Elegie voor Iris
John Bayley
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Bezige Bij, 2000 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : OVER LITERATUUR-SCHRIJVERS : ENGE 851.6 MURD |
31/12/2001
Iris en haar wereld is het tweede deel van John Bayleys herinneringen aan Iris Murdoch. De laatste jaren van hun huwelijk werden zwaar getekend; Iris leed aan de ziekte van Alzheimer. In Elegie voor Iris (De Bezige Bij, 1999) beschreef Bayley de herinneringen aan hun huwelijk, waarin hij gaandeweg vooral "de vreugde van de eenzaamheid" in het samenzijn heeft leren waarderen. Iris en haar wereld gaat over haar laatste levensjaar en haar dood. 'Eenzaamheid' is ook hier het leidmotief, een nog steeds plezierige toestand, hoewel het genieten ervan vaak teruggebracht wordt tot een toestand "vrij van wanhoop". Van de sterke verstandhouding die ze in hun huwelijk kenden, blijft alleen nog een "verbondenheid-zonder-uitwisseling" over. Want Iris' wereld is volstrekt ontoegankelijk geworden. Bayley grijpt dan maar elke mogelijkheid aan om te verdwijnen in herinneringen en dagdromen, soms geforceerd of zelfs dwangmatig, want ze zijn de enige mogelijkheid om de wanhoop te bezweren. Dat brengt mee dat de verhaallijn vaak zeer abrupt wordt afgebroken om je bladzijdenlang mee te voeren in jeugdherinneringen of imaginaire verhalen waarvan de relevantie aanvankelijk onduidelijk is. Maar ze worden allemaal naar de essentie van zijn verhaal teruggeleid. De (metaforische) vrienden zowel als de demonen uit zijn herinnering begeleiden Bayley nu opnieuw in zijn momenten van rustige verbondenheid of dodelijke eenzaamheid. Zijn mentale uitstappen komen tot een huiveringwekkende climax, wanneer Bayley, radeloos met Iris en zichzelf op de dool, de grootste demon uit zijn verleden opvoert, Elias Canetti. Hij doemt op in een setting als uit de gothic novel en met dezelfde superieure overheersing waarmee Canetti jarenlang een schaduw over zijn leven heeft geworpen, biedt hij Bayley nu de waanzin aan, in de persoon van Iris.
Iris en haar wereld is in de eerste plaats het verhaal van Bayley zelf, van zijn wanhopige pogingen om stand te houden terwijl hij moet toezien hoe Iris onherroepelijk een 'Zij' wordt, gedepersonaliseerd en enkel van de buitenkant te zien. Hij schrijft in een rustig badinerende, erg onnadrukkelijke stijl. Het ziet er aanvankelijk misschien slechts als een wat weemoedig gekeuvel uit over hoogst persoonlijke zaken, maar Bayley toont zich in de intellectuele beheersing van zijn uiterst gevoelige materiaal, een knap romancier. Mooi, aansprekend en verrassend inzichtig. [Jen de Groeve]
Drs. Madelon de Swart
In deze tweede bundel herinneringen kijkt de man van de belangrijke Engelse romanschrijfster Iris Murdoch (1919-1999) terug op het laatste jaar dat hij haar als Alzheimer patiënte thuis verzorgde. Hij beschrijft hoe hij omging met het groeiende besef dat Iris moest worden opgenomen in een verpleegtehuis, over hun communicatie, hun intimiteit en seksualiteit. Doordat Iris haar herinneringen verliest, activeert hij zijn eigen herinneringen aan zijn kindertijd in India en Littlestone, zijn studietijd in Oxford en zijn oorlogservaringen. Ook denkt hij aan de vrouwen die voor hem belangrijk waren. Het slothoofdstuk beschrijft zijn laatste rit met Iris, naar het verpleegtehuis. Bayley (1925), emeritus hoogleraar Engels aan de Universiteit van Oxford, schreef enkele romans en het veelgeprezen 'Elegie voor Iris'*, waarop dit het vervolg is. Het is een ontroerend, indringend verslag van zijn laatste jaar met Iris én zijn leven met een Alzheimer-patiënte. Het zal zowel liefhebbers van Engelse literatuur als verzorgers van Alzheimer-patiënten aanspreken. De vertaling is redelijk, de druk vrij duidelijk. Omslagfoto van de schrijver en Iris.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.