Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt magazijn
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Agora, cop. 2001 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 170 VOSM |
Besprekingen
31/12/2002
Toenemende onbeleefdheid, grofheid, gewelddadigheid, onachtzaamheid. Overal steekt het zijn kop op: in het verkeer, bij het boodschappen doen, wanneer we uitgaan, maar ook gewoon in de buurt: mensen duwen je opzij, ze willen voorgaan, er wordt getoeterd als je niet snel genoeg bent, je wordt uitgescholden, erger nog, je wordt in elkaar geslagen of beroofd, er is toenemend nachtlawaai en je vindt steeds meer zwerfvuil enz. In het laatste decennium worden in de omgang tussen burgers allerlei soorten grenzen overschreden. Ieder van ons is hiervan slachtoffer, maar helaas ook wel eens dader. Onze omgangsregels van informele en formele aard komen sterk onder druk te staan. Frans Vosman en Theo de Wit, beiden werkzaam aan de Katholieke Theologische Universiteit te Utrecht, hebben een interessante reader samengesteld waarin enkele filosofen en theologen kritisch ingaan op deze fenomenen van 'nieuwe achteloosheid'. De ethicus Koen Raes (RU Gent) schetst een opkomend 'expressief individualisme' waarbij mensen steeds minder geloof hechten aan structurele veranderingen en collectieve identiteiten en meer de nadruk leggen op zelfverantwoordelijkheid. Maar dit laatste holt uit tot een ethos van het 'goed gevoel', dat haast geheel ontdaan wordt van een morele component. Alles richt zich op nut en bevrediging. Op basis van het onderzoek van de socioloog Elchardus geeft Raes enkele perspectieven voor een betere sociale cohesie en pleit voor een nieuwe rol van verenigingen en het herstel van conventies. Frans Maas (Theologische Faculteit Tilburg) brengt de toenemende afwezigheid van respect en achting in verband met de afwezigheid in onze samenleving van een 'moreel appèl', dat volgens hem essentieel is in de opbouw van de menselijke waardigheid. Hij pleit voor een openheid voor 'de wereld van verschil', waarin wat achtenswaardig en heilig is zich in onze samenleving kan manifesteren. Fritz-Rüdiger Volz (Evangelische Fachhochschule Bochum) gaat uit van het begrip 'micropraktijken' op verschillende niveaus van leven: lijfelijke ervaring, eigen identiteit, het symbolische, zelfrechtvaardiging. In deze micropraktijken komen mensen geregeld tot overtredingen, die hij beschrijft als machtsspelen in de strijd om erkenning. Slechts wanneer deze machtsspelen zich verzelfstandigen zonder nog verder hun verhouding tot de regels in acht te nemen, worden ze gevaarlijk en kan men spreken van individuele of sociale pathologie. Frans Vosman wil om de achteloosheid te begrijpen teruggaan tot de vraag waar het begint: het in dienst stellen van de anderen voor eigen onderneming. Evenals Raes pleit hij voor het noodzakelijk herstel van conventies en regels en wijst erop dat de overheid het geweld niet mag aanwakkeren door deze problematiek te sentimentaliseren (bv. op radio en tv). Donald Loose (Theologische Faculteit Tilburg) kijkt kritisch naar de ambiguïteit tussen morele intenties en uiterlijke regels van conventie. Hij maakt het onderscheid tussen vrijheid als liberty (juridisch geordende vrijheid) en vrijheid als freedom (vermogen om zich als mens doelen te stellen en na te streven). Hij pleit voor een evenwichtige verhouding tussen deze beide vormen van vrijheid: zelfnormering in combinatie met minimale maar broodnodige conventies en gewoonten.
Deze reader biedt vanuit verschillende invalshoeken een indringende kritiek op de nieuwe achteloosheid. De redacteurs zijn erin geslaagd een goede samenhang tussen de verschillende bijdragen te bewerken, al gaan de auteurs niet allemaal op dezelfde wijze om met permissiviteit en probleemoplossing. Al zijn niet alle bijdragen makkelijk te lezen, toch kunnen ze met enige inspanning een belangrijke opstap zijn voor wie met deze problematiek begaan is, zowel in het sociale veld als in de instellingen. [Willy Deckers]
Drs. M. van der Grijn
Theologen en filosofen uit Nederland, België en Duitsland concluderen dat binnen twee decennia een verandering is opgetreden in de dagelijkse omgang met elkaar: wellevendheid en voorzichtigheid zijn vervangen door achteloosheid, lompheid en agressie. Twee zaken in hun beschouwingen hierover vallen op. Ten eerste memoreren zij dat elke generatie dit zei. Volgens de auteurs is er nu echter meer en iets anders aan de hand. Ten tweede verklaren zij niet alleen slachtoffer, maar in sommige gevallen ook dader hiervan te zijn. Het een noch het ander wordt overtuigend uitgewerkt. Daarbij is niet duidelijk of dit gedrag alleen voor Nederland geldt of voor West-Europa? Verder verschijnen de filosofen Nietzsche en Kant nogal eens op het toneel zonder dat daarmee een oplossing naderbij komt. Het hierboven gezegde ontkent niet het probleem (van alle tijden?) en zijn verschijningsvorm (van onze tijd?). Maar het zou goed zijn om daar op een ander niveau en op andere wijze over te spreken. Van dit boek kan slechts een enkele filosoof/theoloog (misschien) wat opsteken.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.