betoog is nu reeds enorm: het begrip 'dramademocratie' wordt, tot in Nederland toe, door politici en analisten als nieuw sjabloon gehanteerd.
De Nieuwe Politieke Cultuur, modeverschijnsel na de Dutroux-affaire, is een totale mislukking: het wantrouwen en het maatschappelijke onbehagen nemen toe in de plaats van af. Politiek is verworden tot theater; beleid wordt gebabbel, ook wel 'communicatie' genoemd. Vroeger drongen kerk en zuilen hun leden een bepaalde ideologie op. Die structurerende, rustgevende instellingen verloren hun macht aan de massamedia. Figuren als Abou Jahjah worden op enkele dagen tijd vanuit het niets beroemd, Freya van den Bossche en Marc Verwilghen werden door de televisie 'gemaakt', mediagenieke maar middelmatige politici als Stevaert en Anciaux halen een indrukwekkend aantal voorkeurstemmen ten koste van hard werkende, grijzere figuren met meer dossierkennis, zoals Vandenbroucke... Het hart van de politiek verschuift van het parlement naar de televisie, die de burger op een theatrale en mediagenieke wijze stuurt. Een betere weg naar het populisme is niet te plaveien. In de plaats van de mechanismen uit te schakelen die persoonlijke populariteit versterken, doet de regering net het omgekeerde: de halvering van de lijststem, de rechtstreekse verkiezing van de burgemeester, het vrijblijvende referendum...
Elchardus maakt in De dramademocratie een heldere, harde analyse van de schuivende machtsstructuren in onze samenleving en van de driehoeksrelatie pers-politiek-publiek. Hij ontmaskert het liberale discours van de burger als "vrijgevochten, ontzuilde individu dat zelf keuzes kan maken". Hij slaat echter soms door in de andere richting en gelooft te sterk in de maakbaarheid en stuurbaarheid van de samenleving. Hij idealiseert het (structurerende) middenveld en wantrouwt het (manipuleerbare) individu. Elchardus beschrijft en stelt vast, maar weet duidelijk zelf niet hoe die volgens hem dramatische evolutie kan worden omgekeerd. De oplossingen die hij suggereert, zijn simplistisch en/of volstrekt niet origineel: een volksberoep tegen rechterlijke uitspraken, meer macht aan buurtcomités, de invoering van het bindend referendum mét opkomstplicht, de subsidiëring van persgroepen die een door een Raad bepaalde kwaliteit halen... [Gunter Bousset]
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.