Rachel : een document
Martin Amis
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Fibula-van Dishoeck, cop. 1981 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 927.5 JONK |
31/12/2011
Of de hemel op aarde te vinden is, blijft twijfelachtig, maar dat de hel op aarde bestaat, is zeker. Tijdens de Eerste Wereldoorlog heette de hel Verdun. De veldslag die daar in 1916 plaatsvond, plaatst al wie in God en de mens gelooft voor een pijnlijke vraag: hoe kan God zoiets toelaten, hoe kan de mens zo wreed zijn? Verklaart dit waarom een theoloog als de Nederlandse dominee Henk Jonker geïntrigeerd raakte door de slag om Verdun, die plaatsvond in zijn geboortejaar? Hij las alles wat hij over dit onderwerp kon vinden en ging vervolgens, als een pelgrim, de sporen van deze slag opzoeken om zich ter plaatse het leven en het lijden van de soldaten beter te kunnen voorstellen. Dat leverde in 1980 een merkwaardig boek op, dat destijds een diepe indruk maakte op veel van zijn landgenoten. Een Nederlandse uitgever zorgde nu voor een integrale heruitgave van het werk.
De Duitsers begonnen de slag om Verdun op 21 februari 1916, met een intense, aanhoudende beschieting van de Franse linies. De operaties vielen eind 1916 langzaamaan stil, zonder precieze einddatum. Geen van beide partijen had in die driehonderd dagen terreinwinst geboekt, en beide hadden zware verliezen geleden. Het aantal slachtoffers liep op tot 700.000, onder wie 300.000 doden. Het is dan ook niet verwonderlijk dat Verdun vandaag wordt beschouwd als het dieptepunt van die zinloze oorlog.
Het idee voor de operatie kwam van de Duitse opperbevelhebber Erich von Falkenhayn. Zijn militaire logica hield steek: om uit de impasse van de loopgrachtenoorlog te geraken wilde hij zoveel mogelijk Franse soldaten uitschakelen, en waar kon dat beter gebeuren dan in een plaats als Verdun, dat zich daar als saillant (een uitstulping in de frontlijn) goed voor leende, en dat de Fransen wegens zijn symbolische waarde nooit zouden willen opgeven?
Jonker volgde bij zijn bezoek aan de slagvelden van Verdun de chronologie van de strijd. Dat leverde een helder verslag op, waarin begrippen die wat dieper in het collectieve geheugen zijn gezakt opnieuw tot leven komen, zoals le bois des Caures, het fort van Douaumont, la Voie Sacrée, le Mort-Homme. Tussendoor maakt de auteur notities over zijn lectuur, citeert hij uit getuigenissen van deelnemers en maakt hij persoonlijke bedenkingen over het onvoorstelbare en onvertelbare oorlogsleed. Daarbij gaat zijn aandacht wel meer naar de Franse troepen dan naar de Duitse soldaten, die ? dat signaleert hij zelf ? het nog zwaarder hadden omdat ze minder snel afgelost werden.
Het boek bevat duidelijke kaarten en veel foto's. De filmfoto uit 1929 die de kaft (ont)siert, is commercieel wellicht een goede maar historisch een slechte keuze. [Dani]
Dr. J.L.G. v. Oudheusden
In 1981 verscheen van de theoloog-historicus H. Jonker een beschrijving van het slagveld rond Verdun, waar in 1916 een van de hevigste veldslagen woedde uit de Eerste Wereldoorlog. Dit klassieke boek is thans (2010) integraal herdrukt; wel met een nieuw voorwoord. Rond Verdun vielen op een oppervlak van 10 bij 10 km naar schatting 700.000 soldaten van Frankrijk en Duitsland. Elke meter terreinwinst telde: generaals als Falkenhayn (Duitsland), Joffre en Nivelle (Frankrijk) keken niet op een mensenleven. De Duitse legerleiding wilde Frankrijk bij Verdun laten ‘leegbloeden’, maar Frankrijk hield stand, o.m. door een vitale aanvoerlijn open te houden. De auteur laat de lezer zijn eigen rondrit langs forten en monumenten fysiek meebeleven (inclusief koffiepauzes e.d.), onderwijl uitweidend over achtergronden, tactieken en motieven van de generaals, de uitwerking van gebruikte wapens en het leed van de gewone soldaat. De tekst is nogal wijdlopig. Voor lezers is het switchen tussen 1916 en 1981 soms lastig, en de zwart-witfoto’s zijn laag van kwaliteit. Inmiddels verschenen boeken met actuelere inzichten. Met register.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.