Twintig minuten : roman
Chaja Polak
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Vassallucci, 2002 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : POLA |
31/12/2001
Chaja Polak is in 1941 geboren in Den Haag. Zij heeft joodse ouders en in de oorlog duikt het gezin onder bij een bevriend echtpaar. Dat gaat goed, totdat verraders in 1944 de bezetter tippen. Vader en moeder worden gedeporteerd, het dochtertje niet. Na de oorlog keert alleen Polaks moeder terug uit Auschwitz, haar vader is omgebracht. Moeder hertrouwt met een communistische verzetsman, van wie ze twee kinderen krijgt. Chaja worstelt tijdens haar jeugd met een loyaliteitsconflict. De liefde die ze voelt voor haar stiefvader, voelt als verraad aan haar biologische vader. Dit conflict vormt het uitgangspunt voor haar roman Tweede vader uit 1996. De verhalen en romans die Chaja Polak schrijft, worden met name bevolkt door mensen die worstelen met de erfenis van de jodenvervolging. De roman Over de grens bestaat uit zeven verhalen waarin telkens de onmogelijkheid van het contact met een ander centraal staat. In elk verhaal komen daarnaast ook andere grenzen voor, zoals in 'Een statenloze', het eerste verhaal van de bundel. De hoofdpersoon Nathan Marx is voor de oorlog naar Frankrijk gevlucht uit Polen. Hij duikt onder bij een jonge vrouw, wanneer de Duitsers Frankrijk bezetten. Op haar wordt hij verliefd en na de oorlog trouwen ze en krijgen ze twee kinderen. Nathan vindt een baan bij een architectenbureau, waar hij het niet erg naar zijn zin heeft. Toch solliciteert hij nergens anders, want daarvoor ontbreekt het hem aan moed: "Waar hij ook kwam, hij zou altijd de buitenstaander zijn. En bovendien was hij statenloos. Hij mocht Frankrijk niet uit en het niet bezitten van een paspoort vernederde hem meer dan hij zichzelf durfde toe te geven." In de twee weken zomervakantie die hij ieder jaar heeft, jakkert hij dan ook geobsedeerd met zijn vrouw en kinderen tot aan de uiterste landsgrenzen. Dit is de concrete grens in het verhaal, maar er zijn ook symbolische grenzen aanwezig. Zo merkt Nathan dat hij een vreemde in zijn eigen gezin is, doordat hij de taal niet goed kent en een andere achtergrond heeft. Maar het belangrijkste verschil tussen hem en zijn gezin is dat hij andere angsten heeft, die hij niet bespreekbaar durft te maken.
In elk van de zeven verhalen (die telkens een andere tijd behandelen) komt het meisje Rosa voor. Eerst speelt ze een bijrol, maar gaandeweg treedt ze steeds meer op de voorgrond. Je kunt de verhalen dus ook lezen als ontwikkelingsroman. Rosa is geboren uit joodse ouders die beiden de holocaust overleefd hebben. Haar moeder heeft in een kamp gezeten en praat hier nooit over. In het zesde verhaal blijkt echter dat beide ouders een ingrijpende gebeurtenis in hun leven verborgen hielden voor Rosa. Kennis van dit geheim verklaart een boel voor Rosa, zoals waarom haar vader haar nooit bij haar naam noemde. Ook voor de lezer worden bepaalde passages pas in het licht van dit geheim met terugwerkende kracht duidelijk. Hierdoor dient men het boek eigenlijk twee keer te lezen, maar dat is door de ingetogen stijl en de aangrijpende verhalen van de aandoenlijke personages absoluut geen straf. Je gaat bij een tweede lezing nog meer medeogen voelen voor de personages, die worstelen met zichzelf en hun verleden. En de waardering voor de schrijfster neemt ook alleen maar toe. Elk verhaal kan op zich gelezen worden, vormt een afgerond geheel, maar het boek als geheel is meer dan de som van de delen. [Miriam Piters]
M. de Vreede
'Over de grens' bestaat uit zeven min of meer plotloze verhalen die fases behandelen uit het leven van Rosa, dochter van joodse ouders die '40-'45 overleefden en daar nadien over zwegen. Steeds komt er een grens voor: het gaat dan over een statenloze, een illegaal, een vreemdeling. Of het is de grens van het betamelijke: wanneer Rosa's oom haar voorlichting geeft of wanneer er alleen maar gedacht wordt aan overspel. Tegen het eind van het boek wordt duidelijk waarom Rosa's jong overleden vader haar nooit bij haar naam noemde: zijn vorige Rosa was als baby vergast. Haar bijna-geliefde Mees is eindeloos bezig een boek over afscheid te schrijven; ook hij loopt van Rosa weg. De schrijfster (1941), die eerder indruk maakte met 'Zomersonate' en 'Tweede Vader', heeft de haar eigen onderwerpen als jodenvervolging, de zoektocht naar de vader, ouders en hun geheimen of het verlies van geliefde, kind of man niet zozeer uitgediept als wel aangestipt. Dat Rosa heeft voorgeleefd gekregen dat men zich beter niet kan overgeven aan grote gevoelens, is wellicht haar grootste tragiek. Precieus van stijl, subtiel van verteltrant; aanbevolen voor literaire fijnproevers. Kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.