Margriete : roman
Kathleen Vereecken
Kathleen Vereecken (Auteur), Sylvia Weve (Illustrator)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Querido, 2002 |
Jeugdinfo (oranje): Taal - Over jeugdliteratuur
Over sprookjes en fantasiefiguren |
31/12/2003
Het fenomeen heksen blijkt een schier onuitputtelijke inspiratiebron voor geslaagde en minder geslaagde boeken te zijn. Kathleen Vereecken schreef er een informatief jeugdboek over dit onderwerp. In 14 hoofdstukjes schetst ze de geschiedenis van de hekserij in Europa, van de Grieken en de Romeinen tot de moderne witte heksen.
Uitgangspunt van haar betoog vormt het stereotiepe beeld dat kinderen over heksen hebben, een beeld dat mede bepaald werd door het populaire grimmse sprookje van 'Hansje en Grietje'. In het derde hoofdstuk 'Betoverende ogen' wordt dit iconografisch beeld punt voor punt ontkracht. Puntmutsen werden door zowat alle vrouwen in de 16e eeuw gedragen. Bezemstelen waren eeuwenlang een gewoon gebruiksvoorwerp in elk huis. De meeste oude mensen hadden een ingevallen mond en bruinige tanden omdat er nog geen tandartsen waren. Er waren evenmin kappers die piekerig haar behandelen, of schoonheidsspecialisten die wratjes wegnamen. Ik mis een even helder hoofdstukje waarin het heksenbeeld uit de sprookjes herzien wordt. Wie de sprookjescanon onbevooroordeeld doorneemt, zal vlug merken dat de verstarde gelijkschakeling van "oude lelijke vrouwen" met "heksen" niet zozeer eigen is aan het sprookje, maar min of meer aan dit genre opgedrongen werd. Zo is het verschijningsbeeld van de eigenares van het peperkoekenhuisje in grote mate gevormd door de hand van Wilhelm Grimm.
Het christendom heeft de negatieve profilering van de heksen in de hand gewerkt. Er bestond immers een niet uit te roeien en door de clerus als bedreigend en godslasterlijk bestempelde subcultuur, die zich vooral manifesteerde op het gebied van de volksgeneeskunde. De bijzondere rol die de vrouw als "wijze" en "heelkundige" in deze andere cultuur speelde, wordt niet betwijfeld. De vijandigheid tegenover de vrouw, die reeds in de geschiedenis van de zondeval vervat zit, en het moedwillig verdringen van die subcultuur schiep een negatief vrouwbeeld. Dit vond op zijn beurt zijn definitieve concretisering in het extreme beeld van de boosaardige en losbandige heks, zoals uitvoerig beschreven in de beruchte Heksenhamer (1487) van Heinrich Krämer en Jakob Sprenger. Bovendien zochten ook Jan en Mie Modaal een zondebok voor hun barre levensomstandigheden (armoede, hongersnood, epidemieën, mislukte oogsten, beangstigende natuurverschijnselen) enz. Vereecken had hier mogen beklemtonen dat deze mechanismen zich steeds weer in de geschiedenis herhaald hebben en zich nog steeds herhalen.
Er worden heel wat volkskundige weetjes i.v.m. de heksen in de doorlopende tekst zelf of bij de zwart-witillustraties van Sylvia Weve meegegeven. Toch worden er een aantal belangrijke zaken i.v.m. het volks- en bijgeloof rond de heksen niet verklaard. Men vindt geen woordje uitleg over het sympathiegeloof, het geloof dat het leven van een mens onlosmakelijk met het leven van een dier of van een bloem (plant, boom) verbonden is, wat in het sagencomplex van de verbrande kat-heks zijn neerslag vond. Er wordt ook niet echt uitgelegd, waarom de heksen steeds de dood door verbranding moesten sterven. Hier speelde een component uit het volksgeloof mee: deze straf verhinderde immers dat de dode als levend lijk of als kwelgeest zou terugkeren enz...
De auteur wijdde ook twee hoofdstukjes aan het moderne fenomeen van de heksen. Jammer genoeg zijn deze niet in dezelfde laconieke ietwat ironische stijl geschreven. Hier neemt de auteur naar mijn gevoel te weinig kritische afstand van haar onderwerp.
Een lovenswaardig initiatief, maar helaas ook een beetje een gemiste kans om het thema voldoende genuanceerd voor jongeren te behandelen. [Harlinda Lox]
Drs. J.M.C. Didden
In veertien hoofdstukken worden heksen uit (al dan niet klassieke) verhalen, historische heksen, moderne heksen en verschillende zaken die met hekserij te maken hebben (zoals heksendieren, de duivel en halloween), behandeld. De zwartwitillustraties van Sylvia Weve, zowel de paginagrote (dertien) als de vignetten, zijn erg goed (lees: erg eng). De tekst leest vlot. Kortom een aardig, zeer informatief boek over heksen, dat de lezer bijna volledig informeert over dit onderwerp. Wel wordt een hoofdstuk over heksen in films en in (kinder)boeken gemist. Desondanks is dit boek een aanrader. Kathleen Vereecken schreef eerder twee kinderboeken, Kleine Cecilia en Wreed Schoon. Met register. Vanaf ca. 10 jaar.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.