Het boek van de kinderen
A.S. Byatt
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
De Bezige Bij, 2001 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : BYAT |
31/12/2001
Tijdens een college neemt de erg kleine Phineas Gilbert Nanson het besluit dat hij geen postmoderne literatuurwetenschapper meer wil zijn. Het hoofd van de vakgroep, Ormerod Goode, bezorgt hem de biografie van de Victoriaanse avonturier Elmer Bole, een leven in drie delen geschreven door Scholes Destry-Scholes. Phineas raakt gefascineerd door de biograaf. Hij zal als postdoctorale student een biografie over hem gaan schrijven.
titel
Zijn aanvankelijk plan om een proefschrift te maken met als titel 'Personae met vrouwelijk verlangen in de romans van Ronald Firbank, E.M. Forster en Somerset Maugham' geeft hij op. Hij had trouwens al zijn twijfels over dat proefschrift. "Soms had ik gedacht dat Vrouwelijke personae van verlangen in de romans van Firbank, Forster en Maugham beter zou zijn en kon dan niet bepalen of dat de hele betekenis zou veranderen of dat het niets uitmaakte." Dit is het soort van geestigheid waarmee dit boek van A.S. Byatt vol zit.
Phineas komt op het spoor van drie documenten geschreven door Destry-Scholes. De lezer ontdekt samen met Phineas over wie die teksten gaan en tracht te achterhalen wat ze met elkaar te maken hebben. De eerste tekst beschrijft de reis van de taxonoom Carl Linnaeus naar Lapland. Linnaeus bleek om redenen van classificeerbaarheid buitengewoon geïnteresseerd in de genitaliën van alle schepsels. Bij de dankbetuiging schrijft A.S. Byatt dat zij vermoedt dat de kiem voor deze roman lang geleden gelegd werd door de opmerkingen van Michel Foucault over Linnaeus en taxonomie in Les mots et les choses. Linnaeus was trouwens ook al een inspiratiebron voor Angels and insects van Byatt. De tweede tekst bericht over de expeditie van de statisticus Francis Galton naar Ovamboland om nijlpaarden te schieten in het Ngamimeer. Hij ontmoet Hottentotten en Bosjesmannen en ziet dingen die zowel echt als visionair waren. Galton maakte een studie over mentale beeldvorming en werd later verguisd omwille van zijn eugenetiek. De laatste tekst gaat over de toneelschrijver Henrik Ibsen, een noorderling die naar het zuiden trok. Dat document bestaat voornamelijk uit een dialoog tussen Ibsen en een Vreemde Klant, die later zijn onwettige zoon Henriksen blijkt te zijn.
Deze drie ongepubliceerde stukken van Destry-Scholes zijn verhalen zonder begin of einde die haast onvatbare symmetrieën vertonen en waarin de magie een cruciale rol lijkt te spelen. "De magie houdt zich, net als de wetenschap, bezig met materie, met de wereld der dingen". Zowel de taxonoom, de statisticus als de toneelschrijver bestudeerden de betrekkingen tussen mensen en dingen. Het zijn de dingen die Phineas interesseren. A.S. Byatt beschrijft hoe haar personage doceert hoe Michel Foucault in Les mots et les choses het verlangen van Linnaeus om een volledige taxonomie te maken verwerkte in een kijk op taal.
Phineas zal proberen meer te weten te komen over de drie onderwerpen. Daarbij zal zijn leven grondig veranderen en het toeval zal steeds meer een rol gaan spelen. Reizen is een belangrijk onderwerp in de teksten en Phineas gaat part-time werken voor een reiswinkel geschoeid op Fourieristische leest, Pucks Gordel, die uitgebaat wordt door een hedonistisch homoseksueel koppel. Daar krijgt hij een Vreemde Klant over de vloer, die geïnteresseerd blijkt in pedofiele snuff movies. Hij gaat ook regelmatig naar Willisden, waar een nicht van Destry-Scholes, Vera Alphage, woont. Zij heeft op zolder een koffer gevonden met schoendozen vol foto's en fiches. Hij begint een verhouding met Vera. Hij ontmoette ook al de Zweedse "bijentaxonoom in opleiding" Fulla Biefeld, die hem helpt met de vertaling van sommige fiches. En ook met haar begint hij een liefdesaffaire. Gaandeweg ontdekt Phineas dat de teksten van Destry-Scholes vol leugens zitten. "Hier hangen niet-authentieke weefsels aan authentieke haken," zegt Fulla over het Linnaeus-fragment. En Galton blijkt bv. nooit aan het Ngamimeer te zijn geweest. Het brein van Phineas gaat ontwerpen en herschikken en 's nachts bewoont hij een fantasmagorie. Zijn leven wordt steeds complexer en begint (met de twee minnaressen, de reizen en een nieuwe interesse voor de natuur) te lijken op dat van Elmer Bole. En daarbij begint Destry-Scholes veel te lijken op Byatt. "Deze gezichtloze schrijver wist een bouwwerk van stijlen en feiten te construeren en deinsde er zelfs niet voor terug in de eerste persoon te schrijven." Of nog: "Hoe dacht Destry-Scholes over de rol van de biograaf? Waarom vertelde hij leugens en schreef hij parodieën?" Soms krijg je het gevoel dat ook zij je om de tuin probeert te leiden. Het draait allemaal rond feiten of fictie in deze roman over de biograaf. Phineas geraakt verslaafd aan de verboden woorden die literatuurwetenschappers niet mogen gebruiken, maar schrijvers wel. "Ik kwam bij het post-structuralisme terecht door een ware intellectuele passie voor samenhang en betekenis. Ik probeer vast te leggen wat er met mij gebeurde nadat ik besloten had niet meer op die louter intellectualistische manier tegen de dingen aan te willen kijken. Wat niet wil zeggen dat dit een autobiografie is. Ik schrijf in de eerste persoon om redenen van precisie." Het boek wordt een schrijversverhaal en het eindigt met een epifanie (een "verboden woord").
Net als Possession (waarvoor Byatt in 1990 de Booker Prize kreeg) is dit een roman vol pastiches (o.a. op Edgar Allan Poe), referenties (naast Foucault ook nog o.a. Empedocles, Lacan, Woolf, Frankenstein en Freud) en heel veel citaten (o.a. van Ibsen en van Wilfrid Blunt, de biograaf van Linnaeus). In haar recente essaybundel On histories and stories schrijft Byatt dat ze die citatenblokken ziet als de dia's bij een lezing over kunstgeschiedenis. Daarnaast komt ze aanzetten met de ene metafoor na de andere voor de biografische activiteit: mozaïeken, radiologie en reclamepanelen die bestaan uit draaibare lamellen. Het mooist vond ik het woordenboek dat enkel gelezen kan worden met behulp van een vergrootglas. Dit is een meesterlijke literaire puzzel. Erudiet, geestig en meeslepend. [Rudi Meulemans]
Redactie
Literatuuronderzoeker Phineas G. Nanson krijgt tijdens een droog college postmoderne literatuurtheorie plotseling schoon genoeg van fictie, hij wil feiten. Hij verlegt zijn onderzoek naar de biografie en raakt gefascineerd door de obscure biograaf Scholes Destry-Scholes en diens biografie van de Victoriaanse avonturier Sir Elmer Bole. Hij besluit een biografie over de geheimzinnige Destry-Scholes te schrijven, maar als hij stuit op diens aantekeningen over Carl Linnaeus, Darwins neef de eugeneticus Francis Galton en toneelschrijver Henrik Ibsen, raakt hij het spoor bijster en verzandt in een moeras van feiten, fictie en verzinsels. Phineas en het onderzoek lopen vast en er is de liefdevolle hand van een vrouw voor nodig om hem uit dit labyrint te leiden. Een uitstekend geschreven, geestige historisch-literaire detectiveroman over wetenschappelijk onderzoek, liefde en verlangens. A.S. Byatt (1936, zuster van de auteur Margaret Drabble) is een van Engelands beste hedendaage schrijfsters, in 1990 ontving ze de Booker Prize voor haar roman 'Possession'. Zie ook www.asbyatt.com. Royale druk. Kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.