Het stalinorgel : roman
Gert Ledig
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
De Arbeiderspers, cop. 2000 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : LEDI |
31/12/2001
Gert Ledigs Vergelding (1956) is een ongewoon boek (zowel qua stijl als qua structuur) over geallieerde vergeldingsacties op Duitsland in de nadagen van de Tweede Wereldoorlog. Deze roman brengt het nietsontziend relaas over wat oorlog betekent voor de gewone burger. Toen het boek in 1999 in Duitsland opnieuw werd uitgegeven, gaf dit aanleiding tot een discussie in de media over het eigen, Duitse oorlogsleed in relatie tot de holocaust. De auteur die in de jaren '50 drie romans met de oorlog als achtergrond publiceerde, en daarna in de anonimiteit verdween, heeft de heruitgave van zijn boek niet meer mogen meemaken. Hij stierf in juni 1999. Vergelding is de literaire verwerking van Gert Ledigs eigen nachtmerrie: tweemaal gewond in de strijd om Leningrad keerde hij in 1942 naar huis terug en verwerkte zijn ervaringen in een huiveringwekkende, caleidoscopische roman. De roman ontvouwt zich binnen de duurtijd van een geallieerd bombardement op een Duitse stad (vermoedelijk heeft München hiervoor als model gestaan). De auteur hangt een indringend en schrijnend beeld op van mensen die proberen te overleven te midden van een vuurstorm, van vluchtelingen bedolven onder het puin van schuilkelders, van de neergestorte piloten die terechtkomen in de chaos die ze zelf hebben ontketend. Iedereen is zonder pardon en onderscheid slachtoffer van een onontkoombaar en infernaal scenario. Het boek roept beelden op die doen denken aan Dante's Inferno en Goya's grafisch werk vervat in de cyclus 'De verschrikkingen van de oorlog'.
Vergelding kent als pure weergave van waanzin en als absurd gruwelspektakel van de Tweede Wereldoorlog zijn weerga niet. Het best nog is het werk te vergelijken met de hoogtepunten uit de naoorlogse literatuur, en wel met werken als Catch-22 van Joseph Heller (1961) en Kurt Vonneguts Slaughterhouse Five (1969). Ledigs jongere collega Siegfried Lenz noemde het een "verbazingwekkend boek". De kritiek ontving de roman destijds (1956) als een "document van de genadeloze ontnuchtering" en schreef dat die "tot het beste en indrukwekkendste gerekend kon worden dat ooit over de oorlog geschreven werd." De roman bestaat uit fragmenten van handelingen, voor zover daar nog sprake van kan zijn: een Amerikaans sergeant springt uit zijn vliegtuig en zweeft de dreigende lynchjustitie tegemoet. Een meisje wordt in het duister van een schuilkelder verkracht. Een moeder trotseert een bommenregen om haar enige zoon, allang omgekomen in een geschuttoren van de luchtafweer, terug te zien. De stem van de verteller, die al terugblikkend een temperende functie vervult, heeft wellicht bijgedragen tot de verontrustende uitstraling van het boek. Voor april 2001 is gepland Vrijwilliger in Spanje van John Sommerfield; het verslag van een Britse vrijwilliger in de slag om Madrid tijdens de Spaanse Burgeroorlog, en in mei van dit jaar verschijnt Het vuur van Henri Barbusse, is een indringend getuigenverslag dat een onthutsend beeld ophangt van het rauwe soldatenleven gedurende de barre strijd in de loopgraven. Bij zijn verschijning in 1916 in Frankrijk lokte het controversen uit, maar werd het werk niettegenstaande bekroond met de prestigieuze Prix Goncourt. 'Oorlogsdomein' is een nieuwe serie die hoge verwachtingen wekt. [Staf Schoeters]
Ds. Jenno Sijtsma
Dit inmiddels klassieke boek uit 1956 verscheen vorig jaar in een nieuwe Duitse uitgave en deed opnieuw veel stof opwaaien. Dit boek is de vertaling daarvan in de nieuwe serie 'Oorlogsdomein'. Ledig beschrijft de gebeurtenissen die plaatsvinden in een Duitse stad aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. De geallieerde bommenwerpers zaaien dood en verderf en sergeant Jonathan Strenehens wordt aan boord van een bommenwerper geraakt. Hij valt uit het vliegtuig, zijn parachute opent zich en hij komt in Duitse handen terecht, midden in een brandende stad. Wat hij meemaakt, wordt beschreven naast en tussen de ervaringen en lotgevallen van vriend en vijand, burgers in schuilkelders, onderofficieren en officieren enzovoort. Het is een onopgesmukt relaas van een inferno, dat de lezer ademloos in de ban houdt. Ledig, tweemaal gewond in de strijd om Stalingrad, heeft eigen ervaringen in het boek verwerkt. Een radicaal, verbijsterend geschrift, waarin de waanzin van de oorlog duidelijk wordt, maar niet minder de uitwerking van geweld op elk mens. Verzorgde uitgave; kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.