Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt magazijn
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Wereldbibliotheek, cop. 2001 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 928.8 STEI |
Besprekingen
31/12/2001
Wij waren de beesten die zij van ons hadden gemaakt", zo ontdekt Paul Steinberg als hij op zeker moment de hand opheft tegen een medegevangene in het vernietigingskamp, omdat die zijn eigen kansen op overleven in gevaar dreigt te brengen. Als hij vijftig jaar later, op de vooravond van zijn eigen dood, het schrijnende verslag schrijft van de vijftien maanden die hij in Buna-Auschwitz III doorbracht met maar één doel: overleven, kan hij niet anders dan concluderen: "ik heb geleefd, ik leef nog steeds in onwaardigheid". Aan het woord is een der allerlaatste getuigen die zich uitspreekt, niet zozeer om het verhaal nog eens over te doen van de verschrikkingen van de concentratiekampen en de shoah, maar om met zichzelf in het reine te komen. Kernvraag: "Is men zo schuldig als men overleeft?"
Paul Steinberg werkte samen met Primo Levi in het scheikundig labo van IG Farben vlakbij het kampterrein. Levi's boek Is dit een mens? (1957), waarin hij zichzelf beschreven zag (onder de naam Henri) als de ultieme, koude en berekenende overlever, bezorgde hem een eerste schok. Later krijgt hij een tweede klap als Levi in 1987 alsnog zelfmoord pleegt. Daarop besluit Steinberg toch in het verleden te duiken en een verklaring te zoeken voor het feit waarom alleen hij en enkele anderen de dodendans konden ontspringen en of dat niet alleen met de omstandigheden, het toeval of geluk te maken had. Zijn analyse is even scherp als scherpzinnig, even eerlijk als hard. Overleefden niet: de opstandigen, de sentimentelen, de wanhopigen... Hadden een kans: zij die resoluut voor zichzelf kozen, zich konden aanpassen, doorzicht kregen in hun medemens en vooral in diegenen die macht konden uitoefenen. Zij die om energie te sparen, behalve wat slaap en voedsel aanging, op alles konden bezuinigen, ook op morele pijn, die emoties konden uitbannen... en die, zoals in het geval van Paul Steinberg, het geluk hadden jong en sterk te zijn, vier talen te spreken waaronder vloeiend Duits, een boontje hadden voor scheikunde en gebruik wilden maken van iedere mogelijkheid die zich aanbood om de kansen te doen keren. Kansen die er in feite niet waren, omdat door de SS bepaald was dat iedereen moest sterven, zolang dit onder de oorlogsomstandigheden mogelijk was. Levi's oordeel was het enige dat er voor Steinberg toe deed. Wie anders heeft recht van spreken? Omdat de confrontatie met zijn kampgenoot niet meer mogelijk was, moest dit boek wel geschreven worden, in smart en pijn. [Jan Baes]
B. Freriks
In 1943 wordt de joodse Paul Steinberg in Parijs gearresteerd en naar Auschwitz gedeporteerd. Hij is dan zestien jaar. Pas vijftig jaar na de oorlog is Steinberg in staat om over zijn verblijf in dit vernietigingskamp te schrijven. Het is niet zozeer een beschrijving van gebeurtenissen die we uit de herinneringen van andere overlevenden kennen. Steinberg wil verslag doen van het aftakelen van menselijke wezens voor de vernietiging. De dood van de gevoelens, de dood van het denken en daarna de dood van de mens. En hij wil verslag doen van de enkelen, zoals hij, die het geluk hadden te overleven, de langzame aanpassing, het weer opkrabbelen en worden tot een 'mens uit de vernietigingskampen'. Vooral door zijn onopgesmukte, droge stijl is het, zoals Jorge Semprun in zijn voorwoord zegt, een bijna ondraaglijk verhaal geworden. Primo Levi, een medekampbewoner, noemde Steinberg in zijn beroemde kampherinneringen 'Is dit een mens'*, de ultieme overlever, die zich aan het leven vastklampt ten koste van zijn eigen menselijkheid. De bladzijden waarop Steinberg commentaar geeft op de indruk die Levi van hem had, behoren tot de meest aangrijpende van dit uitzonderlijke boek.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.