Hoe Joodse geleerden Hitlers ondergang inluidden : wetenschappers die nazi-Duitsland ontvluchtten
Jean Medawar
Jean Medawar (Auteur), David Pyke (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Omniboek, 2013 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : GESCHIEDENIS : 928 MEDA |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Tirion, cop. 2001 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 002 MEDA |
31/12/2002
In een notendop komt Hitlers geschenk erop neer, dat hij door het verjagen van de joodse wetenschappers niet alleen de Duitse wetenschap een verpletterende slag toebracht, maar meteen zijn vijanden en vooral dan de Britten en Amerikanen een in de loop van de tijd nog steeds in waarde toenemend geschenk aanbood. Niet alle grote wetenschappers vertrokken. De meeste 'Ariërs', waarvan de bekendsten Max von Laue, Max Planck, Werner Heisenberg, Otto Hahn, bleven. Maar hele drommen joodse geleerden, aangevoerd door Albert Einstein, en toch ook enkele niet-joden, vertrokken. Hitler, bezeten door zijn racistische waanideeën en gedreven door zijn korte-termijnoorlogsplanning, bleef volkomen onbewogen voor deze "krankzinnige verspilling van talent". Bovendien werden de open gekomen plaatsen ingenomen door ondermaatse nazistische elementen. De andere blijvers, waaronder er heel wat waren die het nazisme verafschuwden, bleven doorwerken, trokken zich terug in hun laboratoria en hun branche en poogden hun handen zo weinig mogelijk te bevuilen. Toch blijven er twijfels, zeker over de figuur van Heisenberg. Wou hij Hitler een atoomarsenaal aanbieden of niet? Uiteindelijk blijkt uit de studie van Jean Medawar en David Pyke dat Nazi-Duitsland, zelfs al hadden Hahn en Heisenberg technisch op het goede spoor gezeten -- wat niet het geval was --, niet in staat zou zijn geweest tot de krachttoer die de Amerikanen wel aankonden. De Amerikanen konden rekenen op de hulp van een legertje gevluchte Europese Nobelprijswinnaars en steunden op de enorme economische en financiële mogelijkheden van de Verenigde Staten, terwijl Duitsland, zeker na de aanval op de Sovjet-Unie, doodbloedde.
De vluchtelingen werden eerst meestal in Europa opgevangen -- Einstein verbleef bv. een tijdje in België. Na de Franse nederlaag, in de zomer van 1940, bleef Groot-Brittannië over als toevluchtsoord. Er waren daar al aanzienlijke inspanningen geleverd om joodse wetenschappers aan een baan te helpen. Later kwam er de in omvang aanzwellende nieuwe uittocht van wetenschappers richting Amerika. De auteurs vatten het zo samen: "Tot 1933 was Duitsland onbetwist het centrum van het natuurwetenschappelijk onderzoek geweest. Nauwelijks twaalf jaar later, door Hitlers vervolgingen en de oorlog die hij ontketende, hadden de Verenigde Staten de leiding overgenomen. Ze hebben die nooit meer uit handen gegeven. Hitler had Amerika een geweldige dienst bewezen."
Al deze en nog meer aspecten worden in dit boek gedetailleerd toegelicht. Voor zover een leek kan oordelen lijkt de wetenschappelijke benadering gaaf en afdoende te zijn, en dat vergoedt ruimschoots zekere geringe historische misvattingen, waarvan we er enkele toch moeten aanstippen. Op blz. 25 staat te lezen: "Het was een joodse officier die door Hitler voor het ijzeren kruis werd voorgedragen [...]" Het was andersom: Adolf Hitler werd door zijn joodse luitenant, Hugo Gutmann, in 1918 voor het ijzeren kruis voorgedragen, voor dapperheid als koerier. Verder capituleerde het Belgisch leger in mei 1940 niet na 5 maar na 18 dagen en de Nederlandse vertaler had ook mogen weten dat Coq-sur-mer gewoon De Haan heet. Maar dit brengt vanzelfsprekend geen schade toe aan de ruimere opzet van dit boek. [Robert Schoeters]
Dr. J.L.G. v. Oudheusden
Begin twintigste eeuw was Duitsland verreweg het belangrijkste land voor wetenschappers. Universiteiten en onderzoeksinstituten waren wereldvermaard; het regende Nobelprijzen. Meer dan 1500 geleerden en wetenschappers besloten na de machtsovername van de nazi's in 1933 het land te verlaten. Velen van hen waren van joodsen bloede. De meesten weken uit naar Groot-Brittannie of de Verenigde Staten, waar ze het onderzoek op hun vakgebied konden voortzetten. De beroemdste naam is Einstein, en het bekendste project is dat tot ontwikkeling van de atoombom (o.a. Szilard en Fermi). Dit boek is geschreven door twee Britse deskundigen die nog getuige zijn geweest van de komst van de geleerden. Het behandelt het universitaire klimaat voor 1933, de nazi-gelijkschakeling, en de uittocht van natuurkundigen, biologen en scheikundigen en hun latere bijdragen aan de wetenschap. Ook is er aandacht voor dilemma's van achterblijvers (zoals Max Planck), de internering in Engeland in 1940 en de fabricage van de atoombom. Een leesbaar boek over een interessant, nog weinig belicht thema. Met register en katern zwartwitfoto's.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.