Bewaarder van oudheden
Joeri Dombrovski
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Meulenhoff, cop. 2002 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : DOMB |
31/12/2002
Joeri Dombrovski (1909-1978) studeerde literatuur te Moskou en kwam daarna al meteen wegens "antisovjetactiviteiten" terecht in het Kazachstaanse Alma-Ata (tegenwoordig Almaty), waar hij als wetenschappelijk medewerker in een museum werkte en er gedichten en zijn eerste roman Derzjavin schreef. In het terreurjaar 1937 werd hij voor korte tijd gearresteerd, maar verrassenderwijs vrijgelaten. In 1939 werd hij opnieuw aangehouden en deze keer naar de goelag in het afgelegen noord-oosten van de Sovjet-Unie gezonden, vanwaar hij in 1943, ziek en verzwakt, terug mocht keren naar Alma-Ata. Daar schreef hij De aap komt zijn schedel halen, een traditioneel geschreven roman over de Duitse bezetting in West-Europa, die goed ontvangen werd en verschillende keren vertaald werd. Dombrovski werd evenwel door de officiële literatuurkritiek met de nek aangezien. (Hij was ook medeondertekenaar van de beruchte petitie voor Sinjavski en Daniel). Hij was een auteur, die Stalins schrikbewind niet wilde vergeten en de mechanismen van de onderdrukking wilde analyseren. Dat deed hij om te beginnen in Bewaarder van Oudheden (1964) (Bert Bakker, 1993), dat zich in het Centraal Museum van Kazachstan afspeelt en aantoont hoe een eenzaam en eerzaam intellectueel Stalins paranoia en de alles perverterende ideologie probeert te overleven. In hetzelfde milieu speelt ook het vervolg daarop, het meer universele De faculteit van de onnodige kennis, Dombrovski's levenswerk dat hij schreef van 1964 tot 1975 en dat een van de beste literaire werken over de Stalin-tijd is. Het is een roman waar de lezer moeilijk inkomt. (Het kan geen kwaad Bewaarder der Oudheden eerst te lezen). Het onderwerp blijft de terreur, zoals ze ondergaan wordt. Er is een bij archeologische opgravingen gevonden goudschat die vermist wordt en waarvoor door de "organen" een onderzoek geopend wordt. Maar meer dan dat telt het onderzoek naar de ideologische afwijkingen, dat er automatisch mee gepaard gaat. Dombrovski tekent een heel panorama van het leven in kerker en kamp in 1937. Het is tegelijkertijd een verticale doorsnee van de maatschappij van zijn tijd. Met aan de top een gedemystifieerde Stalin, gevolgd door een beeld van de NKVD-kaders, die in hun eigen wereldje van byzantijnse conflicten leven en geloven in de leugens die ze zelf fabriceren. Ze zijn de meelijwekkende uitvoerders van het kwaad, die de "onnodige kennis" van de westerse beschaving, van de humanitaire rechtspraak ignoreren. De vijf delen van dit boek -- een verwijzing naar de klassieke tragedie -- bergen een veelheid aan personages en gedachtengoed. Dombrovski weidt graag uit, beleeft vreugde aan het beschrijven, aan het inlassen van dromen, wekt een indruk van incoherentie, die bedrieglijk is want aan het eind komen alle touwtjes samen. Dit is ook een ideeënroman over die kanker van de geschiedenis, die het stalinisme is. Contrapuntisch wordt dit onderstreept door het verhaal van Christus' lijden, dat als een basso continuo door het verhaal loopt. Het schenkt aan dit boek een universele resonantie. De wereld van deze monumentale roman gaat ons allen aan. [Jos Van Damme]
Louis Smit
Roman over de Sovjetterreur waarvan de auteur (1909-1978) zelf slachtoffer was: na zijn studie literatuur werd hij wegens zgn. anti-sovjetactiviteiten in 1933 verbannen naar Alma-Ata. Dit boek kon pas in 1988 in de Sovjet-Unie verschijnen toen Gorbatsjov openheid predikte. Het gaat in op het gebrek aan beschaving ("onnodige kennis") van de uitvoerders van de stalinistische terreur. Deze invalshoek is interessant in wat onder aanvoering van Solzjenitsyn uitgroeide tot een volwaardig genre: de literatuur over de Sovjetonderdukking. In 1937 is de Stalinterreur op zijn hoogtepunt. Nauw aansluitend bij de historische gebeurtenissen wordt in deze roman verhaald van de wederwaardigheden van de leider van een archeologische expeditie, die zonder echte aanleiding wordt gearresteerd en in de gruwelkamers van de geheime dienst belandt. Het lijkt een ongelijke strijd tussen de spirituele humanist en zijn ondervragers (die zich op hun manier ook aan de codes van het Sovjetrecht houden), maar op wonderbaarlijke wijze weet hij zijn vrijheid te herkrijgen. De roman zal vooral hen boeien die voeling willen krijgen met het leven in de toenmalige Sovjet-Unie. Paperback; kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.