God en geweld : over de oorsprong van mens en cultuur
René Girard
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Agora, 2000 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 204 GIRA |
31/12/2001
Heel het oeuvre van de cultuurcriticus René Girard, emeritus-hoogleraar aan de Universiteit van Stanford (USA), worstelt met de relatie tussen de mythische culturen en het christendom. In dit boek brengt hij een apologie voor de originaliteit waarmee het christendom de mythische antwoorden op het leven doorbreekt. In de mythische cultuur wordt de mens gedreven door het mimetisch verlangen, de drang naar het imiteren van de andere. Dat verlangen is de basis van onze cultuur, maar ook de grootste bedreiging ervan. Zonder dat verlangen zouden wij gedetermineerd blijven door onze instincten, maar het leidt in de concrete realiteit tegelijk tot onophoudelijke onenigheden, tot rivaliteit, tot een oorlog van allen tegen allen. De meest vanzelfsprekende weg om uit die permanente cyclus van geweld te geraken, is de overdracht van onze schuld op een zondebok die vervolgd wordt, bespot, uitgesloten of desnoods gedood. Daarin herleiden we de strijd van allen tegen allen tot een strijd van allen tegen één: de eenling, de ene groep, de ene ideologie, die de schuld (weg)dragen. Steeds wisselend van subject: het communisme, het christendom, de joden, de vreemdelingen, de zigeuners, de homo's, de junkies, noem maar op, de zuivering gebeurt door uitzuivering. Na de uitzuivering van de verschillen wordt alles teruggebracht tot dezelfde identiteit. Vrede op aarde door de uitbanning van of de moord op wat anders en bedreigend is. Een gevaarlijke vrede, omdat ze slechts bestaat door onze mimetische rivaliteit te sublimeren tot een goddelijk recht op geweld dat gericht is op het bewaren van de juiste orde, het ras, het eigen volk, de taal, de dogma's, de ideologie. Reeds in het Oude Testament, maar vooral in de Lijdensverhalen van het Nieuwe Testament wordt deze cirkel van geweld doorbroken. Ze zijn een kritiek op de mimetische drift die het fundament is van het mythische leven. Terwijl de mythe onbewust het spel van de mimetische begeerte meespeelde, leggen de Evangeliën bewust de vinger op de wonde. De evangelische openbaring, die haar hoogtepunt vindt in de Verrijzenis, geeft de mensheid inzicht in wat van alle eeuwigheid verborgen was in de mythen, nl. dat zij de cyclus van geweld almaar opnieuw bevestigen. Zo ontneemt zij het mythische zondebokmechanisme zijn efficiëntie. Satan, de vorst van deze wereld die het geweld in stand houdt, wordt overwonnen door de opstanding. De verrijzenis is geen triomf van het geweld dat de zondebok wegstuurt of vernietigt, maar de opstanding van het kleine, het machteloze, het verworpene. En dat is volgens Girard het radicaal nieuwe van het christendom. De moderne slachtofferzorg, die steeds meer ingang vindt op alle terreinen van onze maatschappij, ligt in de lijn van dit christelijk fundament, al wordt het meestal zo niet (h)erkend.
De moeilijke schrijfstijl van Girard maakt van het lezen van dit boek geen sinecure. Bovendien is de vertaling erg stroef. Maar als je je tijd neemt om het bij je te laten binnendringen, ontdek je een originele benadering van enkele items uit de culturele antropologie die hun weerslag hebben op het moderne leven (concurrentiedrift, zondebokmechanisme, slachtofferzorg enz.). Bovendien biedt het boek een goede instap voor lezers die nog niet vertrouwd zijn met het werk van Girard. [Willy Deckers]
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.