Anders dan de anderen : homoseksualiteit op het snijvlak van literatuur en medische wetenschap
Mary Kemperink
Mary Kemperink (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Amsterdam University Press, cop. 2001 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : NEDERLANDS 855 KEMP |
31/12/2001
Tussen 1885 en 1910 maakten literatuur en cultuur een crisis door, die je zou kunnen beschouwen als de barensweeën van de moderniteit. Het fin de siècle kon moeilijk kiezen tussen de traditie en het vele nieuwe dat de geesten en de samenleving beroerde. De literatuur van die tijd legt van die tweestrijd getuigenis af. De auteur brengt in deze synthetische studie de ideologische patronen van het fin de siècle in kaart aan de hand van een negental grote thema's, die ze beschrijft met alle ambivalente gevoelens (angsten en verlangens) die er bijhoorden. Helemaal volgens de huidige trend om literatuur in te bedden in de maatschappelijke en cultuurhistorische context waarin ze ontstond, besteedt ze ruime aandacht aan het toen heersende zakelijke vertoog. Het denken over de natuur bv. werd sterk gekleurd door de evolutietheorie van Darwin. Aanvankelijk interpreteerde men de natuur optimistisch als paradijs van de vooruitgang, maar vanaf de jaren '80 zag men in haar nog slechts een blind selecterende, onverschillige jungle. Talrijke romans en gedichten uit die tijd bevatten sporen van dat buiten-literaire discours. Kemperink citeert en interpreteert sprekende passages, waarbij ze put uit een corpus van bijna 300 Noord-Nederlandse literaire teksten, uiteraard van heel verschillende kwaliteit.
Naast de natuur worden uitvoerig de thema's stad, ras, stand, sekse, wetenschap, geloof, kunst en kunstenaar besproken. De dubbelzinnigheid en ambivalentie waarvan de fin de siècle-literatuur doortrokken is, komen behoorlijk uit de verf. Van oudsher bekende topoi als de verhouding tussen de twee geslachten, de angst voor revolutie en degeneratie, de esthetisering van het walgelijke en het gruwelijke, en de kunst als vervangende religie in een bredere context worden geplaatst. Opvallend zijn de talrijke parallellen met toenmalige biologische, medische, sociologische en wetenschappelijke concepten en theorieën. Anderzijds wordt het eigene van de literaire representatie in deze studie enigszins tekort gedaan: veel teksten worden over één kam geschoren en de unieke rol van literatuur als kweekvijver van nieuwe gedachten blijft onderbelicht. Het boek heeft wel de verdienste het ideologische substraat van de fin de siècle-literatuur (en cultuur) te belichten en in een ruim perspectief te plaatsen. Wie afzonderlijke auteurs of werken uit deze periode leest en bestudeert, krijgt hiermee een achtergrond waartegen het individuele zich kan aftekenen. [Erik de Smedt]
Sjoerd van Faassen
Uitgaande van een aantal cultuurhistorische inzichten - zoals het Darwinisme, rassentheorieën, opvattingen over stedenbouw, standenmaatschappij, godsdienst, vrouwenemancipatie en dergelijke - buigt de aan de Groningse universiteit verbonden Mary Kemperink zich over de Nederlandse literatuur uit de periode 1885-1910 om te zien hoe deze inzichten zich literair hebben vertaald. Deze invalshoek biedt een verrassende en verfrissende inkijk in de literatuur, vooral omdat Kemperink over een uitgebreide kennis van deze periode beschikt: eerder publiceerde zij studies over het toneel. Het boek is helder ingedeeld, maar het is jammer dat bij zo'n veelheid van gegevens het register zich beperkt tot personen, en zich niet uitstrekt tot zaken en begrippen.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.