De weg van lichaam en ziel : geschiedenis, wetenschap, cultuur en rituelen rond de dood
Cedric A. Mims (Auteur)
Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt magazijn
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Elmar, 2000 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 906.1 MIMS |
Besprekingen
31/12/2000
In deze bijna-encyclopedie van de dood worden vele -- zoniet alle -- elementen die betrekking hebben op dood-gaan en dood-zijn, en al wat daar bij hoort, op wetenschappelijke, filosofische, sociologische, maar vaak ook op humoristische wijze uit de (lijk)doeken gedaan.
Het is nog maar vrij recent dat we enig inzicht hebben verworven over wat sterven -- bekeken vanuit puur fysiologisch / biologisch standpunt -- precies inhoudt, maar dat heeft in de loop van de geschiedenis de mens er nooit van kunnen weerhouden er zich voorstellingen van te maken. De geschiedenis, hier opgevat als het overzicht van een evolutie van medische inzichten, filosofische en religieuze overtuigingen, en sociaal maatschappelijke consequenties met betrekking tot de dood, krijgt in het werk van Cedric Mims een ruime plaats toegewezen. Het onderwerp mag dan morbide zijn, de toon is dat geenszins. Op haast luchthartige wijze vertelt de auteur waarom en hoe we doodgaan. Hij beschrijft ook de manieren waarop in verschillende delen van de wereld, en onder invloed van diverse religies, met overledenen wordt omgegaan (verbranden, begraven, aan de elementen blootstellen); de methoden om lichamen te conserveren (balsemen, mummificeren, invriezen); en -- in een ruime diversiteit -- de fascinerende manieren waarop lijken (of delen ervan) worden gebruikt of misbruikt (ontleding, orgaantransplantatie, kannibalisme, mensenoffers). Ook wordt stilgestaan bij onze houding tegenover de dood, die bij velen gekoppeld zit aan een geloof in een hiernamaals. Het menselijk brein stelt ons in staat ons te bezinnen over verleden, heden en toekomst, wat maakt dat we ons ook bewust zijn van onze sterfelijkheid. De existentiële vrees en twijfel over wat ons te wachten staat nadat onze zenuwcellen het laten afweten, heeft universeel geleid tot een haast spontaan geloof in een onsterfelijke ziel; de drijvende kracht achter de grote wereldgodsdiensten en meteen ook inspiratiebron en motor van talrijke kunstuitingen (zowel in de beeldende kunsten als in de literatuur).
De auteur schrikt er niet voor terug allerlei statistische en demografische gegevens door te trekken tot het absurde: zo wegen alle mensen die thans leven meer dan 300 miljard ton, en de nooit opdrogende stroom lijken is een monstergolf geworden. Als men de 627.636 mensen die in 1994 in Groot-Brittannië zijn overleden naast elkaar zou leggen, zou de rij 285 km lang zijn. Oorlogen, epidemieën, genociden en massamoorden lenen zich bij uitstek tot numerieke opsommingen en vergelijkingen. Over een periode van de 14de tot 17de eeuw hield de builenpest (Zwarte Dood) grote schoonmaak onder de Europese bevolking en zette bijgevolg de lijkbezorgingsvoorzieningen onder grote druk. Iedereen, zowel rijk als arm, liep kans het slachtoffer te worden. In 1349 stierven in Londen 20.000 á 30.000 mensen op een totaal van 60.000 à 70.000 inwoners.
De Grote Oorlog (1914-1918) doet op stuk van doden zijn omschrijving alle eer aan. Bij Verdun en de Somme kwamen in 1916 meer dan 1 miljoen militairen om het leven. De omvang van de slachting valt nog altijd af te lezen aan de oorlogsbegraafplaatsen. De Britse Commonwealth War Graves Commission ziet toe op ongeveer 1.750.000 graven op duizenden plaatsen in meer dan 140 verschillende landen.
En dan zijn er de ontelbare lugubere, maar soms ook ludieke, anekdoten. Eén voorbeeld: voor de aanvang van de veldslag bij Bronkurst Spruit in de Eerste Boerenoorlog (1880) hadden de manschappen van het 49ste regiment een boomgaard geplunderd en hun zakken en ransels gevuld met perziken. Na het treffen werden de doden in hun uniform ter plekke begraven, en tien jaar later groeide op diezelfde plek een buitengewoon mooie boomgaard.
Deze en vele andere populair-wetenschappelijke anekdotes maken De weg van lichaam en ziel boeiend en toegankelijk voor een ruim publiek, zonder dat afbreuk wordt gedaan aan zijn kwaliteiten als interessant en goed gestructureerd naslagwerk met talrijke invalshoeken. Het personen- en zakenregister beslaat dan ook tien pagina's en biedt een aanbod dat varieert van 'Adam' tot 'Zeno' en van 'Aaseters' tot 'Zyclon B'. De vraag naar de moraal van het verhaal, beantwoordt de auteur als volgt: "De enige conclusie die ik zou willen opperen is dat we zakelijker zouden komen te staan tegenover de dood, dat we er meer over zouden moeten praten, zoals we dat ook over het vroegere taboe seks doen. Op de drempel van het derde millennium zouden wij de dood en alles wat daar bij hoort, aan boord moeten nemen, ongeacht of de oude religies zullen verdwijnen, zullen veranderen of in stand zullen blijven." [Staf Schoeters]
Drs. A. Schipper MA
Dit boek beschrijft op bijna encyclopedische wijze wat er met de mens gebeurt als hij gestorven is: het ontbindingsproces, begrafenisriten, in kunst en religie, gebruik en misbruik van lichamen, en de methoden waarmee we ons van de doden ontdoen. De auteur werkte ruim twintig jaar als hoogleraar microbiologie en maakt in dit informatieve, soms shockerend en veelal humoristisch geschreven boek ruim gebruik van zijn kennis en ervaring met dood en vergankelijkheid. Onderwerpen als doodgaan, zelfmoord, doodslag, ruimen van lichamen, begraven, cremeren, balsemen, mummificeren, invriezen, transplantatie, forensisch onderzoek, bijna-doodervaringen, onsterfelijkheid, tot het thema dood en leven in de toekomst passeren de revue. Behalve vanuit biologisch-medisch perspectief benadert hij bovenstaande onderwerpen ook vanuit antropologische, sociologische, juridische, literaire en culturele optiek. Zijn betoog wordt door de talrijke voorbeelden en anekdotes heel direct, concreet, bijkans macaber, maar altijd correct en relativerend. Een uiterst informatief en gedegen handboek dat zonder taboes over het laatste en wellicht grootste menselijke taboe handelt: de eigen dood!
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.