Een wintervertelling uit Buenos Aires
Sylvia Iparraguirre
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
De Geus, cop. 2001 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : IPAR |
31/12/2001
Dat er in het Argentinië van vandaag wellicht meer dan elders nagedacht wordt over de excessen waartoe macht leiden kan is, de recente 'vuile oorlog' indachtig, makkelijk om begrijpen. Macht creëert gevoelens van onaantastbaarheid en superioriteit, en die vinden een gretige bedding in de morbide geest van lieden die de medemens op de knieën willen. Maar dit soort vertekening doet zich niet enkel voor op individueel vlak. Ook ganse samenlevingen worden door het virus bedreigd. Tot welke drama's dit leidt, heeft Iparraguire met eigen ogen zien gebeuren, maar voor de inkleding van haar ideeën gaat ze terug naar het begin van de 19e eeuw, toen de Engelsen Vuurland en omstreken koloniseerden. Daar begon het verhaal van Jemmy Button. Diens lotgevallen leveren een bizar maar authentiek verhaal, tenminste als we de beroemde Charles Darwin mogen geloven (en Darwin was een secuur chroniqueur), die erover bericht in het dagboek van zijn Zuid-Amerikareis. Overigens heeft Iparraguire zelf de zaak verder uitgeplozen door grondig onderzoek te verrichten in allerhande archieven. Het verhaal kan dus voor echt gebeurd doorgaan. Wie dat overigens verlangt, kan de bewuste episode uit Darwins rapport erop nalezen in Dree Peremans' boekje Ga (n)ooit naar Antarctica.
Jemmy Button dus. Bij een missie in opdracht van de Britse Admiraliteit laat kapitein FitzRoy, bevelhebber van de Beagle, drie yamana-indianen gevangennemen, en ook een kind, Jemmy Button. Hij beslist hen mee te nemen naar Engeland om ze daar 'te beschaven' en het christelijk geloof bij te brengen. Het resultaat lijkt redelijk, althans wat Jemmy betreft, maar is zeker niet overtuigend, en na enige tijd worden de Vuurlanders terug ingescheept naar hun heimat. Daar blijken ze binnen de kortste keren te 'hervallen' in hun oude staat en erger nog, de clan van Jemmy roeit enige tijd nadien een hele scheepsbemanning uit. Hoezo? Heeft de 'beschaving' gefaald, of zijn dit soort lieden niet te beschaven? WÃllen zij dan niet gelukkig worden in het ware geloof? En tientallen vragen in dezelfde zin.
Om haar verhaal een dynamischer structuur te geven en tegelijk ruimte te scheppen voor een grondiger karaktertekening creëerde de auteur de figuur van Jack Guevara, een jonge matroos met een reeds bewogen verleden die -- voorzover dit mogelijk was -- op vertrouwelijke voet geleefd zou hebben met Jemmy. Deze Jack wordt, járen na de feiten, door de Admiraliteit uitgenodigd om een rapport te maken over de hele episode. Hetgeen de auteur toelaat om niet enkel de gebeurtenissen te rapporteren, maar eveneens de resultaten van haar speurwerk in de archieven te valoriseren, vooral dan wat betreft de rechtszaken die aangevat werden om het schuldaandeel van Jemmy in de moordpartij te bepalen. Het verhaal vangt dus aan in 1865, wanneer Jack de uitnodiging van de Admiraliteit ontvangt, gaat terug naar 1806 (zijn jeugdjaren), concentreert zich dan op de jaren 1830-'35 (de Jemmy-episode), om te eindigen in 1860 (de rechtszaak).
Wat er toén wel of niet echt gebeurd is, wat waarheid is en wat verzinsel, blijft in de roman van Iparraguire moeilijk na te trekken, maar is eigenlijk ook niet relevant. Alleen al door de beslissingen, reacties, overwegingen, stellingnamen, enkel sec te rapporteren bij monde van gelegenheidschroniqueur Guevara, brengt ze het thema ten berde waar het haar in feite om te doen is, en dat beslist niet enkel op de 19e eeuw slaat: het misbruik van de macht om de eigen concepten op te dringen, de opdringerigheid van culturen -- zeg maar belijdenissen, en wellicht ook: het onvermogen om de andere in zijn wezenheid te vatten.
De grote verdienste van dit schijnbaar objectieve boek is dat het naar aanleiding van een historische episode aanzet tot nadenken over de relaties tussen mensen en over de vertekening die daarin optreedt wanneer machtsbewustzijn daarin een plaats krijgt. Of in andere woorden: wat 200 jaar geleden gebeurde, maakt ook nu kans, weze het onder een 'aangepaste' vorm. [Hugo Van Hoecke]
B. van Laerhoven
De Britten noemen hem Jemmy Button, praktisch niemand kent zijn naam in de taal van de Yamani, een indianenstam op Vuurland. Jemmy wordt begin negentiende eeuw door een Brits slavenschip naar Londen gebracht en krijgt er de Britse cultuur 'onderwezen'. Hij leert blijkbaar snel en gewillig, maar wanneer hij later terug is in zijn geboorteland leidt hij het verzet tegen de Britten, wat tot zijn executie leidt. De Argentijns-Engelse zeeman Jack Guevara schrijft zijn levensverhaal op. De Argentijnse schrijfster/journaliste belicht met deze historische roman een weinig bekende episode uit de geschiedenis. In een stijl die naar het poëtische neigt, maar tegelijkertijd precies genoeg is om de feiten helder weer te geven, onderzoekt ze hoe culturen op elkaar kunnen inwerken, en hoe tradities en opvattingen wezensvreemd voor elkaar kunnen zijn. Een fascinerende combinatie van fictie en documentaire. Voor een literair geschoold publiek met historische interesse. Kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.