De een na laatste dood van het meisje Capone
Isabel Hoving
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Querido, 2015 |
VERDIEPING 2 : BABILLE : AVONTUUR : VERHALEN : HOVI |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Querido, 2002 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : HOVI |
31/12/2003
De gevleugelde kat het eerste jeugdboek van Isabel Hoving is in al zijn verbeeldingsrijkdom eng verbonden met het wezen van kinderen en jonge mensen vandaag en met de actualiteit in de (westerse) maatschappij. Het is niet alleen een boeiend en fantasierijk avonturenverhaal, het vertelt ook de mythe van wat al eeuwen en steeds sterker zo goed als alle domeinen van de menselijke activiteit domineert: de handel, en daarachter als drijfveer: de hebzucht.
Het boek speelt in de nabije toekomst, waarin de markt nog verwarrender overstroomd wordt met gesofisticeerde technologische snufjes. Jasje Tak (12) zou een heel gewone jongen zijn, ware het niet dat hij allerlei dingen verzamelt, in slaap kan vallen wanneer en waar hij wil, zich al zijn dromen haarscherp herinnert en de neiging heeft te pikken wat makkelijk te pakken is. Het verhaal gaat van start als Jasje door een geheimzinnig telefoontje "geroepen" wordt om wat klusjes op te knappen voor een nogal mysterieus handelshuis, Giphart Internationaal. In de duizend jaar dat het bestaat heeft het als "superwereldverkoper" de wereld voorzien van telkens weer nieuwe dure dingen waar mensen op slag naar verlangden toen ze die zagen: het bracht het kompas, het kaartspel en het cijfer nul naar Europa... Doordat wie geld heeft vandaag al alles bezit, en wie arm is de dure gadgets niet kan kopen, gaan de zaken niet meer zo goed. Gipharts grootste concurrent, Katz, heeft meer succes doordat die door zijn uitstekende reclame mensen met geld nog het gevoel geeft dat ze iets nieuws en unieks kunnen kopen. Giphart droomt van een uitweg uit de malaise door mensen uit andere tijden, verleden en toekomst, hedendaagse spullen te verkopen. Het bedrijf heeft een techniek ontwikkeld om te reizen in de umaija, de wereld van de dromen van alle mensen samen, met wortels in het collectieve onderbewustzijn. Doordat kinderen nog niet zo'n scherp tijdsbewustzijn hebben en doordat "de krachtigste impulsen uitgaan van vroegpuberale hersens", zijn ze beter geschikt voor de droomtijdreizen dan volwassenen. Ze worden opgeleid tot "kommissioniers" en krijgen de opdracht vanuit de droomtijd een weg te zoeken naar de reële tijd in het verleden. Als dat lukt, dan worden nieuwe afzetgebieden ontsloten. Voor de firma is Jasje, met zijn slaap- en droomcapaciteiten, zijn verzameldrang en zijn neiging tot pikken de ideale kandidaat voor de gevaarlijke tocht. Hij krijgt het gezelschap van zijn vriend Bors en van de veertienjarige Teresa. In de droomwereld komt Jasje, die eigenlijk Joshua heet, in contact met zijn bij de geboorte gestorven tweelingzusje Jericho. Ook zij is van over de grens de umaija in gestapt. Dan loopt er iets fout: ze kunnen niet meer weg uit de droomtijd. Hun enige kans is in sprongen terug te reizen in de droomtijd en -ruimte tot ze, bij het begin van het tweede millennium, een uitweg kunnen vinden bij de Tembe, de verste voorouders van de Gipharthandelaarsfamilie.
Achttien droomdagen lang trekken ze door onherbergzame gebieden, door verschillende historische tijdperken heen. Ze ontmoetten de vreemdste wezens, de liefste mensen en de verschrikkelijkste criminelen. Ze leren de vernietigende kracht van de hebzucht en van de handel kennen. Herhaaldelijk is hun leven in gevaar, maar uiteindelijk overwinnen ze door gebruik te maken van hun sterke kanten: Bors kan als handig en creatief drummer het ritme van de tijd beheersen en veranderen, Teresa kan hen uit de grootste gevaren uit kletsen en Jasje kan de dreigingen kracht ontnemen door ze om te kijken. Als dat niet helpt, zijn er nog altijd Jericho, Jasjes dwergpapegaaitje Zizi, het zwart-wit gestreepte pantertje uit de dageraad van de wereld, of de geheimzinnige grenswachter Lucide om redding te brengen. Uiteindelijk, na bloedstollende belevenissen, vinden Jasje en zijn gezellen bij de Tembe de uitweg uit de konings-umaija waarin ze opgesloten waren en raken ze terug in hun eigen tijd. De weg naar de andere tijden hebben ze niet willen vinden. Hun avonturen hebben hen immers de donkere kant van de handel en de hebzucht aan den lijve doen ondervinden. Als Jasje de kans krijgt zich voor te bereiden op het directeurschap van Giphart, met het doel een fusie met Katz tot stand te brengen, weigert hij. Hij herinnert zich te goed "Gipharts verraad, hun harteloze hebzucht, alle ellende, alle nachtmerries". De ervaring heeft hem wel zelfzekerder gemaakt, o.m. tegen de klierige vriend van zijn moeder.
Dit dikke boek is zeker een spannend avonturenverhaal, waarin de helden in allerlei benarde omstandigheden terechtkomen en met de gruwelijkste wezens te maken krijgen maar ook wel eens met alle zorgen omringd worden door mensen die zelfs het woord hebzucht niet kennen. Op hun odyssee raken ze verstrikt in de grootste gevaren en ze ontsnappen ternauwernood aan de dood. Daarnaast echter is dit boek ook een beschrijving van het ontstaan en de geschiedenis van de handel en de daarmee samenhangende hebzucht. De konings-umaija die ze doormaken, is zoveel als de nachtmerrie van het Giphartbedrijf: ze voert het viertal doorheen alle stadia en vormen van de handelscultuur: ook de diefstal en de roofmoorden, de slavenhandel, de fraude, de lichtzinnigheid waarmee de handel met mensenlevens omspringt, de handel in bloed en menselijke organen... "Wij moderne mensen, wij bange wereldveroveraars, ten prooi aan onze grenzeloze hebzucht" vinden een spiegel in dit verhaal over de komst van het kwaad van de hebzucht in de wereld.
Intrigerend en beangstigend zijn in dit boek de niet scherp geformuleerde maar duidelijk gesuggereerde stellingen dat het koopgedrag van mensen niet bepaald wordt door hun noden maar door de handel... Het logo van Giphart Internationaal is niet voor niets een roofdier, een gekroonde kat. Vanuit hun ervaringen met de hebzucht in de umaija en met de Tembe, de lichte vogelbezweerders, vinden de vier jonge tijdreizigers dat het logo beter een gevleugelde kat zou worden: "Siparti wordt nooit een Temberi, maar een beetje mixen kan geen kwaad." Lichte handel, handel die verheft!
Op hun droomtocht horen de vier reizigers ook verhalen waarin oude mythen en overleveringen weerklinken (bv. over de wereldslang Ourobouros, over de verleiding door de slang in Eden, over Kaïn en Abel, over de ontmoeting van Odysseus met de sfinx, over Parcival), en ontmoeten ze figuren die doen denken aan literaire personages die gemeengoed geworden zijn in de (westerse) cultuur: zo doen de middeleeuwse ridder Asichem met zijn schildmeid denken aan Don Quijote en Sancho Panza. In de droomtijd hebben de figuren andere namen dan in de werkelijkheid en verlopen de gebeurtenissen anders, al blijft de kern of de betekenis ervan bewaard. Achter Lamerika vermoedt de lezer Amerika en de Inelesi, de blanken in de kolonies, ontlenen hun naam aan the English. En roept de naam umaija voor de droom van alle mensen niet de Oejamaa-plattelandsontwikkelingsdroom op van Julius Nyerere in Zambia? De kat in het logo van Giphart doet dan weer denken aan de wenkende kat die in Japan als symbool van de handel bij talloze winkels te zien is. Zo wordt dit boek veel meer dan het verhaal van een avontuurlijke en fantasierijke odyssee van enkele jongeren. Het wordt een evocatie van de wereldgeschiedenis sinds het jaar 1000, bekeken vanuit een westers oogpunt, en het tekent de belangrijkste evolutielijnen daarvan: de handel en de hebzucht.
Daarnaast krijgt de lezer van dit boek nog heel wat meer stimuli tot nadenken: over de tijd ("Ik bedoel alleen dat er bij ons niet één soort tijd is. Onze tijd is een mengeling van allerlei tijden. Iedereen zit er net wat anders in - en we stappen almaar in en uit al die tijdstromen die samen onze tijd zijn."), over de speciale relatie tussen tweelingen, over de schoonheid van het vergankelijke, over de volwassenheid als verlies van jeugdige geestelijke kracht en creativiteit, over de sterkte van een samenwerkend team met taakverdeling, over de levensloop ("Het doet er niet toe waar je vandaan komt. Het doet ertoe waar je naartoe gaat, dat doet ertoe."), over de manier waarop wetenschappelijke verklaringen de werkelijkheid vaak alleen maar doden en ontkennen (volgens drs. Sprik is Jericho voor Jasje "alleen maar de treurige wensdroom van je gedepriveerde, autistische broertje")... Door dat "gefilosofeer" wordt de actie niet geremd en sijpelt de spanning niet weg. Dat wordt voornamelijk voorkomen door de vlotte stijl van het boek, met een krachtige snelle zinsbouw, een spitse jonge taal, spaarzaam maar origineel gebruik van stijlfiguren...
De gevleugelde kat is zo'n boek waarin je op elke bladzijde iets interessants zou willen aanstrepen, een boek ook dat je zonder moeite twee keer leest: eerst eens om het verloop en de afloop te kennen en dan nog eens om alles wat je bij de eerste lectuur al in de marge van de gebeurtenissen verraste en wat je achter het verhaal vermoedde, preciezer te bekijken. Het is ook een van die boeken waarover men boeken kan schrijven. Eerst maar lezen dus, al vraagt dat wel inspanning. Het boek is niet alleen dik (de dromen van de mensheid zijn ook niet te vangen binnen honderd bladzijden), het is ook erg complex. Je moet ervoor gaan zitten, er tijd voor nemen en de wereld een tijdje buitensluiten. Als je het dan gelezen hebt, dan vind je Harry Potter maar verhaaltjes voor kleine kinderen.
fragment:
"Ze zeggen dat je, vlak voor je sterft, je hele leven in sneltreinvaart ziet afgespeeld. Jasje zag heel wat meer dan dat. Hij zag duizenden levens, duizenden vreemde scènes langs flitsen. Vreemde, kleine gebeurtenissen: een kind dat in het vuur viel en er gauw door een man in beestenvel uit werd getild; een bootje, gemaakt van een blad en een takje, dat door een goot dobberde; een hert dat zijn gewei afwierp; een kat met een staart waarvan het puntje in bladgoud was gedoopt; olifanten die zachtjes met hun slurf aaiden over de botten van een verbleekt olifantenskelet; een rat die in een piramide verdwaalde; een kind dat een rode spin voerde. Naarmate hij langer voortjoeg, veranderden de beelden: het werden meer en meer beelden van planten, en hij begreep soms niet meer wat hij zag. Een zwartgeblakerd takje, een vreemde houten bol die in tropisch water plonsde, een zandkorrel. Hij keek en sloot zijn ogen en keek en keek, en toen -- verlost van elk gevoel van tijd -- viel hij met een plof in het gras." [Herman De Graef]
Jos Weinberg
Jasje Tak, 12 jaar oud, woont met zijn stiefzus, zijn moeder en haar vriend in Amsterdam. Hij leidt een doodgewoon leven, net als zijn vriendje Bors. Midden in de nacht belt iemand van een handelsonderneming die in de droomwereld en via tijdreizen vreemde en soms onbeschrijfelijk handige hebbedingetjes verkoopt. De jongens worden uitgenodigd vertegenwoordiger te worden, een angstaanjagende en levensgevaarlijke baan, zo blijkt al snel. Ze raken in de droomwereld gevangen. Ze merken na hun fantastische en uiterst spannende avonturen dat je de wereld kunt veranderen door er op een andere wijze naar te kijken, door je talenten te benutten, door je in andere mensen te verdiepen, door solidair te zijn en samen te werken en door niet te blijven hangen in het verleden. Dit vuistdikke fantasy-verhaal van de debuterende auteur, literatuurwetenschapper, doet zeer denken aan het werk van Tonke Dragt en Potter-auteur Rowling. Het is echter de vraag hoeveel ca. 13- tot 15-jarigen dit spannende en complexe boek aandurven. Het vraagt nogal wat literaire ervaring en doorzettingsvermogen. Voorin staat een landkaart, achterin is een lijst met personages opgenomen. Winnaar Gouden Zoen 2003.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.