Albrecht en Isabella 1598-1621
Luc Duerloo
Luc Duerloo (Auteur), Marc Wingens (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Davidsfonds, 2002 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : BRABANT 938.1 SCHERPENHEUVEL |
31/12/2003
Scherpenheuvel, het bekendste bedevaartsoord van de Lage Landen, kan het nog bekoren in tijden van secularisering en ontkerkelijking? Het zal de auteurs van dit boek worst wezen. Niet de vraag naar het belang van het bedevaartsoord voor de hedendaagse mens staat centraal, wel de rijke historiek en het ingenieuze concept van de basiliek, annex bedevaartsoord. Vanaf de 16e eeuw zoeken de inwoners van Zichem hun heil bij Onze-Lieve-Vrouw van Scherpenheuvel. De aartshertogen Albrecht en Isabella komen er in 1603 op bedevaart en schrijven de successen van hun bewind aan de gunsten van Maria toe. Do ut des, geven en nemen, is de boodschap. In Scherpenheuvel staan stad en basiliek in een unieke dialoog. Het is een synthese van 17e-eeuwse Europese cultuur boordevol politieke en vooral religieuze spanningen. Want het protestantisme rukt op en kan nauwelijks worden ingedijkt. Maar Scherpenheuvel als militair bolwerk trotseert de aantijgingen. De basiliek lijkt wel de tempel van Salomon, symbool van het verbond tussen God en mens.
Over dat religieuze spektakelkunstwerk schreven prof. dr. Luc Duerloo en dr. Marc Wingens een schitterende synthese. Het is duidelijk dat de auteurs 'gebeten' zijn door wat Scherpenheuvel, het heiligdom bij de oude eik, heeft te bieden. Lyrisch is de taal, aantrekkelijk zijn de beelden. Het lijkt bijna een spirituele bedevaart in woord en beeld: 'Onderweg', 'Terugweg' titelen de inleiding en de slotbeschouwing. Daartussen nestelen zich vijf delen met een duidelijk progressieve lijn en gedachtegang. Het eerste hoofdstuk -- een teken van tegenspraak -- bestudeert het bewind van de hertogen Albrecht en Isabella, onderzoekt hun vroomheid en geeft Onze-Lieve-Vrouw van de Eik een plaats in hun geschiedenis. Daarna volgt een beschouwing over de verering zelf, over de inplanting van het heiligdom in de stad, over de pelgrims die erheen trekken en aan hun geloof zichtbare vormen geven. Maar de sterkste delen zijn de hoofdstukken drie en vier waar Scherpenheuvel uitgroeit tot een bolwerk van de strijdende kerk en tot een tempel van het Nieuwe Verbond, een versteende litanie, zoals een van de ondertitels uit het laatste hoofdstuk luidt.
Dit boek is een intelligent en poëtisch cultuuronderzoek geworden, waarin niet de politieke feiten op zich, maar de samenhang met het spirituele en geestelijke leven centraal staan. Net als Scherpenheuvel is het een Gesamtkunstwerk geworden, waarin geschiedenis, kunstgeschiedenis, literatuur en religie toegankelijk en aandoenlijk elkaar de hand reiken. [Brigitte Dekeyzer]
Drs. J. Kleisen
De Mariadevotie in Scherpenheuvel werd rond 1600 door de kerk bekrachtigd. Hier begint het boek: de verering van een in de heilige eik geplaatst beeldje van Maria. De te harer ere gebouwde en in 1627 aan haar gewijde koepelkerk is nog altijd een nationaal heiligdom en bedevaartsdoel. In de Spaans-Nederlandse oorlog ontleenden onze stamverwante zuiderburen moed aan hun devotie: miraculeuze genezingen en reddingen uit doodsnood, waartoe uit de eik gesneden Mariabeelden bijdroegen, bevestigden het katholieke gelijk tegenover de ketterse protestanten. Het vrome aartshertogelijke paar Albrecht en Isabella, dat 1598-1621 de Zuidelijke Nederlanden regeerde, begunstigde de verering. Op prettige wijze beschrijft het boek aard en geschiedenis van de devotie, de rol hiervan in de Contrareformatie en de betekenis van het dogma der Onbevlekte Ontvangenis. Jammer is dat het eraan voorbijgaat dat de puntige heuvel en de oude eik al voor de Germanen heilig waren. De vele fraaie afbeeldingen in het boek, alle in kleur, die onder meer het interieur van de kerk met haar kunstwerken en het exterieur tonen, ondersteunen de tekst.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.