De Balkan 1804-1999 : nationalisme, oorlog en de grote mogendheden
Misha Glenny
Edwin R. Black (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Kosmos-Z&K, 2001 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 928 BLAC |
31/12/2001
Toen Hitler in 1933 aan de macht kwam, werd een van de nazi-doelen, zoals eerder reeds aangekondigd in Mein Kampf, de identificatie en vernietiging van 600.000 Duitse joden. Pas als de joden geïdentificeerd waren, konden ze het doelwit worden van onteigeningen, opsluiting in getto's, deportatie en uiteindelijk vernietiging. Het onderzoek van de gemeentelijke, kerkelijke en andere officiële archieven in heel Duitsland -- en later ook in heel Europa -- vereiste een enorme indexeringstaak die in de huidige tijd het gebruik van computers zou vergen. In 1933 bestonden deze nog niet, maar wel beschikte men over het ponskaarten- en sorteringssysteem van IBM (International Business Machines), de voorloper van de computer. Via de Duitse dochtermaatschappij, IBM Duitsland, en met medeweten van het hoofdkantoor in New York, maakte IBM de machines op maat naar de behoefte van de nazi-technici, die op hun beurt contact hadden met de hoogste echelons van de nazi-partij. De apparaten werden niet verkocht maar verhuurd, en bovendien regelmatig onderhouden en gemoderniseerd door IBM.
De registratie van mensen en hun bezittingen was maar één van de vele toepassingen van de snelle sorteerapparatuur, ook de identificatie, tracering en sturing van dwangarbeiders verliepen grotendeels via ponskaarten. Hoeveel wist IBM over de nefaste aanwending van zijn automatiseringssysteem? Edwin Black gaat in zijn studie te werk als een nauwgezette en integere historicus, en waarschuwt de lezer voor al te voor de hand liggende en te oppervlakkige conclusies. Hij stelt nl. dat het verkeerd zou zijn te denken dat de holocaust niet zou hebben plaatsgevonden zonder IBM, maar er is reden voor een onderzoek naar de fantastische aantallen die Hitler bij zijn miljoenvoudige moorden bereikte, naar de snelheid ervan en naar de doorslaggevende rol van de automatisering en de technologie. De auteur wil m.a.w. uitzoeken waar precies de verantwoordelijkheden liggen.
Edwin Black ving zijn speurtocht aan in 1998, kon al vlug rekenen op een netwerk van mensen in de VS, Duitsland, Israël, Engeland, Nederland, Polen en Frankrijk, en werd in zijn werk bijgestaan door historici, archivarissen, studenten en overlevenden van de holocaust. Gezamenlijk brachten zij 20.000 bladzijden documentatie bij elkaar, die stuk voor stuk op hun authenticiteit dienden gecontroleerd en geanalyseerd, tot er een enorm venster ontstond op wat er werkelijk gebeurd was. Die geverifieerde bevindingen worden in IBM en de holocaust op compacte en bevattelijke wijze naar voren gebracht. [Staf Schoeters]
Redactie
Om 'IBM en de holocaust' is al het een en ander te doen geweest in de pers. Het is dan ook niet mis, dit vijftien hoofdstukken tellende requisitoir tegen de Amerikaanse multinational. Hij wordt ervan beschuldigd de logistiek (in de vorm van ponskaarten, bedacht door Herman Hollerith) te hebben geleverd die de systematische uitroeiïng van joden tijdens de Tweede Wereldoorlog in belangrijke mate mogelijk heeft gemaakt. Hoofdstuktitels als "De joden identificeren", "Het bondgenootschap van IBM met de nazi's", "Een nazi-medaille voor Watson" (IBM-directeur Watson ontving in 1937 een onderscheiding van Hitler die hij overigens begin juni 1940 terugstuurde), "Dodelijke tellingen", "Verdelging", en "De opbrengst van de volkerenmoord - 1 [en] 2" geven weinig reden tot misverstand. Dat uiteindelijk Duitsers verantwoordelijk waren voor deze volkerenmoord, blijft ietwat onderbelicht. Het boek bevat een uitgebreid notenapparaat, een lijst van geraadpleegde archieven en informatiecentra, tijdschriften, internetadressen, een bibliografie, en een zeer fijnmazig register. Geciteerde brieven zijn gezet in een typemachineletter, drie zwartwitfoto's illustreren het boek.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.